Perceptional Evaluation of the Biomorphic Structures

Yüksek Lisans Tezi
Mimari tasarımlarda doğa her zaman insanların ilgisini çekmiş, ilham kaynağı ve çözüm olmuştur. Bu ilgi doğrultusunda insanoğlu teknoloji ve biyoloji biliminin de katkılarıyla doğada bulunan canlıların işlevlerini ve sistemlerini araştırmıştır. Canlıların biçimi, iskeleti ve organizma oluşumu yapılara form kazandırmada; çevreye karşı davranış gelişimleri sistemsel çözümlerde kullanılmıştır. Doğa esinli tasarımlar “biyomorfik tasarım” kavramı ile adlandırılmaktadır. Biyomorfik tasarım kavramı altında esinlenilen canlı türü doğrultusunda insan için “Antromorfi”, hayvan için “Zoomorfi”, bitki için “Fitomorfi” kavramları kullanılmaktadır. Bu çalışmada tasarımda bir canlıdan organizma olarak esinlenilerek uygulanmış biyomorfik yapıların mimar ve mimar olmayan gruplar tarafından algısal değerlendirmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle gerekli literatür taraması yapılarak biyomorfik tasarım yaklaşımları örnekler aracılığı ile detaylı olarak açıklanmıştır. Devamında mimaride cephe ve algısal değerlendirilmesi üzerine mimari cephe, cephelerin algısal değerlendirilmesi, değerlendirmede kullanılan kavram ve yöntemlere yer verilmiştir. Gerekli kavramsal açıklamaların ardından algısal değerlendirmesi yapılmak üzere 4 adet “Antromorfi”, 4 adet “Zoomorfi” ve 4 adet “Fitomorfi” olmak üzere 12 adet biyomorfik tasarım yaklaşımlı mevcut yapı görseli derlenmiştir. Derlenen görsellerin anket formu üzerinden hazırlanan sorular ve belirlenen sıfat çiftleri aracılığı ile 52 mimar, 51 mimar olmayan katılımcı grup tarafından algısal değerlendirilmesi yaptırılmıştır. Elde edilen anket verileri istatistiki değerlendirme programı (SPSS 22) kullanılarak “Değerlendirmesi yaptırılan biyomorfik yapılar birbirinden farklı algılanacaktır.”, “Biyomorfik tasarım yaklaşımlı yapılar erkek değerlendiriciler tarafından kadın değerlendiricilere oranla daha olumlu algılanacaktır.” ve “Biyomorfik tasarımlı yapıları mimar değerlendiriciler mimar olmayanlara oranla daha eleştirel (olumsuz) değerlendireceklerdir.” hipotezleri test edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda farklı biyomorfik gruplamada yer alan yapıların tanımlanan grubu içinde algılanamadığı ve her bir yapının farklı algılandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte değerlendirmelerde erkek katılımcılar-kadın katılımcılara göre, mimar olmayan katılımcılar-mimar katılımcılara göre biyomorfik yapıları daha olumlu değerlendirmişlerdir. Yapılan değerlendirmelerle biyomorfik yapıların tasarımdaki ilham kaynaklarının mevcut yapıda algılanmadığı fakat genel olarak güzel ve etkileyici bulunduğu bir başka ifade ile beğenildiği belirlenmiştir.
In architectural designs, nature has always attracted people's attention, has been a source of inspiration and solution. In line with this interest, human beings researched the functions and systems of living things in nature with the contributions of technology and biology. The form, skeleton and organism formation of living things in giving form to structures; environmental behavior improvements were used in systemic solutions. Nature inspired designs are named with the concept of "biomorphic design". In line with the species inspired under the concept of biomorphic design, the concepts of "Anthromorphy" for human, "Zoomorphy" for animal, "Phytomorphy" for plant are used. In this study, the perceptual evaluation of biomorphic structures applied by inspiring a living thing as an organism by architects and non – architectsis aimed. For this pupose, firstly the necessary literature review was made and biomorphic design approaches were explained in detail with examples. Afterwards, architectural facade, perceptual evaluation of facades, concepts and methods used in the evaluation are given on the perceptional evaluation of facade in architecture. After the necessary conceptual explanations, 12 existing building visuals with a biomophic design approach, including 4 “Anthrophomorphy”, 4 “Zoomorphy” and 4 “Fitomorphy”, were complied for perceptual evaluation. The complied visuals were evaluated perceptually by 52 architects and 51 non – architects through the questions prepared through the questionnaire from and the adjective pairs determined. Using the statistical evaluation program (SPSS 22) obtained from the survey data, “Biomorphic structures evaluated will be perceived differently from each other.” And “ts will evaluate biomorphic designed structures more critically (negatively) than non-architects." hypotheses have been tested. In line with the findings obtained, it was determined that the structures in different biomorphic groupings could not be perceived within the defined group and each structure was perceived differently. However, in the evaluations, male and female participants evaluated biomorphic structures more positively than non-architect participants-architect participants.