Kardeşlik Dergisi (1961-1976) Bağlamında Irak Türkmen Türkçesi Atasözleri ve Deyimleri

KAREEM, Ayver. Idioms and Proverbs of Iraqi Turkmen Turkish in the context of Kardeşlik Dergisi(Magazine) 1961-1976, Master Thesis, Ankara, 2018. Idioms and proverbs are one of the most important elements of every nation’s culture. Indeed, idioms and proverbs reflect the ideas and thoughts of people. As it is known that Turkmen and Turks have a common history and experiences of being together throughout centuries. Idioms and proverbs reflect social, economic and cultural values. Of course, every people have their own particular Idioms and proverbs according to their culture. Meanwhile, there are also idioms and proverbs that are similar to other peoples, both in terms of meaning as well as their use. Similar Idioms and proverbs as well Telafer dialects and the idioms of the world are seen in the Kardeşlik Dergisi (Magazine) which played a great role in Iraqi Turkmen literatures. The Kardeşlik Dergisi (Magazine) consisting of two parts, was published in Baghdad by Kardeşlik Ocağı (Organization) in 1961. It is seen that the idioms and proverbs which have a great importance for Turkish and Iraqi Turkmen literature are not available in any books. The idioms and proverbs of the Kardeşlik Dergisi (Magazine), which were published between 1961-1976 and still publishing, have been examined in this study. This study is organized under three main headings. In the first part, parallel and not parallel proverbs in Turkmen and Turkish were examined with Telafer dialect and world proverbs. In the second part, the idioms are examined and divided according to their equivalent in Turkish or not. In the last part of this study, the idioms and proverbs which are found in the counterpart of Turkmen words as well Turkish is taken place in a dictionary. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY i BİLDİRİM ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYANI iv ÖN SÖZ v ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix GİRİŞ 1 1.BÖLÜM 17 KARDEŞLİK DERGİSİNDE ATASÖZLERİ 17 1.1. TÜRKİYE TÜRKÇESİYLE PARALEL OLAN ATASÖZLERİ 17 1.2. TÜRKİYE TÜRKÇESİYLE PARALEL OLMAYAN 38 1.3. DİĞER ATASÖZLERİ 46 2. BÖLÜM 53 KARDEŞLİK DERGİSİNDE DEYİMLER 53 2.1. TÜRKİYE TÜRKÇESİYLE PARALEL OLAN DEYİMLER 56 2.2. TÜRKİYE TÜRKÇESİYLE PARALEL OLMAYAN DEYİMLER 68 3.BÖLÜM 71 SÖZLÜKÇE 71 SONUÇ 84 KAYNAKÇA 87 EKLER 92 EK 1: KARDEŞLİK DERGİSİNİN KAPAK SAYFASI 92 EK 2: KARDEŞLİK DERGİSİNDEKİ ATASÖZLERİ İÇİN SAYFA ÖRNEĞI 93 EK 3: TEZ ORIJINALLIK BELGESİ 94 EK 4: ETİK KURUL İZİN MUAFIYET FORMU 96 KAREEM, Ayver. Kardeşlik Dergisi (1961-1976) Bağlamında Irak Türkmen Türkçesi Atasözleri ve Deyimleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018. Atasözleri ve deyimler; her milletin kültürünün en önemli unsurlarından biridir. Nitekim atasözleri ve deyimler, o milletin yaşadığı tecrübeleri, bakış açısını ve düşüncelerini yansıtır. Türkmenler ve Türkler, asırlarla ifade edilebilecek ortak bir tarihe sahiptirler. Atasözleri ve deyimler; sosyal, ekonomik, kültürel değerleri yansıtır. Kuşkusuz, her halkın kendine özgü atasözleri ve deyimleri vardır. Aynı zamanda başka halklarla, hem anlam hem de kullanım durumları benzeyen hatta aynı olan atasözleri ve deyimler de mevcuttur. Birbirine benzeyen bu atasözleri ve deyimlerin yanı sıra Talefer lehçesi ve dünyadaki atasözleri, Irak Türkmen Edebiyatı’nın çok zengin ve önemli birikimine sahip olan Kardeşlik Dergisinde görülmektedir. Irak’ın başkenti Bağdat’ta Kardeşlik Ocağı tarafından 1961 yılında yayın hayatına geçirilirken Kardeşlik Dergisi, iki bölümden oluşmaktadır, Türk ve Irak Türkmen Edebiyatı için önem arz eden bu atasözü ve deyimlerin başka herhangi bir kitapta yer almadığı görülmüştür. Bu tez çalışmasında 1961-1976 yılları arasında çıkan ve günümüzde de yayın hayatına devam eden Kardeşlik Dergisinde bulunan atasözü ve deyimler incelenmiştir. Bu çalışma üç ana başlık altında toplanmıştır. Birinci bölümde Türkmence ve Türkçede paralel olan-olmayan atasözleri ile Telafer lehçesi ve dünya atasözleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise deyimler incelenmiş ve bu deyimler Türkçede karşılığı olan ve olmayanlar olarak ayrılmıştır. Tezin son bölümünde ise atasözleri ve deyimlerde bulunan Türkmence sözcüklerin Türkiye Türkçesindeki karşılıklarını veren bir sözlükçe yer almaktadır.