Liselerde sosyal ağ olgusunun incelenmesi: Malatya örneği

Bu araştırma keşfedici karma desende üç safhada yürütülmüştür. Araştırmanın birinci (nitel) safhasında 18 öğrenci ve 16 öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Toplanan nitel veriler içerik analizine tabi tutularak analiz edilmiştir. Araştırmanın ikinci safhasında nitel safhadan edinilen bulgulara dayanılarak lise öğrencilerinin sosyal ağlara yönelik algılarını belirlemeyi amaçlayan Sosyal Ağ Algı Ölçeği geliştirilmiştir. Araştırmanın üçüncü safhasında (nicel) Bilgi formu ve geliştirilen Sosyal Ağ Algı Ölçeği ile sosyal ağ kullanan 1296 katılımcıdan nicel veriler toplanmıştır. Toplanan veriler betimsel istatistiklerin beraberinde bağımsız gruplar t-testi, Anova ve Welch gibi testler de kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel bölümünde Genel Fayda, Eğitsel Fayda, Bağımlılık, Dijital Takip, Akademik Başarıya Olumsuz Etki, Kullanıma Yönelik Sosyal Baskı, Paylaşımlar Yaparak Psikolojik Doyum Edinimi, Etkileşim Kaygısında Düşüş, Disiplin Sorunlarında Artış, Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumlu Tutum, Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumsuz Tutum ve Sosyal Etki temalarına ulaşılmıştır. Sosyal ağların öğrencilerin çevreleriyle iletişim kurmalarını ve güncel olaylardan haber almalarını kolaylaştırdığı bulgusuna erişilmiştir. Sosyal ağların öğrencilerce bireysel öğrenme ortamı olarak kullanıldığı, öğrencilerin sosyal ağları dersleri ile ilgili haber ve bilgi paylaşımı ve ödevlerinde birbirlerine yardım etmek amacıyla kullandıkları görülmüştür. Öğrencilerin sosyal ağlarda planladıklarından fazla zaman harcadıkları, bağımlılık sorunları yaşayabildikleri ve sosyal ağ hesaplarını kapatmak istediklerinde başarısız olabildikleri görülmüştür. Öğrencilerin sosyal ağ kullanımlarından dolayı geç uyudukları, yoğun sosyal ağ kullanmalarından dolayı aileleriyle daha az iletişim kurdukları ve aile içi çatışmalar yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin zaman yönetimi becerilerini sosyal ağların olumsuz etkilediği, sosyal ağlardan dolayı ders çalışırken dikkatlerinin dağıldığı ve derslerine yönelik motivasyonlarının olumsuz etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin sosyal ağları başkalarının hayatlarını takip etmek için bir araç olarak kullanabildikleri, sosyal ağlarda paylaşımlar yaparak özgüven, saygınlık ve tanınırlık kazanma vb. çeşitli psikolojik doyumlar edinmeye çalıştıkları görülmüştür. Öğrencilerin günlük hayatta yapamayacakları davranışları sosyal ağlarda sergileyebildikleri bulgusuna ulaşılmıştır. Sosyal ağlar okuldaki disiplin sorunlarını artırabilmekte ve öğrenciler arası çatışmaların sosyal ağlara yansıması problemlerin çözümünü zorlaştırabilmektedir. Öğrencilerin sosyal ağlardaki özgürlükleri kısıtlanabileceğinden dolayı öğretmenleriyle sosyal ağlarda arkadaş takipçi olmak istemedikleri, öğretmenlerin sosyal ağlardaki eğitsel olmayan paylaşımlarından dolayı öğretmen imajının zedelenebileceği ve öğretmenlerin sosyal ağlarda her öğrencinin arkadaşlık takipçilik isteğini kabul etmemesinin, kabul edilmeyen öğrencilerin, öğretmenlerine karşı olumsuz tutum geliştirmesine neden olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın nicel safhasında en çok kullanılan sosyal ağların sırasıyla Whatsapp, Instagram, Facebook, Twitter, Snapchat, Tumblr, Swarm ve Periscope olduğu bulgusuna erişilmiştir. Öğrencilerin %43'ü öğretmenleriyle sosyal ağlarda arkadaş-takipçi iken %57'si öğretmenleriyle arkadaş-takipçi değildir. Katılımcıların %77'si okullarda akıllı cep telefonu kullanımının serbest olması yönünde görüş bildirmişken, %23'ü yasak olması yönünde görüş bildirmiştir. Katılımcıların %15,5'inin yaklaşık yarım saat, %19,9'unun yaklaşık 1 saat, %21'inin yaklaşık 2 saat, %16,3'ünün yaklaşık 3 saat, %10,5'inin yaklaşık 4 saat ve 16,7'sinin 4 saatten fazla gün içerisinde sosyal ağ kullandığı bulgusuna ulaşılmıştır. Sosyal Ağ Algı Ölçeği faktörlerinden Genel Fayda ve Eğitsel Fayda faktör puanlarının genel ortalamaları `katılıyorum` düzeyindedir. Bağımlılık, Dijital Takip, Akademik Başarıya Olumsuz Etki, Paylaşımlar Yaparak Psikolojik Doyum Edinimi, Etkileşim Kaygısında Düşüş, Disiplin Sorunlarında Artış ve Sosyal Etki faktörlerinin genel ortalamaları `kararsızım` düzeyindedir. Kullanımına Yönelik Sosyal Baskı, Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumlu Tutum ve Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumsuz Tutum faktörlerinin genel ortalamaları ise `katılmıyorum` düzeyindedir. Cinsiyet, Öğretmenlerle Sosyal Ağlarda Arkadaş Takipçi Olma Durumu, Akıllı Cep Telefonlarının Okullarda Serbestliğine Dair Görüşe ve Sosyal Ağlarda Bulunan Derslerle İlgili Grup ve Sayfalara Üyelik Takipçilik durumuna göre Sosyal Ağ Algı Ölçeği faktör puanlarının anlamlı olarak farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Kız öğrencilerin sosyal ağ bağımlılığının daha fazla olduğu, tanıdıklarının yaşantılarından haberdar olmak için sosyal ağları daha fazla kullandığı ve sosyal ağlardan dolayı akademik yaşantılarının olumsuz yönde daha fazla etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Erkek öğrencilerin sosyal ağlarda günlük hayatta yapamayacakları davranışları daha fazla sergileyebileceği ve öğretmenleriyle sosyal ağlarda arkadaşlığa daha fazla olumsuz tutum içinde oldukları görülmüştür. Sınıf düzeyine göre Sosyal Ağ Algı Ölçeği faktör puanlarının değişim eğiliminde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Günlük sosyal ağ kullanım süresi arttıkça faktör puanlarının artış eğiliminde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler ve öğretmenlere sosyal ağların sosyal ve psikolojik etkileri hususunda ve eğitsel olarak etkili ve verimli kullanımı hakkında eğitimler verilmesi önerisi getirilmiştir. This