Quick scan ondergrond IJssel Vechtdelta : bouwstenen voor een visie op een robuust en veerkrachtig ecosysteem

This report describes the genesis and potential of the subsoil of the area designated as “IJssel Vecht delta”. The report contains one of preliminary studies for drawing up a vision for the area within the framework of the Programmatic Approach to Large Waters (PAGW). On behalf of the other PAGW partners, Staatsbosbeheer draws up the vision process for the IJssel-Vecht Delta and is the client for this study. The subsoil of the (current) IJssel Vecht delta is formed in an estuarine environment. A large peat area has been cut and swept away by erosion and sedimentation from the sea, rivers and streams. This resulting in a wide variety of ecological conditions. From the early Middle Ages onwards, man and society intervened more and more in this natural landscape. Dikes and dams have appeared, polders and reclaimed land have been built, peat was extracted and land use has become increasingly intensive. Nevertheless, that natural genesis still manifests itself in the subsoil of the area. It is reflected in the existing soil types, the differences in elevation or landscape patterns that testify to that dynamic estuary. Although important abiotic processes have disappeared (the sea influence) or decreased in intensity, wind, discharge differences of rivers and streams and groundwater flow still play key ecological roles. Or these processes can be restored or intensified again. In this respect, enlarging of and improving conditions in existing N2000 reserves, developing new nature areas and specific management aimed at restoring ecological gradients and natural differentiation are essential. The original estuary of the IJssel and Vecht deltas vanished. But the dynamic transitional environments of lakes, rivers, gullies and swamps - here referred to as gradient swamps of the inland delta - are on a drip, waiting for resuscitation. This report describes the first steps in this direction. Dit rapport beschrijft de genese en potenties van de ondergrond van het gebied dat is aangeduid als “IJssel Vechtdelta”. Het rapport bevat één van voorstudies voor het opstellen van een visie voor het gebied in het kader van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW). Het Staatsbosbeheer trekt namens de andere PAGW partners het visieproces voor de IJssel Vecht Delta en is opdrachtgever voor de onderhavige studie. De ondergrond van de (huidige) IJssel Vechtdelta is gevormd in een estuarien milieu. Een groot veengebied is daarbij door erosie en sedimentatie vanuit de zee, de rivieren en de beken doorsneden en weggeslagen. Met een zeer gevarieerd milieu van overgangen tussen gebieden met zeer uiteenlopende milieuomstandigheden als gevolg. Vanaf de vroege Middeleeuwen grepen mens en maatschappij steeds verder in die natuurlijke ontstaansgeschiedenis in. Er zijn dijken en dammen verschenen, polders en droogmakerijen aangelegd, gebieden uitgeveend en het grondgebruik is steeds intensiever geworden. Niettemin manifesteert die natuurlijke genese zich nog steeds in de ondergrond van het gebied. We zien dat terug in de opbouw van de bodems, de verschillen in hoogteligging of landschapspatronen die getuigen van dat dynamische estuarium. Hoewel belangrijke abiotische processen zijn verdwenen (de zee invloed) of in intensiteit afgenomen, vervullen wind, afvoerverschillen van rivieren en beken en grondwaterstroming nog steeds ecologische sleutelrollen. Of processen kunnen hersteld of weer geïntensiveerd worden. Uitbreiding, specifieke inrichting en beheer gericht op ecologische gradiënten en verbindingen, zijn essentieel. Het oorspronkelijke estuarium is (letterlijk) begraven. Maar de dynamische overgangsmilieus van meren, rivieren, geulen en moerassen - hier aangeduid als gradiëntenmoerassen in een binnendelta – liggen aan een infuus, wachtend op reanimatie. Dit rapport beschrijft hiervoor eerste aanzetten.