Türk ve Amerikalı üniversite öğrencilerinde hızlı depresif belirti envanteri-özbildirim formu’nun (HDBE16-ÖF) karşılaştırmalı olarak geçerlik ve güvenirliği

Amaç: Öğrenci ağırlıklı Türk örneklemine uygulanan Türkçe’ye çevrilmiş 16 maddelik Hızlı Depresif Belirti Envanteri-Özbildirim Formu’nun (HDBE16-ÖF): a) Amerikalı üniversite öğrencilerine uygulanan orijinal Amerikan versiyonu (QIDS-SR_{16}-US) ve b) aynı Türk öğrenci örnekleminde Beck Depresyon Envanteri-II (BDI-II) ile karşılaştırılarak geçerlik ve güvenirliğinin ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışmamız Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri arasında yapılan bir kültürlerarası geçerlilik çalışmasıdır. Metod: Uludağ Üniversitesi yerleşkesi Aile Sağlığı Merkezi’ne ayaktan başvuran öğrenci ağırlıklı 626 hastaya; www.ids-qids.org adresinden ulaşılabilen ve kısmen modifiye edilerek Türkçe’ye çevrilen HDBE_{16}-ÖF ve BDI-II testleri uygulandı. Ayrıca Güneybatı Teksas Üniversitesi’nde HDBE16-ÖF envanterinin İngilizce orijinal versiyonu olan QIDS-SR_{16}-US 584 öğrenciye uygulanmıştır. Betimleyici istatistik, klasik açıklayıcı faktör analizi ve madde tepki kuramı analizleri, SAS ve MPlus istatistik programları ile yapılmıştır. Bulgular: Türk deneklerin ortalama yaşı 21,12,16 (standart sapma) olup %67,8’i kadındı. Türk öğrencilerin aile içi depresyon öyküsü: annede %29, babada %8, kardeşte %14, kendisinde %16 ve akrabada %5 olarak bulundu. Amerikalı deneklerden 225 olguda hiç yaş belirtilmemiş haldeyken ortalama yaş 20.03,5 (standart sapma) ve tüm deneklerin %63,6’sı kadın olarak saptandı. HDBE_{16}-ÖF’nın madde ortalaması 6,944,85 (standart sapma) bulundu. HDBE_{16}-ÖF’ün iç tutarlılık katsayısı (Cronbach ?) 0,78 idi ve ortalama madde-toplam korrelasyon katayısı 0,47 (0,33- 0,61) bulundu. QIDS-SR_{16}-US’nin kaşılaştırılabilir madde ortalaması 6,093,76, Cronbach ? 0,74, madde-toplam korrelasyon katsayısı 0,43 (0,24-0,54) olarak bulundu. Hem HDBE_{16}-ÖF hem de QIDS-SR_{16}-US tek boyutlu iken BDIII tek boyutlu olarak bulunmadı. HDBE_{16}’ün ve QIDS-SR_{16}-US’un madde-total korelasyon ortalaması birbirine benzerdi. BDI-II ile HDBE_{16}-ÖF arasındaki korelasyon katsayısı 0.72 bulundu, bu değer disattenüe edildiğinde 0.90’a çıkmaktaydı. Çoklu grup doğrulayıcı faktör analizi HDBE_{16}-ÖF ve QIDS-SR_{16}-US’un aynı faktör yüküne sahip olduğu farklı değişik eşiklerinin olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu durum depresyon düzeyinde grup farklılıklarını ortaya koymaktadır. Türk deneklerin, Amerikalı deneklerden farklı olarak daha fazla depresyon geçirdikleri söylenebilir. Ayrıca HDBE_{16}-ÖF ve BDI-II’nın skorları birbirlerine eşitlenmiştir. Tartışma: HDBE_{16}-ÖF’ün, hem Türkiye hem de Amerika Birleşik Devletleri’nde depresyon tanısı için çok sık kullanılan BDI-II testi gibi iyi psikometrik özellikleri ve yapısal geçerliliği olduğu saptanmıştır. Pek çok ortamda HDBE_{16}-ÖF’ün kullanılmasını önermekteyiz. Objective: To evaluate the validity and reliability of the Quick Inventory of Depressive Symptomatology, selfreported version, in a Turkish student sample (QIDS-SR_{16}-T) by comparing it to (a) the American version (QIDS-SR_{16}-US) and (b) the Turkish version of the Beck Depression Inventory (BDI-II-T). Materials and Methods: Slightly modified versions of the QIDS-SR_{16}-T, and the BDI-II-T were administered to 626 outpatients at the Uludağ University campus-based family health center. The QIDS-SR_{16}-US was administered to 584 respondents at an American university. SAS and MPlus were used to provide descriptive statistics, classical exploratory factor analysis, and item response theory analyses (in the form of a multiple group confirmatory factor analysis). Results: The internal consistency (Cronbach α) of the QIDS-SR_{16}-T was 0.77. Both QIDS-SR_{16} versions were unidimensional, but the BDI-II-T was not. The mean QIDS-SR_{16}-T and QIDS-SR_{16}-US item-total correlations were similar. The correlation between the QIDS-SR_{16}-T and BDIII- T was 0.72 (.90 when disattenuated). Multiple-group confirmatory factor analysis suggested that the QIDS-SR_{16}-T and QIDS-SR16-US had the same factor loadings but different intercepts. This reflects group differences in level of depression, perhaps because the Turkish respondents, unlike their US counterparts, were seen in a medical context where illness-related depression is more prevalent. Scores on the QIDS-SR_{16}-T and the BDI-II-T were also equated. Discussion: The QIDS-SR_{16}-T has good psychometric properties and convergent validity with the BDI-II-T. Its use is recommended when a self-reported instrument is appropriate.