Yabancı kaynaklara göre- Diyarbakır Vilayeti’ nde sosyo- ekonomik yapı (1870- 1900)

ÖZETXIX. yüzyılın sonlarında Diyarbakır Vilayeti'nin içinde bulunduğu sosyo-ekonomik koşulların, ağırlıklı olarak, o dönemler Diyarbakır'da faaliyetlerini sürdüren konsolosluk görevlilerinin raporlarından, yabancı kaynaklardan ve Diyarbakır Salnameleri'nden yararlanılarak araştırıldığı bu çalışma, altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, XIX. yüzyılın sonlarında dünya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun içinde bulunduğu genel durum ile dalga dalga yayılan Sanayi Devrimi'nin buna etkileri ele alınmıştır.İkinci bölümde, farklı uygarlıklara ve hanedanlıklara ev sahipliği yapan Diyarbakır Vilayeti'nin tarihçesi, Osmanlı İmparatorluğu öncesi ve sonrası olmak üzere iki dönem olarak değerlendirilmiştir.Üçüncü bölümde, XIX. yüzyılın sonlarındaki Diyarbakır Vilayeti'nin fiziki konumu ve idari yapısı ile birlikte, o dönem vilayette bulunan kurumlar ele alınmıştır.Dördüncü bölümde, vilayetin nüfus ve okullaşma durumu ile farklı topluluklara bağlı öğrencilere yönelik eğitim-öğretim faaliyetleri incelenmiştir.Beşinci bölümde, XIX. yüzyılın sonlarında vilayetin sahip olduğu iktisadi potansiyel ele alınıp, o dönemin iktisadi kaynakları, ticari yaşantısı, ithalat ve ihracat faaliyetleri, orijinal konsolosluk raporları, yabancı kaynaklar ve salnamelerden yararlanılarak ortaya konmaya çalışılmıştır.Ekler bölümünde, biri 1880 yılında bir İngiliz konsolosluk görevlisi tarafından hazırlanan, diğeri 20 yıllık aradan sonra, 1900 yılında Fransız Büyükelçiliği tarafından hazırlatılan ve Diyarbakır Vilayeti'nin o dönemlerdeki durumunu açık bir şekilde resmeden iki rapor ele alınmıştır.ABSTRACTThis study, which researches the social and economical conditions of Diyarbakır province in the late 19th century by using consulate reports, foreign resources and Diyarbakır annuals, consists of five chapters.In the first chapter, general circumstances of the world and Ottoman Empire were examined with the effects of Industry Revolution.In the second chapter, the history of Diyarbakır province which become the centre of different civilizations and dynasties was studied in two periods; before Ottoman Empire and after Ottoman Empire.In the third chapter, physical and administrative structure of Diyarbakır province was studied with its institutions which existed at that period.In the fourth chapter, population and schooling of the province and activities of training related to the students of different societies was researched.In the fifth chapter, the economical potential of the province in the late 19th century was researched with its economical resources, commercial life, activities of importation and exportation of that period by using original consulate reports, foreign resources and annuals.The appendixes contain two reports. One of them was prepared by Britain Consulate in the year of 1880. The second belonged to French Ambassadorial was prepared in 1900. The situation of Diyarbakır Province in that period was illustrated in these reports clearly.