Bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) hat ve çeşitlerinin tarımsal özellikleri

Bu çalışma Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri deneme alanında 2009 yılı bahar sezonunda kuru koşullarda yürütülmüştür. Denemede farklı aspir hat ve çeşitlerinde verim, verim unsurlarının ve ham yağ oranlarını belirlenmesi amaçlanmış ve materyal olarak V-49/848, V-50/63, V-50/166, V-50/426, V-51/263 ve KN 144 hatları ile Finch, Sahuaripa 88, Ole, Ac Stirling, Oleic Leed, San Jose 89, US 10, N 5, UC-1, Yenice 5-38, Dinçer 5-118 ve Remzibey 5-154 çeşitleri kullanılmıştır. Araştırma, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Araştırmada ele alınan özelliklere ilişkin verilerle yapılan varyans analizlerinde, çeşitler ve hatlar arasında incelenen özellikler bakımından istatistiki olarak önemli farklılıklar saptanmıştır. Denemede ortalama olarak çeşit ve hatların biyolojik verimi 13.37-28.05 g, bitki boyu 51.82-77.82 cm, bitki başına yan dal sayısı 4.40-8.12 adet, bitki başına tabla sayısı 4.57-8.76 adet, ana tabla çapı 1.80-2.53 cm, ana tabla tohum sayısı 12.20-23.16 adet, ana tabla tohum ağırlığı 0.52-1.26 g, bitki başına tohum sayısı 84.17-245.28 adet, bitki başına tohum verimi 2.89-7.55 g, boş tabla verimi 4.45-8.42 g, çiçek verimi 0.15-0.29 g, bin tane ağırlığı 3.07-4.85 g, dekara tohum verimi 67.96-132.64 kg/da, dekara ham yağ oranı % 22.9-33.00, ham yağ verimi 18.06-39.23 kg/da, tabla oluşum süresi 60-64 gün, ilk çiçeklenme süresi 81-92 gün, % 50 çiçeklenme süresi 88-97 gün ve olgunlaşma süresi 120-143 gün arasında değişen değerler göstermiştir. Çalışmada en yüksek ham yağ verimi değeri V-50/426 (39.23 kg/da) hattından elde edilirken bunu V-51/263 (35.06 kg/da) ve V-50/166 (34.97 kg/da) hatları izlemiştir. Tohum ve yağ verimi bakımından Đran kökenli hatların diğer çeşit ve hatlara göre daha yüksek değerlere sahip olduğu görülmüştür. This study was carried out in the experimental field of Faculty of Agriculture, University of Eskişehir Osmangazi during spring season of 2009 under rainfed conditions, eighteen different safflower genotypes (Finch , Sahuaripa 88, Ole , AC Stirling , Oleic Leed , San Jose 89, Us 10, N 5, UC-1, V-49/848, V-50/63, V50/166, V-50/426, V-51/263, KN 144 Yenice 5-38, Dinçer 5-118 and Remzibey 5.154,) were used as materials. The cultivars and lines were planted in completely randomized blocks with three replications. The differences between the cultivars were found statistically important for all of yield and yield components. The avarage values of cultivars changed between 13.37-28.05 g for biological yield per plant; 51.82-77.82 cm for plant height; 4.40-8.12 for number of branch per plant; 4.57-8.76 for number of head per plant; 1.80-2.53 cm for head diameter; 12.20-23.16 for number of seed per head; 0.52-1.26 g for weight of seed per head; 84.17-245.28 for number of seed per plant; 2.89-7.55 g for weight of seed per plant; 4.45-8.42 g for head vejetative weight; 0.15-0.29 g for flower yield per plant; 3.07-4.85 g for 1000-seed weight; 67.96-132.64 kg/da for seed yield; 22.933.00% for crude oil rate;18.06-39.23 kg/da for crude oil yield; 60-64 days to head maturity, 81-92 days to flowering; 88-97 days to 50 %flowering; 120-143 days to maturity. In this study, the hightest raw oil yield was pained respectiverly, V-50/426 (39.23 kg/da), V-51/263 (35.06 kg/da),V-50/166 (34.97 kg/da). It seemed that Iran lines higher values that other cultivars and lines by seed and oil yield.