Kent dinamiklerinin yerleşim dokusu üzerine etkileri : Afyonkarahisar örneği = The Effects of urban dynamics on the settlement : Afyonkarahisar case

Afyonkarahisar kent yerleşimi tarihsel süreç içerisinde birçok yerleşimde olduğu gibi birbirinden farklı kent dinamiklerinin etkisiyle değişim ve dönüşüme uğramıştır. Bu farklılaşma kent için hazırlanan son koruma amaçlı imar planı üzerinden gerçekleştirilen görsel analiz çalışmaları sonucu gözlemlenebilmiştir. Doku farklılıklarının oluşumuna neden olan etkenler, etki alan ve oranları kapsamında değerlendirilmiştir. Çalışmanın ana hedefleri söz konusu değişimin fiziksel etkilerinin yanı sıra, toplum üzerindeki sosyo-kültürel etkileri ve kent ölçeğine yansımalarının da incelenmesidir. Çalışma kapsamında örneklem alanlar olarak birbirine yakın dönemlerde inşa edilmiş olan yerleşim dokuları ve bu alanlarda bulunan konut yapıları ele alınmıştır. Yazılı tarih kaynaklarının incelenmesi, alan çalışması, belgeleme, gözlemsel analiz ve elde edilen verilerin sayısal analiz yöntemi kullanılarak değerlendirmesi çalışmanın yöntemini oluşturmuştur. Sayısal değerlendirme için kullanılan fraktal analiz yöntemiyle dokuların benzerlik gösterme eğiliminde olan yapılarının devamlılık dereceleri incelenmiştir. Doku sınırları içindeki ulaşım ağları ve kadastral adaların fraktal boyut değerleri üzerinden dokuların karmaşıklık seviyelerine dair çıkarımlar yapılmıştır. Alan çalışması ve gözlemsel analiz çalışmaları sonucu ulaşılan veriler fraktal analiz yöntemi sonucu çıkan matematiksel değerlerle karşılaştırmalı olarak değerlendirilerek sosyal yaşamla ilgili bulgulara ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda, Afyonkarahisar ili tarihi kent dokusunun korunması amacıyla yapılacak olan diğer teorik ve bilimsel çalışmalar için bir altlık oluşturulmuş, kentsel koruma çalışmaları ve farklı ölçeklerde gerçekleştirilecek olan restorasyon uygulamaları sürecinde, özellikle restitüsyon kararlarının alınmasında başvurulabilecek olan bilgiler elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Afyonkarahisar, Kentsel Doku, Mimari Koruma, Restorasyon, Fraktal Analiz.
Afyonkarahisar city settlement has been changed and transformed with the effect of different city dynamics as in many settlements in historical process. This differentiation can be observed as a result of the visual analysis studies that carried out over the development plan that had been prepared for the city. Factors causing the formation of patterns differences are evaluated within the scope of their impact and rates. The main targets of the study investigate the physical effects of the change as well as the socio-cultural effects on the society and their reflections on the urban scale. Within the scope of the study, the settlement patterns that were built in the near term and the residential buildings in these areas are taken as sample areas. Review of written historical sources, field study, documentation, observational analysis and evaluation of the data by using numerical analysing methods formed the method of the study. The degrees of continuity of the structures that tend to show similarity are examined with the fractal analysis method used for numerical evaluation. Inferences about the complexity of the patterns are made from the fractal dimensions values of transportation networks and cadastral islands within the pattern boundaries. The data obtained as a result of fieldwork and observational analysis studies are evaluated in comparison with the mathematical values obtained result of the fractal analysis method and it is tried to reach the finding about social life. As a result of this study, a base is formed for the other theoretical and scientific studies to be done in order to protect the historical city pattern of Afyonkarahisar and in the process of urban conservation studies and restoration applications to be carried out at different scales, especially, information that can be used for restitution decisions are obtained. Keywords: Afyonkarahisar, Urban Pattern, Architectural Conservation, Restoration, Fractal Analysis.
Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, 2021.
Kaynakça var.