Zeytin ağaçlarında su stresinin belirlenmesinde bitki özsu akış hızı ve stoma iletkenliği tekniklerinin kullanımı

Çalışma, 2018 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı, Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde, yetişkin Memecik çeşidi zeytin ağaçlarında yürütülmüştür. Çalışmada, kısıtlı sulama koşullarında zeytin ağaçlarında sulama öncesi ve sonrası stoma iletkenliği (gs) ile bitki özsu akışının mevsim içindeki değişimleri izlenmiştir. Ayrıca, yağışa dayalı (K1) ve kontrol (K2) konularında dönem içerisinde 4 farklı günde iki saat arayla stoma iletkenliği (gs) ölçümleri yapılmış olup stoma iletkenliğinin gün içerisindeki değişimi gözlemlenmiştir. Sulama konuları K1: Yağışa dayalı, K2: 7 günde bir 0-90 cm toprak derinliğinde eksilen nemin tarla kapasitesine getirilmesi, K3: K2 konusuna uygulanan su miktarının %66' sının uygulanması ve K4: K2 konusuna uygulanan su miktarının %33' ünün uygulanması şeklinde oluşturulmuştur. Çalışma süresince (01/06/2018-30/09/2018) konulara uygulanan sulama suyu miktarı, 0 ile 911 mm arasında değişmiştir. Bitki su tüketim değerleri ise 132 ile 894 mm arasında değişiklik göstermiştir. Çalışmada sulama öncesi stoma iletkenliği verilerinin sezon ortalamaları, K1, K2, K3 ve K4 konuları için sırasıyla 179.6, 275.6, 250.2 ve 242.4 mmol m-2 s-1 olarak bulunmuştur. Sulama sonrası stoma iletkenliğinin sezon ortalamaları, K2, K3, K4 konuları için sırasıyla 330.7, 293.3 ve 245.1 mmol m-2 s-1 olarak bulunmuştur. Çalışmada elde edilen verilere göre stoma iletkenliği değerlerinde konular arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Bitki özsu akış ölçümlerinin sezon ortalamaları, K1, K2, K3, K4 konuları için sırasıyla 0.035, 0.080, 0.069 ve 0.054 ml cm-1 dak.-1 olarak hesaplanmıştır. Bitki özsu akış hızı ile stoma iletkenliği arasında sulama öncesi ve sulama sonrası değerlerinde pozitif doğrusal bir ilişkinin (R2= 0.603), (R2= 0.555) olduğu gözlemlenmiştir. Çalışmanın sonucu olarak; zeytin ağaçlarında su stresinin belirlenmesinde, stoma iletkenliği (gs) ve bitki özsu akış hızı ölçüm değerlerinin kullanılabileceği söylenebilir.
The study was carried out in the mature olive trees of Memecik variety in 2018 at the Ministry of Agriculture and Forestry, Bornova Olive Research Institute. In this study, changes in stomatal conductivity (gs) and plant sap flow throughout the season were observed in olive trees under deficit irrigation conditions. In addition, stomatal conductivity (gs) measurements were performed on rainfed (K1) and control (K2) treatments every two hours on 4 different days during the period to monitor changes in stomatal conductivity during the day. Tretatments are K1: non-irrigated (rainfed), K2: soil water deficit in a 90 cm soil depth was refilled to field capacity for every 7 days, K3: application of the 66% of water given at K2, K4: application of the 33% of water given at K2. In this study (01/06/2018-30/09/2018), irrigation water requirement was ranged from 0 to 911 mm, evapotranspiration (ETa) varied from 132 to 894 mm. In the study, the seasonal averages of pre-irrigation stomatal conductivity data were found to be 179.6, 275.6, 250.2 and 242.4 mmol m-2 s-1 for K1, K2, K3 and K4, respectively The seasonal averages of post-irrigation stomatal conductivity were found to be 330.7, 293.3, and 245.1 mmol m-2 s-1 for K2,K3 and K4,respectivelyd. According to the data obtained in this study, the difference between the stomatal conductivity values were statistically significant. Seasonal average of plant sap flow measurements were calculated as 0.035, 0.080, 0.069 and 0.054 ml cm-1 min-1 for K1, K2, K3, K4, respectively. It was observed that there was a positive linear relationship (R2= 0.603), (R2= 0.555) between sapflow and pre and post irrigation stomatal conductance values. As a result of the study; It can be said that stoma conductivity (gs) and plant sap flow rate measurement values can be used to determine water stress in olive trees.