Otizmli çocuklarda kaybolan nesnelerini sözel talep etme becerilerinin öğretiminde fırsat öğretiminin etkililiği

ÖZETBu araştırmada, otizm tanısı konmuş üç çocuğa akademik, sanat ve serbest zaman etkinlikleri sırasında kaybolan nesnelerini sözel talep etme becerilerinin öğretiminde fırsat öğretiminin etkiliğine bakılmıştır. Araştırmada aynı zamanda fırsat öğretiminin çocukların sözel talep etme becerilerini genelleme ve sürdürmeye etkisi de belirlenmiştir. Araştırmanın deneklerini İstanbul Şişli İlçe'sin de bulunan Tohum Vakfı Özel Eğitim Okulu' na devam etmekte olan ve yaşları 4 - 6 arasında değişen, otizm tanısı almış üç erkek çocuk oluşturmuştur.Araştırmada bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisini en az bir denekte incelemeyi ve bu süreci iki farklı denekte tekrar sınamayı amaçlayan ve kalıcılığı değerlendirmeye olanak sağlayan tek denekli araştırma modellerinden denekler arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli kullanılmıştır.Otizmli çocuklara kaybolan nesnelerini sözel talep etme becerilerinin öğretiminde fırsat öğretiminin etkililiğinin incelendiği bu araştırma, başlama düzeyi, toplu yoklama, öğretim, izleme ve genelleme oturumlarından oluşmuştur.Araştırmada elde edilen veriler grafiksel analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Grafiklerde "yatay eksen" oturum sayısını, "düşey eksen" ise doğru tepki sayılarını göstermiştir.Araştırmanın sonucunda fırsat öğretiminin otizmli çocukların kaybolan nesneleri talep etme becerisinin öğretiminde ve öğrendikleri becerileri sürdürmede etkili olduğu belirlenmiştir. Ancak deneklerden biri öğrendiği becerileri farklı ortam, araç-gereçlere ve kişilere genelleyebilirken diğer iki denek bu beceri de hedeflenen ölçütü yakalayamamıştır.Anahtar Kelimeler: Fırsat Öğretimi, Otizm, Uygulamalı Davranış Analizi, Konuşma BecerileriABSTRACT The general purpose of the present study was to determine the efficiency of incidental teaching on teaching three children diagnosed with autism to demand their lost objects verbally. These objects are lost during academic, art and leisure activities. This study also was to determine the effectiveness of incidental teaching on generalization and maintenance of verbal demanding skills. The participants were three boys with autism, between 4-6 years of ages, who were attending to Tohum Foundation Special Education School.A multiple probe design across subjects, was used to determine the effects of independent variable on dependent variable on at least one subject and replicated same process on two different subjects. Maintenance was assessed with three probe sessions after the intervention sessions.This study, which tests the efficiency of incidental teaching on teaching children with autism how to demand their lost objects verbally, consists of baseline, collective examination sessions, follow up sessions and generalization sessions.Data collected in the study were analyzed by graphical analysis technique. Horizontal axis shows the number of sessions, vertical axis shows the proportion of correct reactions.The result of the study shows that incidental teaching method is effective on teaching verbal demanding skills to children with autism for finding their lost objects. However, one of the subject was not able to reach the aimed level at this skill whereas the other subject was able to generalize the learned skills on different areas, materials and people.Key Words: Autism, Incidental Teaching, Applied Behavior Analysis, Speaking Skills.