Ο προσπορισμός οικονομικού οφέλους ως συστατικό στοιχείο της εγκληματικής οργάνωσης – θεωρητική και νομολογιακή προσέγγιση

Σκοπός της διατριβής είναι η διαπραγμάτευση της ορθής ή όχι προσαρμογής των Διεθνών και Ευρωπαϊκών κειμένων που στοιχειοθετούν την έννοια του οργανωμένου εγκλήματος στο ελληνικό δίκαιο και, ειδικότερα, εάν ο προσπορισμός του οικονομικού οφέλους αποτελεί ή όχι συστατικό στοιχείο της εγκληματικής οργάνωσης όπως τυποποιείται στον Ποινικό μας Κώδικα. Παρουσιάσαμε αρχικά μια σύντομη ιστορική αναδρομή της εξέλιξης των πιο γνωστών εγκληματικών οργανώσεων, οι οποίες κατά τις πρώτες δεκαετίες της διαμόρφωσής τους αποτελούσαν ομάδες προσώπων, περιορισμένου βεληνεκούς, οι οποίες είχαν συσταθεί για την επίτευξη ενός ορισμένου σκοπού. Εν συνεχεία, εξετάσαμε τους λόγους που καθιστούν αδήριτη την ανάγκη της ύπαρξης ενός κοινού ορισμού σε διεθνές επίπεδο προς τον σκοπό του περιορισμού της δράσης του οργανωμένου εγκλήματος, τονίζοντας τόσο τους παράγοντες που δημιουργούν γόνιμο έδαφος για την εξάπλωση της δράσης του, όσο και τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε περίπτωση που δεν υπάρχει μια κοινή γραμμή στις νομοθεσίες των διαφόρων κρατών. Έτσι, προβήκαμε σε παρουσίαση της Διεθνούς Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση του Οργανωμένου Εγκλήματος, γνωστή και ως Σύμβαση του Παλέρμο, καθώς και της Κοινής Δράσης του 1998 και της υπ’ αριθμ. 2008/841/ΔΕΥ Απόφασης – Πλαίσιο, τα οποία κείμενα καθορίζουν τα ελάχιστα απαραίτητα στοιχεία που οφείλουν να ενσωματώσουν οι εθνικοί νομοθέτες στο δίκαιό τους προς τον σκοπό αποτελεσματικής αντιμετώπισης του φαινομένου του οργανωμένου εγκλήματος. Κατόπιν αυτών, καταφύγαμε σε μια περιληπτική παράθεση των τροποποιήσεων που έχει υποστεί η διάταξη του άρθρου 187 παρ. 1 του Ποινικού μας Κώδικα, στο οποίο τυποποιείται το αδίκημα της σύστασης ή ένταξης σε εγκληματική οργάνωση, καταλήγοντας σε εκτενή ανάλυση της ισχύουσας μορφής της μετά τον ν. 4619/2019. Ακολούθως, παρατηρώντας πως ο Έλληνας νομοθέτης δεν περιορίστηκε στην συνδρομή του κινήτρου της επίτευξης περιουσιακών ωφελημάτων από την οργάνωση προκειμένου αυτή να δύναται να υπαχθεί στο έγκλημα του άρθρου 187 παρ. 1 ΠΚ, κίνητρο το οποίο εξειδικευόταν στα ως άνω διεθνή και ευρωπαϊκά κείμενα, παρατίθενται οι διαφορετικές απόψεις που έχουν αποτυπωθεί σχετικά με την ορθή ή όχι προσαρμογή στο Ελληνικό Δίκαιο των προβλέψεων αυτών, λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη πως αφενός την νομολογία έχουν απασχολήσει εγκληματικές οργανώσεις με οικονομικές στοχεύσεις, αφετέρου ο τρόπος διάρθρωσης και λειτουργίας αυτών ομοιάζει με τις σύγχρονες, προηγμένες και καθ’ όλα νόμιμες επιχειρήσεις. Δεδομένου πάντως πως, όπως μας έχει δείξει η νομολογία, το κίνητρο των σύγχρονων εγκληματικών οργανώσεων συνίσταται κατά κύριο λόγο σε επίτευξη περιουσιακών ωφελημάτων, η τελευταία ενότητα της εργασίας αφιερώνεται στη διάκριση του αδικήματος της σύστασης ή ένταξης σε μια τέτοια οργάνωση από το οικονομικό έγκλημα, το οποίο μάλιστα διαπράττεται όλο και περισσότερο σε οργανωμένη βάση. Η διατριβή καταλήγει στην άποψη της γράφουσας σχετικά με τη συμβατότητα ή μη της προσαρμογής του Ποινικού μας Δικαίου με τις επιταγές του Συντάγματός μας κατά το μέρος που αφορά την μεταφορά των διεθνών προβλέψεων στο εσωτερικό ποινικό σύστημα, στηρίζοντας επιπλέον αυτήν με μία ηθική τεκμηρίωση.
The aim of the present thesis is the negotiation of the correct or incorrect adaptation of the International and European legal texts that substantiate the concept of the Organized Crime in Greek Law and, in particular, whether or not the provision of financial benefit is an essential element of a criminal organization as standardized in our Penal Code. Firstly, we presented a brief historical overview of the evolution of the most well-known criminal organizations, which, in the first decades of their formation, were groups of individuals, of limited scope, and were formed to achieve a certain purpose. We looked into the reasons why the need for a common definition on an international basis to limit the action of organized crime is urgent, highlighting both the factors that create fertile ground for the spread of its action and the underlying risks that in case there is not a common line among the laws of the different states. Thus, we presented the United Nations International Convention against Organized Crime, also known as the Palermo Convention, as well as the 1998 Joint Action and Council Framework Decision 2008/841/JHA, which determine the minimum necessary elements which national legislators must incorporate into their legislation in order to deal with the phenomenon of organized crime effectively. Subsequently, we resorted to a summarized presentation of the amendments made to the provision of article 187 par. 1 of our Penal Code, which standardizes the offense of forming or joining a criminal organization, concluding with an extensive analysis of its current form after the Law 4619/2019. Next, observing that the Greek legislator was not limited to the assisting motivation to achieve property benefits from the organization in order for it to be subject to the crime of article 187 par. 1 of Penal Code different views that have been reflected on the correct or incorrect adaptation to Greek Law of these provisions, taking into account that on the one hand the jurisprudence has been occupied by financially targeted criminal organizations, on the other hand the way they are structured and operated is modern, advanced and fully legitimate businesses. However, since, as the case law has shown us, the motive of modern criminal organizations is primarily to achieve material benefits, the last section of the work is devoted to distinguishing the offense of setting up or joining such an organization from financial crime, which in fact is increasingly being committed on an organized basis. The thesis concludes the author's view on the compatibility or not of the adaptation of our Criminal Law with the requirements of our Constitution in the part concerning the transfer of international provisions in the domestic penal system, further supporting it with a moral justification.
Σε συνεργασία με: Νομικής (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)