Mustafa Hayri Efendi's & al-Muktata min Uyuni't-Tefasir's

Mustafâ Hayri Efendi'nin el-Muktataf min Uyuni't-Tefâsir adlı eseri, kendi dönemine kadar te'lîf edilmiş tefsirlerin bir özeti mahiyetindedir. Müellifin eserde, son dönemlerde telif edilmiş tefsirlerden; Reşid Rıza'nın, Tefsirü'el-Menar adlı eseri ve Elmalılı'nın, Hak Dini Kur'ân Dili adlı tefsirinden yararlanmış olması, eserin dikkat çekici yönlerindendir. Eser, Kur'ân âyetlerinde bulunan dil ile ilgili konuları, edebi sanatların inceliklerini, fıkhi ve i'tikadi bilgileri ihtiva etmektedir. Bunun yanında Mustafâ Hoca, âyetleri tefsir ederken Kura'n'ı Kur'an'la tefsir etmiş, hadislere müracaat etmiş, Sahabe ve Tâbiun sözlerini de aktarmıştır. Bundan dolayı eser, rivayet içerikli dirayet tefsiri niteliğini kazanmıştır. Müellif, eserinde ayetleri ahenk içinde, okuyucuyu ayrıntılara boğmadan ve yormadan aktarmıştır. Tez, bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, tezin konusu, önemi, yöntemi ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, Adıyamanlı Mustafa Hayri Efendi'nin; hayatı, ilmî kişiliği, eserleri üzerinde durulmuştur. Bunun yanında, söz konusu eserin, el yazmasının şekli, muhtevası ve eser üzerinde yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise `el-Muktataf min Uyuni' t-Tefasr'in muhteva ve metodolojisi hakkında bilgi verilmiştir.Anahtar Sözcükler Tefsir, Rivayet, Dirayet, Kelam, Beyan, Bedi Mustafa Hayri Efendi's al-Muktataf min Uyuni't-Tefasir` is a summary of his commentaries encompassing his time. The fact that the author made us of the previously interpreted works such as Tefsîrü'el-Menâr` and Elmalılı's, `Hak Dini Kur'ân Dili` is noteworthy. The work includes subjects related to language found in the verses of the Qur'an, the details of literary arts, fiqh, and faith-related information. In addition, Mustafa Hoca interpreted the verses of the Qur'an using the Qur'an and its hadiths, and also talked about the `Sahaba` and `tabiun`. Hence, the work acquired the nature of being a wisdom interpretation containing rumor. The author explains the verses clearly. The thesis consists of an introduction and two parts. In the introduction, information on the topic of the thesis, its importance, method, and resources are given. In the first part, the life, scientific personality and works of Adıyamanlı Mustafa Hayri Efendi are pointed out. In addition to this, information about the work, the shape of the manuscript, the contents and the studies conducted on the work are given. In the second part, information regarding al-Muktataf min Uyûni ' t-Tefâsîr' s the content and methodology.KeywordsInterpretation, Rumor, Wisdom, Word, Declaration, Bedi 113