Tayland’da şeyhüislamlık müessesesi ve yayınladığı fetvalar : Şeyhülislam Aziz Phitakkumpol örneği

Bu çalışmada Tayland’da şeyhülislamlık müessesesi ve Şeyhülislam Aziz Phitakkumpol’un yayınladığı fetvalar ele alınmıştır. Bu amaçla araştırma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş babında çalışmanın unsurları ve tarihsel arka plan ele alınmış olup tezde işlenecek konuya bir hazırlık yapılmış ve Tayland’da Müslümanlar ile ilgili ön bilgi verilmiştir. Birinci bölüm’de Tayland’da şeyhülislamlık müessesesi ve şeyhülislamlar ele alınmıştır. İkinci ve Üçüncü Bölüm’de Tayland’da 1997 Tarihli Kanunun çıkarılmasından sonra şeyhülislamlık müessesesinin Şeyhülislam Aziz dönemindeki uygulamaları kapsamında fetva ile ilgili gelişmeler ve onun yayınlanan fetvaları incelenmiştir.Tayland kralı tarafından himaye edilen ve şeyhülislamlık müessesesi olarak bilinen “Samnak Chularajmontri” Tayland’da yaşayan Müslümanları temsil etmektedir. Bu kurum Tayland hükümetinde yapılan değişiklikten sonra (1932’den sonra) kurulmasına rağmen Tayland’da şeyhülislamlık görevinin 1600’lerden beri mevcut olduğu kaydedilmektedir. “Chularajmontri” veya Şeyhülislam, Taylandlı Müslümanlar arasında tanınan dini işlerde en yüksek yetkiye sahip devlet görevlisidir. Bugüne kadar şeyhülislamlık görevi yapan toplam 18 kişi bulunmaktadır. 1997 yılında şeyhülislamın temel görevlerini resmileştirmek için çıkarılan kanundan sonraki süreçte şeyhülislamlık makamı değişime uğramıştır. Bu kanunla göreve gelen iki şeyhülislam bulunmaktadır. Bunlardan biri olan Şeyhülislam Aziz Phitakkumpol kanunda belirtilen dört temel görevden biri olan dini konularda fetva verme işini sistematik hale getirmiştir. Ayrıca Şeyhülislam Aziz İbadat ve Muamelat ile ilgili meseleler üzerine toplam 47 fetva yayınlamış olup bu fetvaları toplayarak fetva kitabı olarak yayınlamıştır. Bundan dolayı Şeyhülislam Aziz en çok fetva veren ve ilk defa fetva kitabı yayınlayan şeyhülislamdır. Bu itibarla sözkonusu dönemde şeyhülislam olan Aziz Phitakkumpol fetva verme faaliyetinde geçmiş dönemdeki şeyhülislamlardan daha etkin olmuştur.--------------------In this study, the institution of Sheikhul Islam and the fatwas published by Sheikhul Islam Aziz Phitakkumpol in Thailand were examined. For this purpose, the research consists of an introduction and three chapters. In the introduction, the elements of the study and the historical background are discussed, a preparation is made for the subject to be covered in the thesis and preliminary information about Muslims in Thailand is given. In the first part, the institution of the Sheikhul Islam and the Sheikhul Islams in Thailand are discussed. In the second and third chapters, the developments related to fatwa and published fatwas were examined within the scope of the applications of the Sheikhul Islam institution during the period of Sheikhul Islam Aziz after the enactment of the 1997 Act in Thailand.In 1997, after the law enacted to formalize the basic duties of the Sheikhul Islam, the authority of the Sheikhul Islam changed. There are two Sheikhul Islam who took office with this law. One of them, Sheikhul Islam Aziz Phitakkumpol, systematized the work of giving fatwa on religious matters, which is one of the four basic duties stated in the law. In addition, Sheikhul Islam Aziz has published a total of 47 fatwas on issues related to worship and treatment and collected these fatwas and published them as fatwa books. For this reason, Sheikhul Islam Aziz is the sheikh who gave the most fatwa and published the fatwa book for the first time. In this respect, Aziz Phitakkumpol, who was the sheikh in the period in question, was more active in the fatwa giving activity than the sheikh in the past.