Fethinden Moğol istilasına kadar Tirmiz tarihi

Bugün Özbekistan sınırları içerisinde yer alan Tirmiz şehri, Emevîler Dönemi’nde ilkolarak Saîd b. Osman tarafından fethedilmiştir. Kadim bir şehir olan Tirmiz, Ceyhun nehrikenarında olması sebebiyle bulunduğu konum bakımından önemlidir. Bu çalışmada Tirmizşehri, coğrafî, siyasî, iktisadî, ilmî ve kültürel olarak ele alınmıştır. İslâm fetihlerine kadarTirmiz’in tarihî süreci incelenerek İslâm sonrası dönemde nasıl bir gelişim izlediği ortayakonulmuştur. Emevîler Dönemi’nde fethedilen şehir isyancı Musa b. Abdullah ile verilenuzun bir mücadeleden sonra tekrar geri alınmıştır. Bundan sonra zaman zaman yerel Türkyöneticilerin idaresine giren şehir, Moğol İstilasına kadar stratejik konumunun da etkisiylesürekli siyasî mücadelenin yaşandığı bir yer olmuştur.Tirmiz, siyasî ve askerî hadiselerin yanında ilmî ve kültürel olarak da kendinigöstermiştir. Birçok âlimin doğup yetiştiği yer olan şehir, diğer âlimlerin rihleleriyle de ilmîhayatına bir canlılık katmıştır. Ortaçağın önemli ticaret yolları üzerinde yer almasından dolayıda iktisadî olarak gerek ticaret gerekse üretim sayesinde ekonomik idamesini sağlamıştır. Bubağlamda çeşitli yönleriyle ele aldığımız Tirmiz’in, aynı zamanda dönemin çevre bölge vedevletlerin tarihine de ışık tutacağı bir gerçektir. Tirmidh city, which is located within the borders of Uzbekistan today, was firstconquered by Saîd b. Osman during the Umayyad Period. Tirmidh, an ancient city, isimportant in terms of its location because it is on the banks of the Ceyhun river. In this study,the city of Tirmidh has been discussed geographically, politically, economically, scientificallyand culturally. By examining the historical process of Tirmidh until the Islamic conquests, ithas been revealed what kind of development it followed in the post-Islamic period. The city,which was conquered during the Umayyad Period, was taken back after a long struggle withthe rebel Musa b. Abdullah. After that, although the city was under the administration of localTurkish administrators from time to time, it became a place where there was a constantpolitical struggle until the Mongol invasion, due to its strategic location.The city of Tirmidh, showed itself scientifically and culturally as well as politicaland military events. The city, where many scholars were born and raised, has added vitality tothe scientific life with the journeys of other scholars. Since it was located on the importanttrade routes of the Middle Ages, it provided its economic continuity thanks to both trade andproduction. In this context, it is a fact that Tirmidh, which we have discussed with its variousaspects, will also shed light on the history of the surrounding regions and states of the period.