research was conducted in three stages in the exploratory mixed design. In the first phase of the study, semi-structured interviews were held with 18 students and 16 teachers. The collected qualitative data were analyzed using content analysis method. In the second phase of the study, the Social Network Perception Scale which aims to determine the perceptions of high school students towards social networks was developed. In the third phase of the study, quantitative data were collected from 1296 participants by using the Information Form and Social Network Perception Scale which was developed in the second phase of the study. Besides descriptive statistical techniques, independent-samples t-test, ANOVA and Welch tests were performed on the collected data. In the qualitative part of the research; those themes were developed as General Benefit, Educational Benefit, Addiction, Digital Follow-up, Negative Impact on Academic Achievement, Social Pressure on Usage, Psychological Satisfaction through Sharing, Decline in Interaction Anxiety, Increase in Disciplinary Problems, Positive Attitude towards friendship with Teachers, Negative Attitude towards Friendship with Teachers and Social Impact. It has been found that social networks make it easier for students to communicate with their environment and to receive news from current events. It has been seen that students use social networks as their personal learning environment, share news & information about their lessons, and help each other with their homework. It is observed that students spend more time on social networks than they have planned and fail when they want to deactivate their social network accounts. It has been concluded that the students sleep late because of their social network usage, they have less communication with their family members because of using social networks intensively and they can experience conflicts with other family members. It was concluded that social networks affect the students' time management skills in a negative way, distract them while studying and decrease their motivation towards their lessons. It has been seen that students are able to use social networks as a tool to follow the lives of others, and students try to have psychological satisfaction such as self-confidence, reputation, and recognition by sharing via social networks. It is concluded that students can exhibit behaviors that they cannot do in daily life when they are in social networks. It has been found that social networks can increase disciplinary problems in school environment and furthermore, the occurrence of conflicts between students can continue through social networks and this makes conflicts even harder to solve. It is concluded that students do not want to be friends with their teachers via social networks as teachers may restrict their freedom in social networks, teachers' professional identity can be damaged due to their non-educational sharing in social networks, teachers may not accept the friendship requests of all student in social networks and this might lead to a negative attitude in students' mind towards the teacher. In the quantitative phase of research, it has been found that the most commonly used social networks are WhatsApp, Instagram, Facebook, Twitter, Snapchat, Tumblr, Swarm, and Periscope respectively. While 43% of the students are friends-followers in social networks with their teachers, 57% are not friends-followers with their teachers. 77% of the respondents expressed the opinion that the use of smartphones in schools should be permitted, while 23% stated that it should be banned. It has been found out that 15.5% of the participants use social networks about half an hour, 19.9% of the participants use about 1 hour, 21% of the participants use about 2 hours, 16.3% of participants use about 3 hours, 10.5% of participants use about 4 hours and 16.7% of participants use more than 4 hours in a day. The general averages of the General Benefit and Educational Benefit factor scores of the Social Network Perception Scale are at the level of `I agree`. Mean scores of the factors of Addiction, Digital Follow-up, Negative Impact on Academic Achievement, Psychological Satisfaction through Sharing, Decline in Interaction Anxiety, Increase in Disciplinary Problems and Social Impact Factors are at the level of `undecided`. Mean scores of the factors of Social Pressure on Usage, Positive Attitude towards friendship with Teachers, and Negative Attitude towards Friendship with Teachers are at the level of `I disagree`. It was concluded that Social Networking Perception Scale factor scores differ significantly in terms of gender, being friends-followers with teachers in social networks, the views on the freedom of smartphones in schools, and the membership of the groups and pages related to the courses in the social networks. It is concluded that female students are more addicted to the social networks, they use social networks more to be aware of friends' lives, and their academic achievement is more adversely affected by social networks. It has been seen that male students can exhibit behaviors that they cannot do in daily life but in social networks and they have high negative attitudes towards friendship with their teachers in social networks. In terms of class level, it is concluded that the Social Network Perception Scale factor scores do not differ significantly. It is concluded that as the duration of daily social network usage increases, the factor scores also tend to increase. It has been suggested that students and teachers should be given training on the social and psychological effects of social networks and how to use these networks effectively and efficiently for educational purposes. 303