Farklı domates çeşitlerinde ikinoktalı kırmızıörümcek [Tetranychus urticae (Koch)]' in biyolojisi, popülasyon gelişimi ve davranışı üzerine araştırmalar

Tetranychus urticae (Koch) (Acari: Tetranychidae) Türkiye'de özellikle sera yetiştiriciliği yapılan alanların en önemli zararlılarından birisidir. Bunun en önemli nedenlerinden biri zararlının birçok pestisite karşı çok hızlı bir dayanıklılık göstermesidir. Bu çalışmanın amacı, T. urticae' nin farklı domates çeşitlerindeki hayat tablosu parametrelerini örneğin; hayatta kalma süresi, gelişimi, ovipozisyon süresi ve popülasyon gelişimlerini karşılaştırmaktır. Ek olarak, bu çalışmada farklı domates çeşitleri üzerinde glandular trikom yoğunlukları ile T. urticae' nin popülasyon dalgalanmaları ve hayat tablosu parametreleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Dört domates çeşidinde (Swanson, Süper Red, Dante ve Alsancak) ikinoktalı kırmızıörümceğin yumurta açılımı, gelişme süreleri, hayatta kalma süreleri, cinsiyet oranları, kalıtsal üreme yeteneği (rm), net üreme gücü (Ro), ortalama döl süresi (To) ve toplam üreme oranı (GRR) belirlenmiştir. Bu çalışma sonuçları göstermiştir ki, T. urticae' nin farklı domates çeşitleri üzerinde beslendiğinde akarın toplam gelişme süreleri arasında istatistiksel bir farklılığın olmadığı ancak yumurta açılımı ve gelişme dönemlerinin çeşitler arasında farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Alsancak ve Dante çeşitlerinde, Ro (112,80 ve 130,89), To (16,75 ve 16,81) ve GRR (115,7 ve 131,02) bulunurken bu değerler, diğer iki domates çeşidinde göre Süper Red (Ro = 60.4; To = 26.7; GRR = 66,9) ve Swanson' dan (Ro =49,4; To = 25,3; GRR = 56,9) çok daha yüksek bulunmuştur. Akar popülasyonu 15 gün boyunca Alsancak çeşidinde diğer domates çeşitleriyle karşılaştırıldığında önemli derecede yüksek bulunmuştur. Ek olarak, çeşitler arasında trikom tipleri (tip 1 ve tip 4) ve trikom yoğunlukları da değişiklik göstermiştir. Örneğin, Alsancak çeşidi diğer domates çeşitlerine göre yaprak altı ve yaprak üstü tip 1 ve tip 4 yoğunluğu açısından en düşük yoğunluğa sahip çeşit olarak saptanmıştır. Böylece, Alsancak çeşidinin diğer çeşitlerle karşılaştırıldığında parazitik nematodlara karşı dayanıklı olmasına rağmen T. urticae' ye karşı hassasiyet gösterdiğini ve bunun trikom tipleri ve yoğunluklarıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında, Swanson çeşidinde düşük popülasyon ile trikom tipleri (tip 1 ve tip 4) ve yoğunlukları açısından negatif ilişkiler bulunmuştur. Sonuç olarak, Swanson çeşidi diğer domates çeşitlerine göre T. urticae' ye en dayanıklı çeşit olarak belirlenmiştir. Tetranychus urticae (Koch) (Acari: Tetranychidae) is a notorious pest tomato plants, especially in greenhouse growing of Turkey, due to their ability to develop resistance rapidly so many pesticides. The aim of this study was to determine the host plant resistance to T. urticae by comparing the biodemographic parameters of the mite, such as survival, development, oviposition and population fluctuation. In addition, the current study was to establish the relationships between the glandular trichome density of different tomato varieties and the life table parameters and population fluctuation of T. urticae on them. Leaflets from four tomato varieties (Swanson, Super Red, Dante and Alsancak) were assayed with the spider mite to detect the mite?s the egg hatching, development duration, survival, sex rates, intrinsic rate (rm), reproductive rate (Ro), mean generation time (To) and gross reproduction rate (GRR). The study showed that when T. urticae fed on different tomato varieties, there is statistically no differences among the total developmental time of the mite, although the differences among varieties were shown in terms of egg hatching and juvenile stages. Whereas, Ro (112,80 and 130,89), To (16,75 and 16,81) and GRR (115,7 and 131,02) of Alsancak and Dante varieties, respectively, were significantly higher than the mite feds on Super Red (Ro =60,4; To = 26,7; GRR = 66,9) and Swanson (Ro =49,4; To = 25,3; GRR = 56,9). The mite population level during 15 days on Alsancak varieties was significantly higher compared with that on other tomato varieties. Additionally, densities of trichome types1 and 4 varied among tomato varieties. For example, the type 1and 4 densities on both adaxial and abaxial surfaces of leaves of Alsancak were lower than those of others. Thus, the findings indicate a possible susceptible of the Alsancak, which is plant parasitic nematodes resistance variety, against T. urticae associated with trichomes types and density compared at the other tomato varieties. Furthermore, it found that a negative relationship between lower population of T. urticae and higher densities of both type1 and type 4 trichomes of Swanson variety. Thus, the results indicate that Swanson variety is more resistant to T. urticae compared with the other tomato varieties. 87