Tutak (Ağrı) Volkanitlerinin Jeokimyası ve Petrolojisi: Amfibolce Zengin Granat Peridotitin Kısmi Ergimesi

The Pliocene aged Tutak volcanic rocks located in the northeast of Turkey is one of the most important basaltic plateaus related to the collision in the East Anatolia. Volcanic products have basaltic compositions and they plot on alkaline-sub-alkaline division line. All of the basaltic lavas composed of olivine, pyroxene, plagioclase and opaque mineral phenocrystals and microlites, displaying intersertal, subophitic and flow textures. Fractional crystallisation and EC-RAFC (Energy-constrained assimilation, fractional crystallisation and magma recharge) models indicate that fractional crystallisation and crustal contamination play an important role in the evolution of the Tutak volcanic rocks. Lower 144Nd/143Nd and higher 87Sr/86Sr isotopic ratios and enrichment of large ion lithophile elements (LILE) and light rare earth elements (LREE) relative to high strength field elements (HFSE) of the least evolved basaltic samples indicate that the mantle source region might be enriched by melts that were derived from subducted sediments. Partial melting models generated by using rare earth element systematics calculations show that basaltic melts might have been produced by melting of a metasomatised mantle source containing both amphibole and garnet with a partial melting degree between 0.2 and 2%.
Türkiye’nin kuzeydoğusunda yer alan Pliyosen yaşlı Tutak volkanitleri, Doğu Anadolu Bölgesi’nde çarpışmayla ilişkili en önemli bazaltik platolardan biridir. Volkanik ürünler bazaltik bileşime sahiptirler ve alkali-subalkali ayrım çizgisi üzerine iz düşerler. Bazaltik kayaçların tamamı olivin, piroksen, plajiyoklaz ve opak mineral fenokristalleri ve mikrolitlerinden oluşur ve intersertal, subofitik ve akma dokuları sergilerler. Fraksiyonel kristallenme ve EC-AFC (enerjiye bağımlı fraksiyonel kristallenme, ile birleşik asimilasyon) modelleri Tutak volkanitlerinin evriminde fraksiyonel kristallenme ve kıtasal kirlenmenin önemli rol oynadıklarına işaret eder. En az evrimleşmiş (yüksek MgO içerikli lavlar) bazaltik örneklerinin düşük 143Nd/144Nd ve yüksek 87Sr/86Sr izotopik oranları ile büyük iyon yarıçaplı litofil (BİYÇL) ve hafif nadir toprak elementlerinin (HNTE), yüksek alan şiddetli elementlerine (YAŞE) göre belirgin zenginleşmesi, manto kaynak alanında yitim bileşeninin varlığına ve baskın olarak sediment ergimeleri ile zenginleştiğine işaret eder. Nadir torak element sistematiğinin kullanılması ile üretilen kısmi ergime modelleri, bazaltik ergiyiklerin kısmi ergime derecesi %0,7 ile %2 arasında değişen ve amfibol ile granat içeren metasomatize olmuş manto kaynağının ergimesi ile üretilebileceğini göstermiştir.