The question of protection of cultural property during warfare in territories controlled by non-State armed groups

Uniwersalny charakter ochrony dóbr kulturalnych podczas działań wojennych, odzwierciedlony w postanowieniach Konwencji haskiej z 1954 roku dotyczącej ochrony tych dóbr w razie konfliktu zbrojnego oraz w innych umowach międzynarodowych z zakresu prawa humanitarnego, oznacza nie tylko zobowiązania o powszechnym zasięgu, lecz także wymagania ciążące na każdej ze stron konfliktu – zarówno na państwach, jak i na niepaństwowych grupach zbrojnych. Jest to o tyle istotne, iż obecnie wiele ważnych dóbr i obiektów kulturalnych znajduje się na obszarach kontrolowanych przez takie grupy. Niestety, dziedzictwo kultury często staje się przedmiotem celowych ataków przeprowadzanych przez zbrojne podmioty niepaństwowe. Niszczenie dziedzictwa kultury może być związane z próbą przejęcia pełnej kontroli nad określoną grupą etniczną lub religijną, wymazania różnorodności kulturowej na danym obszarze bądź usunięcia wszelkich związków danej społeczności z jej przeszłością. Realizując zatem przyjętą politykę lub metodę prowadzenia działań wojennych, wspomniane podmioty angażują się w działania nastawione na destrukcję i grabież dóbr kultury. Niepaństwowe grupy zbrojne nie stanowią jednak monolitu, jeśli chodzi o ich postawę wobec dziedzictwa kultury. Obok grup, które charakteryzuje „podejście destrukcyjne”, istnieją również ugrupowania, które starają się wypełniać ciążące na nich obowiązki w zakresie poszanowania dóbr kulturalnych (np. walczą z nielegalnym handlem dziełami sztuki czy chronią stanowiska archeologiczne), choć bywa, że w przypadku działań zbrojnych ich taktyka wojskowa i nieznajomość standardów prawnych może narazić te dobra na niezamierzone, przypadkowe straty i szkody. The universal nature of the protection of cultural property during warfare, as reflected in the 1954 Hague Convention on the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict, and in other international treaties in the field of humanitarian law, implies not only universal obligations, but also requirements imposed on each of parties to the conflict – both States and non-State armed groups. This fact is crucial because nowadays many valuable cultural property and artifacts are located in areas controlled by such groups. Unfortunately, cultural heritage is often the target of deliberate attacks by armed non-State actors. Destruction of cultural heritage may be an attempt to take full control over a specific ethnic or religious group, to erase cultural diversity in a given area, or to remove all links between certain community and its past. Thus, by implementing adopted policy or method of warfare, the aforementioned actors engage in activities aimed at the destruction and plunder of cultural property. Non-State armed groups, however, are not a monolith when it comes to their attitude towards cultural heritage. Apart from groups characterized by a “destructive approach”, there are also groups that try to fulfil their obligations in terms of respect for cultural property (e.g. by combating illicit trafficking in works of art or protecting archaeological sites), although sometimes it may happen that in the case of military operations their military tactics and ignorance of legal standards can expose these objects to unintended, accidental losses and damages.