Gelişmekte olan piyasa ekonomilerinde teoride ve pratikte enflasyon hedeflemesi

Bu çalışmada, Türkiye ve Dünya uygulamalarından hareketle enflasyon hedeflemesi rejimi ana hatlarıyla tartışılmakta ve iktisat yazınında enflasyon hedeflemesine ilişkin tartışmalar temel alınarak Türkiyede uygulanan enflasyon hedeflemesi rejimine ışık tutmayı amaçlamaktadır.Enflasyon hedeflemesi rejiminde teme düşünce, merkez bankasının nihai amacının fiyat istikrarı olduğu bu amaç doğrultusunda kullanacağı para politikası aracının kısa vadeli nominal faiz oranları olduğudur. Bu görüş doğrultusunda merkez bankalarının takip edeceği para politikası kuralı iktisat yazınında John Taylor tarafından 1993 yılındaki çalışmada ortaya atılmıştır. Taylor bu çalışmasında, basit reaksiyon fonksiyonu veya daha sonra Taylor kuralı olarak adlandırılacak olan politika faiz oranını merkez bankasının enflasyon ve çıktı açığında meydana gelen hareketlere göre belirlemesi gerektiğini savunmaktadır.Ancak son zamanlarda literatürde hem sanayileşmiş ekonomilerde hem de gelişmekte olan piyasa ekonomilerinde uygulanan enflasyon hedeflemesi rejimim etkinliğine ilişkin ciddi eleştiriler geldiği görülmektedir (Blanchard, Dell'Ariccia ve Mauro, 2010 ve 2013). Temel olarak bu eleştiriler iki grupta toplanabilir. İlki, artan finansal globalizasyon sürecinde gelişmekte olan piyasa ekonomilerinde politika faiz oranlarının ABD para politikası faiz oranı, global risk iştahı ve risk primleri gibi global faktörlerde meydana gelen değişmelerden etkilendiğidir. Bu durumun gelişmekte olan piyasa ekonomilerinde enflasyon hedeflemesi rejiminin etkinliğini azalttığıdır (Velasco, 2001; Favero ve Giavazzi, 2005; Blanchard, 2005; Özatay, 2005; Leiderman, Maino ve Parrado, 2006; Woodford, 2007 ve Özatay ve diğerleri, 2008)İkinci olarak Türkiye gibi gelişmekte olan piyasa ekonomilerinde para politikası üzerinde baskın unsurların bulunması ve dalgalanma korkusu nedeniyle merkez bankalarının gelişmiş ülke merkez bankaları gibi döngüsellik karşıtı (counter-cyclical) para politikası izleyemeyecekleridir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde artan finansal globalizasyon sürecinde global faktörlerin enflasyon hedeflemesi rejiminin etkinliğini azaltıp azaltmadığı ve Türkiye ekonomisinde merkez bankasının döngüsellik karşıtı para politikası uygulayıp uygulayamadığı 2002:I2012:IV dönemi için ampirik olarak araştırılmaktadır. Çalışmamızda ilk önce global faktörlerin enflasyon hedeflemesi rejiminin etkinliğini azaltıp azaltmadığı sorusuna yanıt aranacaktır. Bunun için politika faiz oranındaki değişmeyi açıklama gücü en yüksek değişkenlerin ortaya konulabilmesi için üçer aylık verilerden hareketle varyans ayrıştırması yöntemine başvurulmuştur. İkinci olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası?nın 2002: I - 2012: IV arası dönemde döngüsellik karşıtı para politikası uygulayıp uygulamadığı VAR yaklaşımından hareketle analiz edilmiştir. Ampirik çalışmamızın sonucuna göre Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının politika faiz oranlarının yurtdışı faktörlerden önemli ölçüde etkilendiğidir. Bu bulgu Özatay (2005); Leiderman, Maino ve Parrado (2006); Woodford (2007) ve Özatay vd. (2008) bulgularını desteklemektedir. İkinci olarak da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası?nın döngüsellik karşıtı para politikası uygulayamadığıdır. Bu bulgu Fraga, Goldfajn ve Minella (2003); Calderón vd.(2003) ve (2004); Zoli (2005); Baig ve diğerleri. (2006); Montoro, Takáts ve Yetman (2012); Takáts (2012) ve McGettigan vd. (2013) bulgularını destekler niteliktedir. In this study, we intend to shed light on the inflation-targeting regime in Turkey on the basis of debates about inflation targeting in economic literature, while the inflation-targeting regime is being substantially discussed based on the practices in Turkey and the world. The main idea of inflation targeting regime is that the ultimate purpose of Central Bank is the price stability and the monetary policy instrument which is being used for this purpose is the short-term nominal interest rates. In this regard, the monetary policy protocol followed by Central Bank was introduced in 1993 by John Taylor in economic literature. In this study, Taylor advocates that central bank should assess the simple reaction function or the political interest rate which will be named later as the Taylor Rule according to the movements occurred in inflation and output deficit.On the other hand, serious critics about the efficiency of inflation-targeting regime used in as well as industrialized economies and emerging market economies have been seen in the literature recently. (Blanchard, Dell'Ariccia and Mauro, 2010 and 2013).Fundamentally, these criticisms may be grouped into two. First, emerging market economies? policy interest rates under increasing financial globalization process is affected by changes in global factors such as the U.S. monetary policy interest rates, global risk appetite and risk premiums. Thus, it reduces the efficiency of inflation-targeting regime in the emerging market economies (Velasco, 2001; Favero and Giavazzi, 2005; Blanchard, 2005; Özatay, 2005; Leiderman, Maino and Parrado, 2006; Woodford, 2007 and Özatay and others, 2008). Second, in emerging market economies such as Turkey there have been dominant factors on monetary policy and due to the fear of fluctuation central banks are not able to follow a countercyclical monetary policy as central banks of developed countries.In this study, it is investigated empirically that in Turkey's economy whether global factors reduces the efficiency of inflation-targeting regime under increasing financial globalization process and whether central bank is able to use countercyclical monetary policy for the period of 2002: I - 2012: IV. Firstly, the question of whether global factors reduce the effectiveness of the inflation targeting regime or not is going to tried to be answered. Therefore, based on quarterly data Variance Decomposition methods have been applied to state the variables having highest power of explanation of the changes in the policy interest rates. Secondly, based on the approach of VAR whether Central Bank of the Republic of Turkey had used the countercyclical monetary policy or not during the period between 2002: I - 2012: IV has been analyzed. According to the results of empirical study, initially it was seen that interest rates of the Central Bank of the Republic of Turkey had been significantly affected from foreign factors. This evidence supports the evidences of Özatay (2005); Leiderman, Maino and Parrado (2006), Woodford (2007) and Özatay et al. (2008) Second evidence is that the Central Bank of the Republic of Turkey was not be able to use the countercyclical monetary policy. This evidence also supports the evidences of Fraga, Goldfajn and Minella (2003); Calderón et al. (2003) and (2004), Zoli (2005), Baig and others. (2006); Montoro, Takats and Yetman (2012); Takats (2012), and McGettigan et al. (2013) 334