Türkiye'de döviz kuru oynaklığı ile borsa endeks oynaklığı arasındaki etkileşim = Interaction between the exchange rate volatility and stock market index volatility in Turkey

Bretton Woods sisteminin yıkılması ile esnek kur sistemine geçiş sağlanmış ve döviz kurlarındaki oynaklıkların makroekonomik faktörler üzerindeki etkisi birçok çalışmaya konu olmuştur. Bu koşullar altında oynaklığın modellenmesi, döviz kuru oynaklığı ile borsa endeks oynaklık ilişkilerinin ve oynaklık yayılmalarının belirlenmesi piyasa aktörleri için önemlidir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, Türkiye'de 2002:01-2021:12 dönemleri arasında döviz kuru oynaklığı ile borsa endeks oynaklığı arasındaki etkileşimi incelemektir. Çalışmada döviz kuru değişkeni olarak dolar efektif alış kuru oynaklık verisi ve euro efektif alış kuru oynaklık verisi, borsa değişkeni olarak 21 endeks oynaklık verisi değişkenleri kullanılmıştır. Çalışmada zaman serisi analizi yöntemleri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi analiz etmek amacıyla öncelikle çalışmada kullanılan veri setinin durağan olup olmadığı test edilmiştir. Bu amaçla ADF birim kök testi ve yapısal kırılmaları dikkate alan Lee Strazicich birim kök testi uygulanmıştır. Akabinde Akaike Bilgi Kriterine göre optimal gecikme uzunluğu belirlenmiştir. Daha sonra değişkenler arasında herhangi bir nedensellik olup olmadığını ve ilişkinin yönünü belirlemek için Toda-Yamamoto Modeli uygulanmıştır. Son olarak değişkenlere varyans ayrıştırma ve etki-tepki testleri yapılmıştır. Toda-Yamamoto nedensellik testi sonucunda, dolar kuru oynaklığı ile borsa endeks oynaklığı arasındaki etkileşim, dolar kuru oynaklığından, BIST100, BIST50, BIST30, BISTMETAL, BISTELEKTRIK, BISTHIZMETLER, BISTKIMYA PETROLPLASTIK, BISTSINAI, BISTTOPTAN, BISTTEKNOLOJI, BISTTUM, BISTULAŞTIRMA endeksleri oynaklığına doğru nedensellik ilişkisine rastlanmış ve dolar kuru oynaklığından diğer endeks oynaklıklarına doğru bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır. Çalışmada kullanılan tüm borsa endeks oynaklığından dolar kuru oynaklığına doğru nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Euro kuru oynaklığı ile borsa endeks oynaklığı arasındaki ilişki incelendiğinde, tüm değişkenler için çift yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Döviz Kuru Oynaklığı, Borsa Endeks Oynaklığı, Yapısal Kırılmalı Lee-Strazicich Birim Kök Testi, Toda-Yamamoto Nedensellik Testi.
With the collapse of the Bretton Woods system, the transition to the flexible exchange rate system was achieved and the effect of exchange rate volatility on macroeconomic factors has been the subject of many studies. Under these conditions, modeling volatility, determining exchange rate volatility and stock index volatility relations and volatility spillovers are important for market actors. In this context, the aim of the study is to examine the interaction between exchange rate volatility and stock market index volatility between 2002:01-2021:12 periods in Turkey. In the study, dollar effective buying rate volatility data and euro effective buying rate volatility data were used as exchange rate variables, and 21 index volatility data variables were used as stock market variables. Time series analysis methods were used in the study. In order to analyze the relationship between the variables, it was first tested whether the data set used in the study was stationary. For this purpose, the ADF unit root test and the Lee Strazicich unit root test, which takes into account structural breaks, were applied. Then, the optimal lag length was determined according to the Akaike Information Criteria. Then, Toda-Yamamoto Model was applied to determine whether there is any causality between the variables and the direction of the relationship. Finally, variance decomposition and impulse-response tests were performed on the variables. As a result of the Toda-Yamamoto causality test, the interaction between dollar exchange rate volatility and stock market index volatility, from dollar exchange rate volatility to BIST100, BIST50, BIST30, BISTMETAL, BISTELEKTRIK, BISTHIZMETLER, BISTKIMYA PETROLPLASTIK, BISTSINAI, BISTTOPTAN, BISTTECHNOLOGY. and no causal relationship was found from dollar rate volatility to other index volatility. There is a causal relationship from all stock market index volatility to dollar exchange rate volatility used in the study. When the relationship between euro exchange rate volatility and stock market index volatility is examined, it is concluded that there is a bidirectional causality relationship for all variables. Keywords: Exchange Rate Volatility, Stock Index Volatility, Structural Break LeeStrazicich Unit Root Test, Toda-Yamamoto Causality Test.
Tez (Yüksek Lisans)- Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bankacılık ve Finans Anabilim Dalı, 2022.
Kaynakça var.