Türk ressamların eserlerinde görülen geleneksel halı ve kilim tasvirleri (1882 sonrası dönem)

Yüksek Lisans Tezi
Tarihi Orta Asya Türklerine kadar dayanan halı, kilim ve dokuma ürünleri, arkeologlar tarafından yapılan kazı çalışmalarında, çoğunlukla Türklerin bulunduğu yerleşim yerlerinde ortaya çıkarılmıştır. Dünyada bilinen en eski halı, Orta Asya'da Altay Dağlarında bulunan Pazırık halısıdır. St. Petersburg'taki Hermitage Müzesi'nde orijinal haliyle korunan halı, Türklerin Kavimler Göçü yıllarındaki göçebe alışkanlıklarını, yaşam şekillerini simgeleyen önemli bir kaynak olmuştur. Pazırık kurganının bulunmasıyla gün yüzüne çıkan halı ve dokuma kültürü, yüzyıllar boyunca insan hayatını tanıtmıştır. Halı ve kilimler dönemin ihtiyaçlarını karşılamakla kalmamış, insana ait birçok duygunun sembol ifadesi olmuştur. Türk halı ve kilimleri ilk defa Avrupalı ressamların resimlerinde görüldükten sonra yabancı sanat tarihçileri tarafından tarihsel olarak sınıflandırılmış, incelenmeye başlanmıştır. Tanzimat ve I. Meşrutiyet döneminde eğitim alanında yapılan yenilikler ve çalışmalar Sanayi-i Nefise'nin kurulmasını sağlamıştır. Bu dönemlerde sanat eğitimi Batı eğitim anlayışıyla verilir olmuş, yurt dışından ressamlar getirtilmiş, yurt dışına resim eğitimi almaları için öğrenci gönderilmiştir. Gelişen siyasi olaylar, dönemin sosyal ve ekonomik yapısı, Türk resim sanatına yön verecek olan yeni ressam kuşağının etkin olacağı bir süreç başlatmıştır. Çağdaş Türk resminde milli değerlerden hareket ederek yeni sanat düşünceleri oluşmuş, 1940'lardan itibaren bu düşünce ve uygulamalar yaygınlaşmış, 1950'li yıllarda milli değerlerden, kültürel varlıklardan, geleneklerden yararlanma fikri önem kazanmıştır. Osman Hamdi, Şeref Akdik, Malik Aksel, Turgut Zaim, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Fahrelnisa Zeid, Nurullah Berk, Sabri Fettah Berkel vb. ressamların eserlerinde geleneksel öğelerin çağdaş bir yorumla biçimsel olarak, kimi resimlerde ise gerçekçi betimlemeler ile bu fikirleri yansıtmışlardır. Çağdaş Türk resminde ulusal kimlik arayışlarını sürdüren ve eski Türk sanatı örneklerinden esinlenerek yeni plastik ve estetik çözümlemeler sunan sanatçılar günümüz ressamlarına da esin kaynağı olmuşlardır.
Originating from Central Asian Turks, carpets, rugs and woven artifacts have always been found by archeologists in places where Turks lived. The oldest known carpet in the world is the Pazyryk Carpet found in Altay Mountains in Central Asia. This carpet, which is still kept in its original form in the Hermitage Museum in St. Petersburg, is an important source symbolising nomadic habits and life style in the time of the migration of Turkic tribes. Carpet and weaving culture, which came to light with the discovery of Pazyryk Cairn, has introduced human life for centuries. Carpets and rugs not only met the demands of the era, but also expressed so many human feelings. Only after Turkish carpets and rugs had been depicted in the works of European artists for the first time did foreign art historians begin to study and classify them. With the foundation of Sanayi-i Nefise, one of the breakthroughs in educational field, they started art training in Western style and foreign artists were invited and trainees were sent abroad. The emerging political developments and the socio-economic factors of the period started a new process, in which a new generation of artists would dominate the art of painting. New artistic approaches in modern Turkish painting were formed, stemming from national values. From 1940s onwards, these ideas and practices became widespread, and benefiting from national values, cultural assets and traditions became popular in 1950s. Osman Hamdi, Şeref Akdik, Malik Aksel, Turgut Zaim, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Fahrelnisa Zeid, Nurullah Berk, Sabri Fettah Berkel are among the artists who reflected traditional elements in a modern style and sometimes depicted these ideas in realistic ways. Artists who produce new plastic and esthetic solutions in search of national painting style in Turkish art, inspired by ancient Turkish arts, provided the inspiration for contemporary artists.