Leviathan as a guarantor of peaceful coexistence

Celem artykułu będzie ukazanie, iż krzywa przemocy na przełomie historii człowieka jest krzywą opadającą, a najważniejszym czynnikiem, który przyczynił się do owej tendencji w różnych okresach rozwoju społeczeństw była instytucja Lewiatana. Wywód będzie miał swój początek w rekonstrukcji filozoficznych źródeł i przedstawieniu dwóch prawdopodobnie najbardziej wpływowych koncepcji życia człowieka w stanie natury tj. Jeana-Jacquesa Rousseau i Thomasa Hobbesa. Zrozumienie i wyprowadzenie wniosków z owych koncepcji jest kluczowe dla wszelkich prób myślenia o Lewiatanie jako o mechanizmie redukującym przemoc. Bowiem, jeśli człowiek jest z natury szlachetnym dzikusem, jak twierdził Rousseau, wtedy upada teza o tym, iż Lewiatan przyczynia się do spadku przemocy, bowiem jak każdy wytwór kultury musiałby mieć jednoznacznie negatywny wpływ na człowieka i jego dobrobyt. Jeśli natomiast człowiekiem z natury rządzą destrukcyjne popędy, jak sądził Hobbes,możliwa staje się konsekwentna teoria, iż pewne zewnętrzne czynniki przyczyniają się do redukcji przemocy. By rozwiązać filozoficzne trudności z orzeczeniem, który obraz natury ludzkiej jest bliższy prawdziwemu stanowi rzeczy, powołam się na argumenty płynące ze współczesnych badań w obrębie teorii ewolucji, teorii gier, prymatologii, paleoantropologii, psychologii rozwojowej i last but not least psychologii ewolucyjnej. Po rekonstrukcji obrazu natury ludzkiej, który ukazują wymienione powyżej dziedziny wiedzy, przejdę do scharakteryzowania logiki przemocy, a także dokonam wskazania jej poziomu na przełomie historii ludzkich społeczeństw: od plemion łowiecko-zbierackich przez społeczeństwa starożytne, średniowieczne i nowożytne, a kończąc na współczesności. Po prezentacji danych świadczących o spadku przemocy, będę starał się ukazać, iż i dlaczego głównym czynnikiem, który odpowiada za ów proces jest instytucja Lewiatana. W podsumowaniu zwrócę jednak uwagę, iż Lewiatan nie jest rozwiązaniem ludzkich problemów z przemocą. Przyczyniając się do redukcji danej klasy problemów generuje bowiem inne. Lewiatan prowadzi bowiem do sytuacji opisywanej już przez Tacyta: "Tak jak kiedyś cierpieliśmy z powodu zbrodni, tak obecnie cierpimy z powodu praw". The aim of the article is to show that the curve of violence at the turn of human history is a falling curve and the most important factor that contributed to this tendency in different periods of society development was the institution of Lewiatan. Dilatation has its beginning in the reconstruction of philosophical sources and the presentation of two probably most influential concepts of human life in the state of nature, i.e. Jean-Jacques Rousseau and Thomas Hobbes. Proper understanding and deriving valid conclusions from these ideas is crucial for any attempts to think about Leviathan as a mechanism which reduce violence. Therefore if human is the noble savage from nature, as Rousseau claimed, then the thesis that Lewiatan contributes to the decline of violence, is falling down, because like any product of culture would have to have an unambiguously negative impact on man and his well-being. If, on the other hand, man naturally rules destructive drives, as Hobbes thought, a consistent theory is possible that some external factors contribute to the reduction of violence.To solve the philosophical difficulties of the judgment, which the image of human nature is closer to the true state of affairs, I will refer to the arguments of contemporary research in the theory of evolution, game theory, primatology, paleoanthropology, developmental psychology and last but not least evolutionary psychology. After reconstructing the image of human nature, which shows the above-mentioned fields of knowledge, I will go on to characterize the logic of violence, and I will show its level at the various periods of the history of human societies: from hunter-gatherers to ancient, medieval and modern societies to modern times. After the presentation of data proving the decline in violence, I will try to show that and why the main factor that is responsible for this process is the institution of Lewiatan. In summary, however, I would like to point out that Lewiatan is not a solution to human problems with violence. By contributing to the reduction of a given class of problems, it generates different problems. Therefore, Leviathan leads to the situation already described by Tacitus: "As we once suffered because of the crime, so now we suffer from rights".