Ergenlerde problemli internet kullanımını önlemeye yönelik bilişsel-davranışçı temelli psikoeğitim çalışmasının etkisi

TEZ12185 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2019. Kaynakça (s. 138-147) var. xix, 245 s. :_rnk., tablo ;_29 cm. Bu araştırmada ergenlerde (ergen eğitimi) problemli internet kullanımını önlemeye yönelik bilişsel davranışçı temelli psikoeğitim çalışmasının etkililiğini ve bu öğrencilerin ailelerinin (aile eğitimi) internet bağımlılığı ve güvenli internet kullanımı konusunda eğitim alıp almamasının problemli internet kullanımı üzerinde fark yaratıp yaratmadığını değerlendirmek amaçlanmıştır. Aynı zamanda hem aileye hem de ergene verilen eğitimin (aile-ergen eğitimi) öğrencilerin problemli internet kullanımına ortak etkisi değerlendirilmiştir. Araştırmanın katılımcıları Hatay ili İskenderun ilçesine bağlı bir lisede 2017-2018 öğretim yılında öğrenimlerine devam eden dokuzuncu ve onuncu sınıf öğrencileri arasından seçilmiştir. Bu öğrencilerden Genelleştirilmiş Problemli İnternet Kullanım Ölçeği 2 (Caplan, 2010)’den yüksek puan alan ve araştırmaya katılmaya gönüllü 28 öğrenci çalışmaya alınmıştır. Öğrenciler belirlendikten sonra bu öğrencileri içerisinden aile eğitimi grubuna katılmaya gönüllü 14 anne/baba ile internet bağımlılığı ve güvenli internet kullanımı konusunda bilgilendirici eğitim çalışmaları yapılmıştır. Ergenlerle (14 öğrenci) internet bağımlılığını önlemeye yönelik bir psikoeğitim çalışması ve ailelerle (14 anne/baba) ise internet bağımlılığını önleme ve güvenli internet kullanımı konusunda bir bilgilendirme programı yürütülmüştür. Sadece ergenin eğitim alıp ailesinin eğitim almadığı grup olan “ergen eğitimi grubu” nda 6, sadece ailenin eğitim alıp ergenin eğitim almadığı grup olan “aile eğitimi grubu” nda 6, hem ailesi hem de ergenin kendisinin eğitim aldığı grup olan “aile-ergen eğitimi grubu” nda 8 öğrenci yer almıştır. Ergenin de ailesinin de eğitim almadığı grup olan “kontrol grubu” nda ise 8 öğrenciden oluşmuştur. v Araştırma yarı deneysel desende olup, deneysel desenin türlerinden biri olan “öntest-sontest kontrol gruplu deneysel model” kullanılmıştır. Ayrıca araştırmada nicel araştırma yöntemiyle elde edilen sayısal verilerle birlikte oturumlarda uygulanan dokümanlar ve ailelerle yapılan görüşmelerden elde edilen nitel veriler kullanılarak yöntem üçgenlemesi yapılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Genelleştirilmiş Problemli İnternet Kullanım Ölçeği 2 (GPİKÖ 2), Kişisel Bilgi Formu, Öğrenci Görüşme Formu, Anne/Baba İçin Nitel Görüşme Formu, Oturum Sonu Süreç Değerlendirme Formu, Gruba İlişkin Ölçümler Gözlem Formu ve Grup Sürecinin Genel Değerlendirilmesi Formu kullanılmıştır. Araştırmada ergen eğitimi grubu öğrencilerine 10 oturumluk bir psikoeğitim çalışması yapılırken kontrol grubuna müdahale edilmemiştir. Oturumlar başladıktan iki hafta sonra aile eğitimlerine de başlanmış ve iki hafta arayla üç oturumluk bilgilendirme eğitimleri verilmiştir. Ailelere ve öğrencilere verilen eğitim bittikten sonra öğrencilere GPİKÖ 2 tekrar uygulanmış ve bir ay sonra izleme çalışması yapılmıştır. Araştırmada aile-ergen eğitimi, ergen eğitimi, aile eğitimi ve kontrol gruplarından GPİKÖ 2 ile toplanan öntest ve sontest verileri Mann Whitney-U ve Kruskal Wallis-H testi kullanılarak çözümlenmiştir. Aile-ergen eğitimi, ergen eğitimi ve aile eğitimi gruplarından GPİKÖ 2 ile toplanan verilerin kalıcılığını belirlemek için ise Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Araştırmada Anne/Baba İçin Nitel Görüşme Formu, Oturum Sonu Süreç Değerlendirme Formu, Gruba İlişkin Ölçümler Gözlem Formu ve Grup Sürecinin Genel Değerlendirilmesi Formu ile toplanan nitel veriler için ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde aile-ergen eğitimi grubu ile kontrol grubu öğrencilerinin “GPİKÖ 2” toplam puanı ile “online sosyal etkileşim tercihi” ve “duygu düzenleme” alt ölçeklerinden aldıkları puanların aile-ergen eğitimi grubu lehine farklılaştığı ve bu durumun izleme testinde de devam ettiği bulunmuştur. Ergen eğitimi grubu ile kontrol grubu öğrencilerinin “GPİKÖ 2” toplam puanı ile “olumsuz sonuçlar” alt ölçeğinden aldıkları puanların ergen eğitimi grubu lehine farklılaştığı ve bu durumun izleme testinde de devam ettiği görülmüştür. Aile eğitimi grubu ile kontrol grubu öğrencilerinin “olumsuz sonuçlar” alt ölçeğinden aldıkları puanların aile eğitimi grubu lehine farklılaştığı ve bu durumun izleme testinde de devam ettiği belirlenmiştir. İnternet bağımlılığını önleme psikoeğitim çalışmasına katılan katılımcıların oturumlardaki yaşantılarına ilişkin görüşleri incelendiğinde her oturumun amacına vi ulaştığı, öğrencilerin internet kullanımlarını azaltma ve interneti daha bilinçli kullanma konularında çalışmayı faydalı buldukları görülmüştür. Aile eğitimi almaya gönüllü olan ailelerle yapılan odak grup görüşmesi sonucunda interneti problemli kullanan ergenlerin ailelerine yönelik verilen eğitimin etkili olduğu, ailelerin aldıkları eğitimden memnun kaldıkları ve çocuklarıyla daha etkili iletişim kurdukları görülmüştür. Eğitim sonrası aile-çocuk arasındaki iletişim güçlenince de çocukların internet kullanımlarında azalma olduğu gözlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda internet bağımlılığını önleme konusunda aileye ve öğrenciye birlikte eğitim vermenin problemli internet kullanımını azaltmada daha etkili olduğu söylenebilir. The aim of this study was to evaluate the