Uloga antioksidanasa u lečenju diabetes mellitus-a

Oksidativni stres (OxS) je skup poremećaja dinamičke ravnoteže prooksidanasa i antioksidanasa koji nastaje usled povećane produkcije slobodnih radikala (SR) ili usled smanjene aktivnosti antioksidativnog zaštitnog sistema (AOS). Bolest koja se, takođe, povezuje sa OxS je i diabetes mellitus (DM). DM karakteriše povećani nivo glukoze u cirkulaciji, kao i drugi biohemijski poremećaji koji nastaju kao posledica neadekvatne produkcije ili neadekvatnog dejstva insulina. Dijabetes tipa 1 (DMT1) je prototip autoimune bolesti sa intenzivnim OxS. Antioksidativni enzim katalaza (CAT) smanjuje produkciju vodonik-peroksida koji može biti veoma toksičan za ćelije pankreasa. Povećanje aktivnosti CAT u svim fazama DMT1 indirektno potvrđuje značaj OxS u nastanku ove bolesti. Visoko reaktivni SR, nastali uglavnom zbog hiperglikemije, izazivaju OxS što dodatno ubrzava razvoj i napredovanje DM kao i njegovih komplikacija koje su uzrokovane redukovanom aktivnošću AOS. Uprkos brojnim dokazima o štetnim posledicama OxS u DM, veliki broj kliničkih ispitivanja sa klasičnim antioksidansima, nažalost, nije pokazao efikasnost njihove primene u lečenju DM. Novi terapijski pristup, koji uključuje primenu kako standardnih tako i novih antioksidanasa, se predlaže u algoritmima lečenja DM. Važno je ukazati na značaj doze primenjenih antioksidanasa, obzirom da je dokazano da pojedinačne visoke doze mogu delovati prooksidaciono. Takođe, važna je i dozna uravnoteženost primenjenih antioksidanasa i antidijabetika, u cilju efikasnijeg lečenja obolelih od DM. U okviru ovog rada fokusirali smo se na ulogu antioksidansa u lečenju DM. Oxidative stress (OxS) represents an imbalance in dynamic equilibrium between prooxidants and antioxidants caused by increased free radical (FR) production or decreased activity of antioxidative system (AOS). OxS is involvedin many diseases such is diabetes mellitus (DM). DM presents with elevated blood glucose level and other biochemical disorders related to the inappropriate insulin secretion or improper insulin action. DM type 1 (DMT1) is an autoimmune disease with excessive OxS. The activity of antioxidative enzyme catalase (CAT) diminishes the production of hydrogen peroxide which is highly toxic for pancreatic cells. The increased activity of catalase (CAT) found in DMT1 patients signifies the importance of OxS in the pathogenesis of this disease. The generation of highly reactive FR, induced by hyperglycaemia, triggers the development of oxidative stress. Furthermore, OxS accelerates the development of DM and its complications which are related to the decreased activity of AOS. However, the standard antioxidant drugs failed in clinical trials for DM. New antioxidant agents combined with standard drugs are now proposed in therapy for DM. It is important to acknowledge that high doses of antioxidant agents could paradoxically have prooxidant effect. In addition, it is important to establish the dosage balance between antioxidant and antidiabetic drugs. In this article, we discuss the antioxidative agents and their significance in treatment of DM.