Wat is vitaliteit en hoe is het te meten? [What is vitality and how can it be measured? The core dimensions of vitality and the Dutch Vitality Questionnaire]

Achtergrond. Beleidmakers, professionals en onderzoekers spreken steeds vaker over vitaliteit als een aan gezondheid gerelateerd begrip. Er bestaan verschillende omschrijvingen van vitaliteit en een geschikt instrument om vitaliteit te meten ontbreekt. Om het beeld over vitaliteit aan te scherpen is gewerkt aan een eenduidige omschrijving en een bijbehorend meetinstrument (de Vita-16) ontwikkeld. Methode. Vitaliteit is omschreven op basis van (wetenschappelijke) literatuur en de kennis en ervaring van experts. De ontwikkeling van een meetinstrument (de Vita-16) bestond uit vier stappen: na het samenstellen van een ‘pool’ items op basis van literatuur (stap 1) zijn de items gereduceerd na een Delphi studie onder beleidmakers, professionals en onderzoekers (stap 2) en samengevoegd tot één vragenlijst. Deze is in een pilotstudie (stap 3) getest op kenmerken zoals begrijpelijkheid en plafondeffect. De conceptvragenlijst is afgenomen bij 1300 volwassen Nederlanders voor reductie van items, en testen van de structurele en construct validiteit (stap 4: validatiestudie). Resultaten. In het begrip ‘vitaliteit’ zijn drie kerndimensies te onderscheiden: ‘Energie’, ‘Motivatie’ en ‘Veerkracht’. Energie wordt gekenmerkt door zich energiek voelen, motivatie door doelen stellen in het leven en moeite doen om deze te behalen, en veerkracht door het vermogen om met de dagelijkse problemen en uitdagingen van het leven om te gaan. Het resultaat van stap 1 was een pool van 151 items, waaruit overlappende items (n=38) en items die determinanten van vitaliteit meten (n=59) werden verwijderd. De resterende 54-itemslijst werd in de Delphi ronde gereduceerd tot 33 items. In de validatiestudie bleef een 16-item vragenmodule (de Vita-16) over die de drie kerndimensies van vitaliteit meet en die betrouwbaar (α:0,89-0,95) bleek en (afhankelijk van het criterium) een redelijk tot goede validiteit vertoonde. Conclusie. Het begrip vitaliteit is te omschrijven met drie kerndimensies die valide meetbaar zijn in de volwassen bevolking met een 16-item vragenmodule (de Vita-16).