effectiveness of the cognitive behavioral psychoeducation study in order to prevent problematic internet use in adolescents (adolescent education) and to evaluate whether the families of these students (family education) are trained in internet addiction and safe internet use have made a difference or not on problematic internet use. At the same time, the common effect of the education provided to the family and adolescents (family-adolescent education) on the problematic internet use of the students was evaluated. The participants of the study were selected among the ninth and tenth grade students in a high school in the İskenderun district of Hatay province during the 2017-2018 academic year. Among these students, 28 students who scored higher than the Generalized Problematic Internet Use Scale 2 (Caplan, 2010) and volunteered to participate in the study were included in the study. After the identification of the students, 14 parents who volunteered to participate in the family education group were informed about internet addiction and the use of secure internet. A psychoeducation study was conducted to prevent internet addiction with adolescents (14 students) and an information program on prevention of internet addiction and safe internet use by families (14 parents). There were 6 students in the “ adolescent education group” which is the group where only the adolescent was educated and there were 6 students in the “family education group” which is the group where only the family was educated, there were 8 students in the “family-adolescent education group” which is the group where both the adolescent and their family receive education. There were 8 students in the control group, which was the group in which the adolescent and their family did not viii receive education. The research was used in the quasi-experimental design and one of the experimental design was used as an experimental model with pretest-posttest control group. In addition, quantitative data obtained from the quantitative research method was used to triangulate the data used in the sessions and the qualitative data obtained from the interviews with the families. In this research, Generalized Problem Internet Use Scale 2 (GPIUS 2), Personal Information Form, Student Interview Form, Qualitative Interview Form for Mother / Father, Critical Incidents in Group Work Form, Group-Related Measures Form and Evaluation Form at the End of Group by Members were used as data collection tools. While a psychoeducation study was being done to the adolescent education group students, the control group students weren’t interfered. Two weeks after the start of the sessions, family trainings were started and three-week training sessions were given two weeks apart. After the education given to the families and students, GPIUS 2 was applied to the students again and a follow-up study was conducted one month later. In the study, pre-test and post-test data collected by GPIUS 2 from family-adolescent education, adolescent education, family education and control groups were analyzed by using Mann Whitney-U and Kruskal Wallis-H test. Family-adolescent education, adolescent education and family education groups were used to determine the persistence of the data collected by the GPIUS 2 and Wilcoxon Signed Ranks Test was used. For qualitative data collected by the Qualitative Interview Form for Mother / Father, Critical Incidents in Group Work Form, Group-Related Measures Form and Evaluation Form at the End of Group by Members and content analysis was used. When the findings obtained from the study were examined, it was found that the scores of the family-adolescent education group and the control group students differed in favor of the family-adolescent education group with the total score of GPIUS 2 and the scores of online social interaction preference and emotion regulation subscales, and this situation continued in the follow-up test. It was observed that the scores of the GPIUS 2 total score and negative results subscale of the adolescent education group and control group students differed in favor of the adolescent education group and this situation continued in the follow-up test. It was determined that the scores of the family education group and the control group students in the negative results subscale differed in favor of the family education group and this situation continued in the follow-up test. When the opinions of the participants about the experiences of the participants ix who participated in the psychoeducation study were examined, it was found that each session reached its goal and it was found useful by students to reduce the internet usage and use the internet more consciously. As a result of the focus group interviews with families who volunteered to receive family education, it was observed that the education given to the families of adolescents using the internet was effective, the families were satisfied with the education they received and communicated more effectively with their children. When the communication between the family and the child became stronger after the training, it was observed that the internet usage of the children decreased. According to these results obtained from the research, it can be said that giving education to the family and the student together in preventing internet addiction is more effective in reducing problematic internet use.