Psikolojik doğum sırasının bireyci – toplulukçu - ilişkisel benlik tipi üzerine etkisi

Bu araştırmada psikolojik doğum sırasının (büyük çocuk, ortanca çocuk, küçük çocuk, tek çocuk) bireyci – toplulukçu - ilişkisel benlik tipi üzerine etkisi incelenmek istenmiştir. Araştırma 2014 - 2015 yılında İstanbul' da çalışmakta olan 200 birey ile gerçekleştirilmiştir. Bireylerin psikolojik doğum sıralarını belirlemek amacıyla uyarlaması Kalkan (2005: 170) tarafından yapılan `White - Campbell Psikolojik Doğum Sırası Envanteri`, ağırlıklı olarak hangi benlik yapısına ait olduklarını belirlemek amacıyla `Toplulukçu - İlişkisel - Bireyci Benlik Ölçeği` ve `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Verilerin analizinde `Korelasyon, Mann Whitney U,Kruskall Wallis H, Kolmogorov Smirnov ve Anova` testlerinden yararlanılmıştır. Psikolojik doğum sırasına göre benlik ölçeği düzeyleri incelendiğinde; bireycilik benlik ölçeği düzeyinde en büyük yüzde 39.60 ile dikkatle bakılan/üzerine titrenilen (tek çocuk), ilişkisellik benlik ölçeği düzeyinde en büyük yüzde 37.21 ile dikkatle bakılan/üzerine titrenilen (tek çocuk), toplulukçuluk benlik ölçeği düzeyinde en büyük yüzde 40.95 ile sevimli/ikna edici(küçük çocuk) olarak bulunmuştur.Erkeklerde psikolojik doğum sırasına göre benlik ölçeği düzeyleri incelendiğinde; ilişkisellik benlik tipi ile memnun edici/düzenleyici (büyük çocuk) doğum sırası arasında pozitif yönlü düşük düzeyde, toplulukçuluk benlik tipi ile sevimli/ikna edici (küçük çocuk) doğum sırası arasında pozitif yönlü düşük düzeyde, toplulukçuluk benlik tipi ile dikkatle bakılan/üzerine titrenilen (tek çocuk) doğum sırası arasında pozitif yönlü düşük düzeyde anlamlı ilişki tespit edilmiştir.Kadınlarda psikolojik doğum sırasına göre benlik ölçeği düzeyleri incelendiğinde; bireycilik benlik tipi ile memnun edici/düzenleyici (büyük çocuk) doğum sırası arasında pozitif yönlü düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İlişkisellik benlik tipi ile dışlanmış/ihmal edilmiş (ortanca çocuk) doğum sırası arasında pozitif yönlü düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İlişkisellik benlik tipi ile dikkatle bakılan/üzerine titrenilen (tek çocuk) doğum sırası arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Toplulukçuluk benlik tipi ile dışlanmış/ihmal edilmiş (ortanca çocuk) ve sevimli/ikna edici (küçük çocuk) doğum sırası arasında pozitif yönlü düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Erkeklerde yaşadıkları aile tipine göre psikolojik doğum sırası incelendiğinde; anlamlı bir sonuca ulaşılamamıştır. Kadınlar yaşadıkları aile tipine göre psikolojik doğum sırası incelemesine alınamamıştır. Bunun nedeni kadın örneklemin hepsinin çekirdek aile içinde yaşamış/yaşıyor olmasıdır. Geniş aile içinde yaşayan kadın örneklem sayısı yoktur. Psikolojik ve gerçek doğum sıralarına göre benlik ölçeği düzeyleri incelendiğinde; büyük çocuk - ortanca çocuk – küçük çocuk - tek çocuk ile bireycilik – ilişkisellik - toplulukçuluk benlik ölçeği düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.Anahtar Kelimeler: Psikolojik Doğum Sırası, Gerçek Doğum Sırası, Benlik, Toplulukçu Benlik, İlişkisel Benlik, Bireyci Benlik. In this study, it was willed to analyze the effect of psychological birth order (grandchild, middle child, small child, only child) on individualist- communitarian-relational self types. The study was done with 200 individuals working in Istanbul between the years 2014 and 2015. So as to determine psychological birth order of the individuals, `White-Campbell Psychological Birth Order Inventory`, adaptation of which was done by Kalkan (2005: 170), and `Personal Verse Form` were utilized. `Correlation, Mann Whitney U, Kruskall Wallis H, Kolmogorov Smirnov and Anova` tests were used for the analysis of the data.When self-scale levels were gone into according to psychological birth order, it was found that the largest percentage 39.60 referred carefully-cared/cherished (only child) in individualist self-scale level; the largest percentage 37.21 referred carefully-cared/cherished (only child) in relationality self-scale level; the largest percentage 40.95 referred cute/persuasive (small child) in communitarian self-scale level.When self-scale levels according to psychological birth order in men was analyzed, positively meaningful low level relationship between relational self-type and satisfying/regulatory (grandchild) birth order, positively meaningful low level relationship between cute/persuasive (small child) birth order and communitarian self - type, positively meaningful low level relationship between communitarian self - type and carefully - cared/cherished (only child) birth order were identified. When analyzing self – scale levels in women by order of birth, a low level of positive meaningful relation between individualist self – type and satisfying/regulatory (grand child) birth order was found. A low level of positive meaningful relation was found between relationality - self type and left – off/ignored birth order (middle child). No meaningful relation between relational self – type and carefully – cared/cherished birth order (only child) was found. A low level of positive meaningful relation between communitarian self – type and left – off/ignored (middle child) as well as cute/persuasive (small child) birth orders was found. When psychological birth order in men according to family type they lived in was analyzed, no meaningful result was seen. Women couldn' t be taken to the analysis according to family type they lived in. The reason of this stemmed from the fact that all women in the sample lived/are living as nuclear family. There is no women sample living in extended family. When self - scale levels according to psychological and real birth order was analyzed, no meaningful relationship between grandchild - middle child -small child-only child and individualist – relational - communitarian self scale levels was found. Key Words: Psychological Birth Order, Real Birth Order, Self, Communitarian Self, Relational Self, Individualist Self. 92