Hippodamia variegata (Goeze, 1777) (Coleoptera:Coccinellidae)'nın Macrosiphum rosae (Linnaeus, 1758) (Hemiptera:Aphididae) üzerindeki işlevsel ve sayısal tepkisi = Functional and numerical response of the predator Hippodamia variegata (Goeze, 1777) (Coleoptera:Coccinellidae) on Macrosiphum rosae (Linnaeus, 1758) (Hemiptera:Aphididae)

Gül bitkisi binlerce yıldır gözlemlenmekte ve üretimi yapılmaktadır. Dünya çapında gül üretiminin yıllık 15000 ton olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye ve Bulgaristan dünya gül üretiminde en önemli ülkelerdendir. Son yıllarda güle olan talebin artmasından dolayı bu bitkinin önemi artmaktadır. Gül bitkisi üzerinde ekonomik zarara neden olan çok sayıda zararlı bulunmaktadır. Fakat yaprakbitleri gül yetiştiriciliği yapılan tüm alanlarda gözlendiği için en önemli zararlı konumundadır. Gül yaprakbiti Macrosiphum rosae (L.) (Hemiptera: Aphididae) gül bitkileri üzerinde beslenerek büyük oranda zarara neden olmaktadır. Bu sebeple, gül yaprakbitinin kontrolünde Hippodamia variegata (Goeze) (Coleoptera: Coccinellidae) gibi bazı biyolojik mücadele etmenlerinin etkinliğini belirlemek için yoğun çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmada, Hippodamia variegata'nın dört larva dönemi, erkek ve dişi bireylerin Macrosiphum rosae (farklı yoğunluklarda) üzerindeki işlevsel tepkisi araştırılmıştır. Buna ek olarak yine aynı avcının M. rosae (farklı yoğunluklarda) üzerindeki sayısal tepki çalışmaları yürütülmüştür. Bütün denemelerde avcı böceklere besin olarak M. rosae'nin ikinci ve üçüncü dönem nimfleri (N2,N3) verilmiştir. Denemeler 27 ± 1 °C sıcaklık, % 65 ± 5 orantılı nem ve uzun gün aydınlatmalı (16:8) iklim odalarında gerçekleştirilmiştir. İşlevsel tepki denemelerinde elde edilen verilere göre her bir larva dönemi, erkek ve dişi bireyler için Holling'in Tip II eğrisine uyumlu olduğu gözlenmiştir. Bu da H. variegata'nın düşük yoğunluktaki av ile aktif olabileceğini göstermektedir. Ayrıca avcının tüm larva dönemleri L1, L2, L3, L4 ve erginler (erkek, dişi) için hesaplanan Yakalama Süresi Th sırasıyla 0.51, 0.72, 0.237, 0.136, 0.26 ve 0.21 saat olarak ortaya çıkarken, Saldırı Oranı a da sırasıyla 0.73, 0.85, 0.97, 1.037, 1.07 ve 1.06 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada, 5 besin yoğunluğunda predatörün larva dönemlerini tamamlayamadığı saptanmıştır. Sayısal tepkilerin belirlenmesinde her yoğunluk seviyesi için avcı ölünceye kadar bıraktığı yumurta sayılarına göre, avcının sayısal tepkileri belirlenmiştir. Farklı yoğunluklarda (10, 20, 40 ve 80) H. variegata'nın sayısal tepki analizlerinde bıraktığı yumurta sayıları sırasıyla 68.0±9.548, 197.846±6.779, 643.6±11.94 ve 1224.0±5.605 olarak hesaplanmıştır. Avcının bıraktığı yumurta sayısının, av yoğunluklarındaki artışa paralel olarak arttığı ortaya konulmuştur. Predatör gruplarının (10, 20, 40, 80) yaşam çizelgesi analizlerinde net üreme gücü (R0), kalıtsal üreme gücü (rm), ortalama döl süresi (T0) sırasıyla 3.4, 34.399, 178.778 ve 532.451 dişi/dişi/generasyon, 0.027, 0.095, 0.162 ve 0.242 dişi/dişi/gün, 44.721, 37.331, 32.07 ve 25.979 gün olarak bulunmuştur. Predatör grupların populasyonun ikiye katlanma süresi (T2) ve artış oranı sınırı (λ) sırasıyla, 25.33, 7.314, 4.286 ve 2.869 gün, 1.028, 1.099, 1.176 ve 1.273 birey/dişi/gün olarak hesaplanmıştır. Sonuçlara dayanarak laboratuvar koşullarında avcının kitle üretiminin 80 yoğunluk üzerinde daha hızlı olabileceği söylenebilir. Yaşam çizelgesi parametreleri Euler-Lotka eşitliğine göre RmStat-3 programı kullanılarak hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Biyolojik mücadele, gül yaprakbiti, yaşam çizelgesi, yakalama süresi, Holling.
