Türkiye'de Limon üretim ekonomisi ve pazar yapısı

ÖZDOKTORA TEZİTÜRKİYE'DE LİMON ÜRETİM EKONOMİSİ VE PAZAR YAPISIBEKİR DEMİRTAŞÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİFEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜTARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALIDanışman : Prof. Dr. Aykut GÜLYıl : 2005, Sayfa : 210Jüri : Prof. Dr. Aykut GÜLProf. Dr. Turgut YEŞİLOĞLUProf. Dr. Faruk EMEKSİZYrd. Doç. Dr. Erdal DAĞISTANYrd. Doç. Dr. Tuna ALEMDARBu araştırmada, Türkiye'de limon üretimi, pazarlama yapısı, depolama ve turunçgilfidancılığı incelenerek, sektörde yaşanılan sorunlar belirlenmiştir. Bu amaçla, Türkiye'ninönemli limon üretim bölgeleri olan Mersin, Antalya, Adana, Hatay ve Muğla illerinde limonüreticileri, Mersin ve Nevşehir bölgelerinde limon depo işletmeleri ile Mersin, Adana, Hatayve Antalya bölgelerinde ise turunçgil fidancılık işletmeleri ile görüşmeler yapılmıştır.İncelenen işletmelerde limon üretiminde ortalama bahçe alanı 18,49 da, verim 2.088kg/da ve 73 kg/ağaç'tır. Kütdiken en fazla yetiştirilen limon çeşididir. Uçkurutan hastalığıbüyük sorundur. Hasat kasım-şubat aylarında yoğunlaşmıştır. Limon pazarlamada tüccarlaretkilidir ve vadeli satışlar çoğunluktadır. Birim alanda işgücü ihtiyacı 103,88 saat/da EİG veçekigücü ihtiyacı da 7,27 saat/da'dır. Limondaki üretim maliyeti 242.317 TL/kg ve ortalamasatış fiyatı da 359.105 TL/kg'dır. Limon üretimindeki GSÜD 737.143.968 TL/da, üretimmasrafları toplamı 498.204.021 TL/da, değişen masraflar 205.646.088 TL/da ve brüt kar ise531.497.880 TL/da olmuştur. Birim alandaki net karlılık 238.939.947 TL/da iken nispikarlılık ise %147,96 olarak bulunmuştur.Turunçgillerde virüsten arû-sertifikalı fidancılık büyük bir ihtiyaçtır. Limondepolarında yapılacak teknik iyileştirmeler ile meyve kayıpları önemli oranda azaltılabilir.Limon üretimindeki teknik bilgi eksikliği ve ürün fiyatlarının düşüklüğü önemli sorunlarınbaşında belirtilmiştir. İşletmeciler en fazla komşuları ve ilaç-gübre bayilerinden bilgialmaktadır.Türkiye için limonda en büyük rakip ülke İspanya ve en iyi pazar Rusya ikengelişme içindeki pazarlar Romanya ve Polonya'ya aittir. Türkiye'de turunçgil üreticilerininkendi sorunlarının üstesinden gelebilmesi için üretici örgütlerine ihtiyaç vardır.Anahtar Kelimeler: Limon, üretim ekonomisi, pazar yapısı, fidancılık, depolama.I ABSTRACTPhD THESISLEMON PRODUCTION ECONOMICS AND MARKET STRUCTURE INTURKEYBekir DEMİRTAŞDEPARTMENT OF AGRICULTURAL ECONOMICSINSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCESUNIVERSITY OF ÇUKUROVASupervisor : Prof. Dr. Aykut GÜLYear : 2005, Page : 210Jury : Prof. Dr. Aykut GÜLProf. Dr. Turgut YEŞİLOĞLUProf. Dr. Faruk EMEKSİZAssoc.Prof. Dr. Erdal DAĞISTANAssoc.Prof. Dr. Tuna ALEMDARIn this research, lemon production, marketing structure, storage and conditions ofcitrus nurseries in Turkey were investigated. Farmers, warehouses and nursery managers atmain production area covering provinces of Mersin, Antalya, Adana, Hatay and Muğla havebeen interviewed.Mean lemon orchard size was found to be 18,62 decare, yield was 2.056 kg perdecare and 73 kg per tree in research area. The most common lemon cultivar produced wasKütdiken and main lemon disease was mal secco caused by Phoma tracheiphila. Lemon isthe mostly harvested between November to February. Local merchants had a considerableimpact on lemon marketing. Labor need was 103,88 hours per decare and 7,27 hoursmachine power. Lemon production cost was 242.317 TL per kg and mean sale price was352.888 TL per kilo. Gross production income was 725.366.553 TL per decare in lemonproduction and total production cost was 498.204.021 TL per decare and variable cost205.646.088 TL, gross profit was 519.720.465 TL per decare. Net profit was 227.162.532TL per decare and rational profit 145,60%.In citrus nurseries, main need was virus-free plant material. Some technicalimprovements would help decrease storage losses. Lemon producers declared that mainproduction problems were due to lack of technical knowledge and low lemon price. Primarysource of information on cultural practices was obtained from neighboring farmers andcommercial pesticide and fertilizer sellers.Spain is the main rival country to Turkish lemon industry and Russia was majorlemon market. Romania and Poland were developing lemon markets for Turkish lemonindustry in recent years. There is needs of citrus producers own organization to overcometheir problems in Turkey.Keywords: Lemon, production economics, market structure, nursery, storage.II 209