Međupopulaciona genetičko-ekološka varijabilnost belog bora (Pinus sylvestris L.) u Srbiji

The genetic-ecological variation of Scots pine (Pinus sylvestris L.) in Serbia was studied in the populations at five localities in western and south-western Serbia. Three groups of Scots pine (Pinus sylvestris L.) populations were differentiated based on genetic research (seed protein analysis) and plant community research. The first group consists of Scots pine populations on Šargan (FMU 'Šargan') and on Tara (FMU 'Kaluderske Bare'), where the forests belong to the community of Scots pine and Austrian pine (Pinetum sylvestris-nigrae Pavlovic 1951). The second group covers the localities Stolovi (FMU 'Radocelo-Crepuljnik') and Zlatar (FMU 'Zlatar I'), where the forests belong to the community of Scots pine and spruce (Piceo abietis-Pinetum sylvestris Stefanovic 1960). The third group comprises the Scots pine population on Pešter (FMU 'Dubocica-Bare') which belongs to the community of Scots pine with erica (Erico-Pinetum sylvestris Stefanovic 1963). Cluster analysis was performed on the basis of seed protein data and showed that there are three groups of Scots pine populations. The three populations coincide with plant communities. The community of Scots pine with erica (Erico-Pinetum sylvestris Stefanovic 1963) recorded on Pešter at the locality 'Dubocica- Bare' in the area of FE 'Golija' Ivanjica, is a special Scots pine population displayed at the greatest distance from all other populations in the cluster analysis dendrogram. U radu su predstavljeni rezultati proučavanja genetičko-ekološke varijabilnosti belog bora (Pinus sylvestris L.) u Srbiji. Za istraživanja su izabrane populacije na 5 lokaliteta u zapadnoj i jugozapadnoj Srbiji. Na osnovu genetičkih (analizom proteina u semenu) i fitocenoloških istraživanja izdiferencirane su tri grupe populacija belog bora (Pinus sylvestris L.). Prvu grupu populacija čini beli bor na Šarganu (G.J. 'Šargan') i na Tari (G.J. Kaluđerske bare) čije šume fitocenološki pripadaju zajednici belog i crnog bora (Pinetum sylvestris-nigrae Pavlovic 1951). Drugu grupu čine lokaliteti Stolovi (G.J. 'Radocelo-Crepuljnik') i Zlatar (G.J. 'Zlatar I') koji fitocenološki pripadaju zajednici belog bora i smrče (Piceo abietis- Pinetum sylvestris Stefanovic 1960).Treću grupu čine populacije belog bora na Pešteru (G.J.'Dubocica-Bare') koja fitocenološki pripada zajednici belog bora sa crnjušom (Erico-Pinetum sylvestris Stefanovic 1963). Na osnovu dendrograma klaster analize koji je urađen prema sadržaju proteina u semenu, ustanovljene su tri grupe populacija belog bora. Te populacije se poklapaju sa fitocenozama tako da zajednica belog bora sa crnjušom (Erico-Pinetum sylvestris Stefanović 1963) ustanovljena je na Pešteru, na lokalitetu 'Dubocica-Bare' i na području Š.G. 'Golija' Ivanjica predstavlja posebnu populaciju belog bora koja se na dendrogramu klaster analize odvaja na najvećoj distanci od svih ostalih populacija. Proučavanja međupopulacione genetičko-ekološke varijabilnost belog bora (Pinus sylvestris L.) u Srbiji, obavljena su multidisciplinarno, primenom molekularnih markera i fitocenološkim analizama. Primenjene metoda ispitivanja, omogućile su bolje upoznavanje genetičko-ekoloških karakteristika populacija belog bora u delu areala na prostoru Srbije, što je osnova za dalje usmereno korišćenje ukupnog biološkog potencijala vrste.