Atık mantar kompostunun bazı toprak özellikleri ile şeker pancarının verim ve kalitesine etkileri

Bu çalışma atık mantar kompostunun şeker pancarı yetiştiriciliğinde kullanımının verim, kalite ve bazı toprak özellikleri üzerine etkilerini araştırmak amacı ile yürütülmüştür. Araştırmada kullanılan atık mantar kompostu, bölgede kültür mantarı üreticilerinin aynı yıl üretimde kullandıkları mantar kompostu atıklarıdır. Üretim sonunda atık hale gelen mantar kompostu, taze atık olarak, kış dönemi süresince doğal yıkanmaya maruz bırakılmak ve Elektriki Kondüktivite (EC) değeri 4 mmhos/cm değerine ininceye kadar yıkanmak sureti ile üç farklı şekilde ve dört farklı dozda (0-2.400-4.800-7.200 kg/da) uygulanmıştır. Kullanılan şeker pancarı tohumu Achat çeşidi teknik monogerm pancar tohumudur. Deneme tarla şartlarında Tesadüf Parselleri Faktöriyel Deneme Desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuş ve 2007?2008 yıllarında iki yıl üst üste tekrarlanmıştır. Atık mantar kompostunun toprağa ilavesinin bazı toprak özellikleri üzerinde istatistiki açıdan önemli etkileri tespit edilmiştir. Toprağın EC, organik madde, CaCO3, P2O5, K2O, Ca, Mg, Fe, Zn ve Na değerlerinde önemli artışlar belirlenmiştir. Artışlar hem uygulamalar arasında hem de dozlar arasında farklılıklar göstermiştir. Doğal atık mantar kompostunun 7200 kg/da dozunun en fazla artışı sağladığı belirlenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, şeker pancarı yetiştiriciliğinde atık mantar kompostu kullanımının kök verimi değerleri üzerine etkileri dikkate değer bulunmuştur. Uygulama metodu farklılıkları sonuçlara belirgin bir şekilde yansımıştır. Yine uygulama dozları arasında farklılıklar da önemlidir. İki yıllık hasat verilerinin ortalamaları dikkate alındığında; en yüksek verim değeri, 8677.75 kg/da ile doğal atık mantar kompostu uygulamasının 7.200 kg/da dozunda gözlenmiştir. Yine aynı uygulamanın 4.800 kg/da dozunda da yüksek verim 7757.00 kg/da elde edilmiştir. Kış döneminden bekletilen atık mantar kompostunun 7.200 kg/da uygulamasında ise 7643.50 kg/da verim elde edilmiştir. Yıkanmış atık mantar kompostunun 7.200 kg/da uygulamasında elde edilen verim değeri ise 7250.63 kg/da olarak bulunmuştur. Kontrol parsellerinden elde edilen verim değeri ise ortalama 5109.75kg/da olarak belirlenmiştir. Hasat sonrası şeker pancarı yumru örneklerinde yapılan analizler sonucunda yumruda zararlı azot birikiminin uygulama şekilleri ve dozlar arasında istatistiki farklılıklar gösterdiği bulunmuştur. Zararlı azot birikimi, doğal atık mantar kompostu ve bekletilmiş atık mantar kompostu uygulamalarında, yıkanmış atık mantar kompostu uygulamasından daha yüksek bulunmuştur. Gelişme dönemi ortasında alınan bitki örneklerinin NO3-N, P2O5, K2O, Ca, Mg, Fe, Zn ve Mn içerikleri uygulama metotları ve dozlar dikkate alındığında önemli farklılıklar göstermişlerdir, doğal atık mantar kompostunun uygulamalarından elde edilen değerler diğer uygulamalar ve kontrol parsellerinden istatistiki olarak önemli derecede yüksek bulunmuştur. Uygulama dozları dikkate alındığında ise 7200 kg/da dozu diğer dozlardan ve kontrol parsellerinden önemli derecede yüksek bulunmuştur.
This project was conducted to determine the effects of spent mushroom compost on some soil properties and yield and quality of sugar beet. Spent mushroom compost used in this research are waste the mushroom producer near to the research field in the same year of the experiment. Mushroom compost that changed into spent in the end of production, as natural spent, exposed to natural leaching and value of electric conductive (EC) up to down value of 4 mmhos/inc is applied three different way and four different doses (0-2.400-4.800-7.200 kg/da) to soil . Kind of Achat technical mono germ sugar beet seed was used. The field experiment was designed in a Randomized Block, Factorial Experiment with three replications in the year of 2007 and 2008. Effects of adding spent mushroom compost, especially, the application of spent mushroom compost was found to be effective on some chemical features of the soil as statistically. Increases in EC, organic matter content, CaCO3, P2O5, K2O, Ca, Mg, Fe and Zn contents of the soil were determined to be important. These increases were demonstrated between both the treatments and the doses. The dose of 7200 kg/da of fresh mushroom compost was demonstrated more effective than the other forms of application types and doses. The results obtained showed that biological yield was increased significantly by usage of spent mushroom compost in growing sugar beet. Differences among the compost treatments are very obvious. There was an important differences among the doses according to the data obtained in 2 years. The highest value of yield was not obtained by processing of spent mushroom compost, but it is observed that applying fresh compost 7200 kg/da produced 8677.75 kg/da sugar beet. With the application of 4.800 kg/da fresh compost produced 7757.00 kg/da sugar beet. With the compost leached in winter term, 7200 kg/da of spent mushroom compost yielded 7643.50 kg/da sugar beet. Sugar beet yield with 4.800 kg/da of spent mushroom compost was 7250.63 kg/da. On the other hand, control plot yielded an average 5109.75 kg/da sugar beet. Sugar beet samples were analyzed for harmful nitrogen content in sugar beet. There was a difference among compost treatment types and application doses. The differences were significant statistically. Fresh compost was observed to be more effective than leached ones. In the middle of growing term, when it is observed that NO3-N, P2O5, K2O, Ca, Mg, Fe, Zn and Mn concept of leaf sample, applying method and doses, it is determined important differences. Unprocessed spent mushroom compost had a higher effect than the other types of compost and control plots. 7200 kg/da fresh compost was found to be effective than the other type compost and control plots.