Rose has been observed and cultivated for thousands of years. The global production of rose flowers estimated at 15000 tons. Turkey and Bulgaria considered as the most important countries in the production of rose flowers. Recently, the importance of rose flowers rose due to the increase of demand for it. There are many pests that attack rose plants, but aphides considered as the most important one because of its presence in all areas of rose cultivation causing significant economic losses. Rose aphid Macrosiphum rosae (L.) (Hemiptera: Aphididae) causes severe damages during feeding on rose plants. For this reason, intensive studies have been carried out to determine the efficiency of some biological control agents such as Hippodamia variegata (Goeze) (Coleoptera: Coccinellidae) in controlling rose aphids. In this study, the Functional response of Hippodamia variegata to Macrosiphum rosae (diffirent densities) was studied in four larval stages and both sexes (male-female). In addition, the Numerical response of H. variegata to M. rosae (diffirent densities) was studied. The second and third instars of M. rosae were given to H. variegata as food on all treatments. The study was carried out in climatic chamber regulated at 27 ± 1 °C, 60 ± 5% RH and 16:8h (L: D). In the functional response the logistic regression showed a Holling type II curvilinear functional response for each instar, males and females; according Holling that means H. variegata could be active with low densities of M. rosae in the field. In addition, the attack rate for each instar, male and female were: 0.73, 0.85, 0.97, 1.037, 1.07 and 1.06 respectively while the handling time were 0.51, 0.72, 0.237, 0.136, 0.26 and 0.21 h respectively. In this study, when the predator ate on 5 individual (density), it could not complete the development to adult. The numerical response of the H. variegata has been determined for each density level until the predator dies according to the number of eggs to determine the numerical response. Numerical response analyses of H. variegata on different densities (10, 20, 40 and 80) demonstrated that the eggs laid by the predator were found 68.0±9.548, 197.846±6.779, 643.6±11.94 and 1224.0±5.605 egg for adult's life. It has been revealed that number of eggs laid by the predator increased as parallel to the increase in prey density. Life table analyses of the predator on different densities (10, 20, 40 and 80) demonstrated that the net reproductive rate (R0), intrinsic rate of increase (rm), mean generation time (T0) were found 3.4, 34.399, 178.778 and 532.451 females/females/generation, 0.027, 0.095, 0.162 and 0.242 females/females/day, 44.721, 37.331, 32.07 and 25.979 days, respectively. The doubling time (DT) and finite rates of increment (λ) of the predator groups were calculated to be 25.33, 7.314, 4.286 and 2.869 days, 1.028, 1.099, 1.176 and 1.273 individual/females/day, respectively. Based on the results, it is possible to say that mass production of the predator in laboratory conditions can be more economical and faster on the 80 individual of aphid insect, M. rosae than the others individuals. Life table parameters calculated by using RmStat-3 according to Euler-Lotka equality. Keywords: Biological control, rose aphid, life table, handling time, Holling.
Tez (Yüksek Lisans) - Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, 2017.
Kaynakça var.