A Pleading(Layiha) Tendering to Abdülhamid II About Opening Elementary Schools and Public Schools in Ottoman Motherland and İncreasing the Number of Those Schools and Rehabilitating Them' (Osmanlı Memleketlerinde İlkokullar ve Umumi Mektepler Açılarak Bu Mekteplerin Çoğaltılmaları ve Islah Edilmelerine Dair II.Abdülhamid'e Sunulan Bir Layiha)

Lâyiha kelimesinin aslı Arapça lâiha olup, Türkçe’ye lâyiha olarak geçmiştir. Özellikle Osmanlının son dönemlerinde Avrupa’ya giden devlet adamlarının oraların gelişme sebepleri hakkında ve ülke meseleleri ile ilgili olarak hazırlayıp, tespit ve çözümler ifade edip, padişaha sundukları belgelerdir. Ele aldığımız lâyihanın kim tarafından sunulduğu bilinmemekle birlikte II. Abdülhamid’e yedi defa sadrazamlık yapmış ve eğitim yenilikleriyle ülkeye yaygın olarak çok sayıda yeni okul açılmasına vesile olmuş Mehmed Sait Paşa (1838-1914) tarafından II. Abdülhamid’e sunulmuş olması kuvvetle muhtemeldir. İlgili layihaya göre eğitim alanında alınması kararlaştırılan tedbirlerden birisi de ibtidai mektepler inşası ve umumi mekteplerin artırılıp ıslah edilmesi olup, ibtidai mekteplerin inşası sureti ve öğretmenlerin maaş ve mekteplerin senelik masrafının tedarik edilmesi ve çocukların mekteplere devam zorunluluğunun sağlanması, tedrisatın teftiş altında bulundurulmasıyla eğitimin gelişeceği ifade edilmekteydi.