Tek partiden çok partili hayata geçiş sürecinde Türkiye'de din politikalarındaki değişim üzerine 1945-1950

Gerek dünya tarihinde gerekse Türkiye tarihinde modernleşme süreci içerisinde yer alan en önemli aktörlerden birisi kuşkusuz dindir. Bütün tartışmalar, yapılacak değişiklikler bir şekilde din ile irtibatlıdır. Osmanlı İmparatorluğundan Türkiye Cumhuriyetine doğru gidilen tarihsel süreçte iktidar-muhalefet ilişkilerinde, ıslahat-modernleşme hareketlerinde; din, tarafların şekillenmesinde, güç dengelerinin değişmesinde ve nihayet ortaya çıkan değişimin karakterinin belirlemesinde ciddi anlamda etkili olmuştur.Bu çalışmada, öncelikle kuramsal ve tarihsel çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. Dinin tarihsel süreç içerisindeki yeri ve bu süreçte ortaya çıkan kavramları ve Türkiye Cumhuriyeti'ndeki din politikalarını anlayabilmek adına tek parti olgusu değerlendirilmeye çalışılmıştır. Osmanlı İmparatorluğunun yaşadığı değişim süreci içerisinde dinin yerine kısaca değindikten sonra Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş aşamasında ve sonrasında ortaya çıkan tek partili yönetimde din algısının nasıl olduğu konusuna değinilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ana bölümü olan çok partili hayata geçiş evresinde, tek partili sistemden çok partili sisteme dönüşüm atmosferinde dinin konumunda bir değişiklik olup olmadığını, varsa din alanında nasıl bir değişiklik olduğunu ya da bu iki dönem arasında bir süreklilik ilişkisi olup olmadığı irdelenmeye çalışılmıştır. Bu yapılırken iktidar-muhalefet ilişkileri, sosyo-ekonomik değişim ve düşünce hayatı göz önünde tutulmaya gayret edilmiştir. Çalışma içerisinde hem dönemler arası sürekliliklere hem de kopuşlara vurgu yapılmaya çaba gösterilmiştir. Tek partili sistemden çok partili hayata geçişte din konusunda değişen uygulamaların nasıl bir süreklilik içerdiğini veya nasıl bir değişim süreci yaşandığını göstermek şüphesiz çalışmanın hedefleri açısından büyük önem arz etmektedir.Günümüz Türk demokrasisinin sorunlarına, üzerinde durduğu meselelere bakıldığında muhakkak ki bu geçişin etkileri görülecektir. Sistemin nasıl bir temele oturduğu, tarihin akışının nasıl bir seyir izlediği iyice anlaşıldığında, bugünün meselelerine daha sağlıklı yaklaşabilmek mümkün olacaktır.
One of the most important actors in the modernization process both in World and Turkey history is undoubtedly religion. In the power-opposition relations, reform-modernization movements in the historical period of moving from Ottoman Emperor to Republic of Turkey; religion, has been literally effective in forming the political sides, changing of the power balance and identification of the final change.In this study, we tried to describe the theoretical and historical outline. The place of the religion in the historical process and the concepts appeared in this process and endeavour to evaluate concept of single-party to understand religion policies in Republic of Turkey. In the transition process to multi-party system which is the main part of the study, we intended to discuss whether there is a change in the place of the religion during the transition to multi-party system rather than single party system itself, if so, what kind of a change occurred in the place of religion or whether there?s a permanency religion between these two period. We think showing what kind of the permanency the changed practice of religion includes or what kind of a changing process occurred is important in terms of benefit of the study.Looking to problems of current Turkish Democracy, to the points it emphasizes, we will see the effects of this change over. It will be possible to have a vigorous approach towards current issues if what basis the system relies on, what kind of course stream of history follows is fully understood.