Lafzî Müteşâbih Âyetlerdeki Anlam Farklılığı

Anlamları yakın veya farklı olmakla birlikte görünüşte lafızları birbirine benzeyen âyetlere tefsir ve Kur’ân ilimleri literatüründe müteşâbih-i lafzî denilmektedir. Mücâhid b. Cebr ile İbn Zeyd gibi erken dönem bazı tefsir âlimlerinin, müteşâbih kavramını; aynı konunun farklı âyet veya sûrelerde değişik lafızlarla ifade edilmesi şeklinde açıkladıkları belirtilmektedir. Daha sonraki dönemlerde müteşâbih-i lafzî âyetleri derleyen veya açıklayan birçok eser kaleme alınmıştır. Söz konusu eserlerde âyetler arasında görülen benzerliklerin farklılıkları Arap dilinden veya âyetler arasında kurulan bağlantılardan veyahut âyetlerin bağlamlarından hareketle açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada, müteşâbih kavramını, muhkemin karşıtı olarak açıklayan âlimlerin açıklamalarına kısaca değinildikten sonra müteşâbihi, benzeşen âyetler şeklinde ifade eden âlimlerin görüşlerine yer verilip benzeşen âyetlerdeki anlam farklılığı üç örnek üzerinden incelenmeye gayret edilecektir.
Although their meanings are either close to each other or different, such verses are defined as mutashābih-i lafẓī in tafsīr (exegesis) and Qur’ānic literature. It is stated that some of the early tafsīr scholars such as Mujāhid b. Jabr and Ibn Zayd explained the concept of mutashābih as expression of the same issue with different verses and with different words in verses. In later periods, a number of works were written explaining mutashābih-i lafẓī verses and compiling works about them. In the abovementioned works, the differences seen between the verses were tried to be explained based on the connections set in Arabic or between verses; or, in terms of verses. In this study, after having mentioned the general approaches of scholars explaining the concept of mutashābih as opposite of muḥkam briefly, the views of scholars explaining mutashābih as similar verses will be given place and then, the obscure meaning in verses will be tried to be investigated through three examples.