Sosyal bilgiler dersinde medya okuryazarlığı aracılığı ile yurttaş gazeteciliği uygulamaları

SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE MEDYA OKURYAZARLIĞI ARACILIĞI İLE YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ UYGULAMALARI Yurttaş gazeteciliği; katılımcı gazetecilik, görgü tanıklığı gazeteciliği ya da kullanıcının ürettiği içerik şeklinde tanımlanırken her bireyin haber yapabilmesine iletişim ortamına katılabilmesine ve haklarını savunan bilmesine dayanmaktadır. Bu doğrultuda bu araştırmanın amacı medya okuryazarlığı aracılığıyla katılımcı yurttaş yetiştirmektir. Bu amaçla “Sosyal bilgiler dersinde medya okuryazarlığı aracılığıyla yurttaş gazeteciliği uygulamaları nasıl gerçekleştirilir?” sorusu teşkil etmektedir.Bu araştırmada sosyal bilgilerin yurttaş yetiştirme işlevini medya okuryazarlığı aracılığıyla kavrayabilmesi için uygulamaya odaklı olan eylem araştırması deseni kullanılmıştır. Eylem araştırması deseninin türlerinden özgürleştirici / geliştirici / eleştirel model kullanılmış uygulayıcının teorik bilgileri gerçek yaşam pratiklerine aktarması ve uygulayıcılarından geri dönütler alınması hedeflenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ilinin Gaziosmanpaşa ilçesinde, 2021 – 2022 eğitim – öğretim yılında bir devlet ortaokulunda 6, 7 ve 8. Sınıfta okuyan 10 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde gönüllülük esas alınmıştır. Uygulamanın yapıldığı çalışma grubunun sosyo-ekonomik durum açısından orta düzeye sahip olduğu belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama araçları olarak kullanılan ön algı ve son algı formları, yurttaş gazeteciliği etkinlikleri, yarı yapılandırılmış görüşme formları ve etkinlik değerlendirme formları içerik analizi kullanılarak yorumlanmıştır. Öğrenciler ile haberleşmek için WhatsApp kurulmuş ve haber paylaşımları için Twitter, İnstagram ve bloglar açılmıştır. 12 hafta süren çalışma da öğrencilerden çevrelerinde gördükleri olayları, durumları haber niteliğine getirip yorumlayarak açılan sosyal medya hesaplarından paylaşım yapmaları istenmiştir.Öğrencilerin yurttaş gazeteciliği ile ilgili algıları araştırma öncesinde ve sonrasında ciddi değişimlere uğradığı izlenmiştir. Öğrencilerin etkinlikleri niteliklerine göre değerlendirilip haber yapılmıştır. Yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerde yurttaş gazeteciliği uygulamalarının öğrenciler üzerinde olumlu etkiler bıraktığı izlenmiş ve hedeflenen sosyal katılım becerileri ve aktif yurttaşlık eğitimi medya okuryazarlığı aracılığıyla gerçekleşmiştir.Anahtar Kelimeler: Yurttaş Gazeteciliği, Medya Okuryazarlığı, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Eylem Araştırması CITIZEN JOURNALISM PRACTICES THROUGH MEDIA LITERACY IN SOCIAL STUDIES COURSECitizen journalism; While participatory journalism is defined as eyewitness journalism or user-generated content, it is based on the ability of each individual to make news, participate in the communication environment, and know who defends their rights. In this direction, the aim of this research is to train participatory citizens through media literacy. For this purpose, “How can citizen journalism practices be carried out through media literacy in social studies course?” poses a question.In this research, an action research design, which is practice-oriented, was used in order to understand the civic raising function of social studies through media literacy. Liberating / developer / critical model, one of the types of action research design, was used, and it was aimed to transfer theoretical knowledge to real life practices and to receive feedback from practitioners. The study group of the research consists of 10 students studying in 6th, 7th and 8th grades in a public secondary school in the Gaziosmanpaşa district of Istanbul in the 2021-2022 academic year. The determination of the working group was based on volunteerism. It was determined that the study group, in which the application was made, had a medium level in terms of socio-economic status. Pre-perception and post-perception forms, citizen journalism activities, semi-structured interview forms and activity evaluation forms used as data collection tools in the research were interpreted using content analysis. WhatsApp was established to communicate with students and Twitter, Instagram and blogs were opened for news sharing. In the study, which lasted 12 weeks, students were asked to share the events and situations they saw around them from their social media accounts, by interpreting them as news.It was observed that students' perceptions of citizen journalism underwent serious changes before and after the research. The activities of the students were evaluated according to their qualifications and news was made. In the semi-structured interviews, it was observed that citizen journalism practices had positive effects on students and targeted social participation skills and active citizenship education were realized through media literacy.Keywords: Citizen Journalism, Media Literacy, Social Studies Education, Action Research