Yağların renk açma işleminde asitle aktifleştirilmiş ağartma toprakları ile birlikte diğer adsorbantların kullanımı

ÖZET YAĞLARIN RENK AÇMA İŞLEMİNDE ASİTLE AKTİFLEŞTİRİLMİŞ AĞARTMA TOPRAKLARI İLE BİRLİKTE DİĞER ADSORBANTLARİN KULLANIMI ÇİRCİ, Deniz Yüksek Lisans Tezi, Gıda Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Aytaç Saygın Gümüşkesen Aralık 2002, 71 sayfa Bitkisel yağlar; yapıtaşları olan trigliseritler dışında, mono ve digliseritler, fosfolipidler, serbest yağ asitleri, iz metaller, oksidasyon ürünleri ve pigmentler gibi çeşitli safsızlıklar içermektedirler. Bu safsızlıklar, rafinasyon adı verilen bir işlemler diziniyle yağdan uzaklaştırılmaktadır. Rafinasyon kademelerinden renk açma; yağda bulunan pigmentlerle birlikte sabun ve fosfolipid kalıntılarının da giderildiği bir işlemdir. Bu çalışmada, iki farklı tipte asitle aktifleştirilmiş ağartma toprağı; degumming ve nötralizasyon işlemlerinden geçirilmiş pamukyağının renginin açılmasında kullanılmış ve gerçekleştirilen adsorpsiyon tipinin Freundlich ve Langmuir izotermlerine uygunluğu araştırılmıştır. Ayrıca; yağdaki safsızlıklara spesifik bir adsorbant olan sentetik silikanın, renk açma işlemi üzerine etkileri de araştırılmıştır. Asitle aktifleştirilmiş ağartma toprağı ile gerçekleştirilen renk açma işleminin, fiziksel adsorpsiyonun ilkelerine uyduğu bulgulanmıştır. Sentetik silikanın ise; özellikle Lovibond kırmızı renk değeri yüksek olan koyu renkli nötr yağlarda renk açma işleminin etkinliğini arttırdığı sonucuna varılmıştır. Anahtar sözcükler : pamuk yağı, renk açma, asitle aktifleştirilmiş ağartma toprağı, adsorpsiyon izotermleri, sentetik silika VII ABSTRACT ACID ACTIVATED BLEACHING CLAY IN ADSORPTXVE PURIFICATION AND USING OTHER ADSORBANTS ÇİRCİ, Deniz MSc in Food Engineering Supervisor : Prof. Dr. Aytaç Saygın. Gümüşkesen December 2002, 71 pages Vegetable oils contain various impurities such as mono and diglycerides, phospholipids, free fatty acids, trace metals, oxidation products, and pigments together with their main constituent, triglycerides. These impurities are removed from the oil by refining process which is a series of miscellanous operations. Bleaching; as a refining process; is appilied to remove the pigments as well as residual soap and phospholipids. In this research; degummed and neutralised cottonseed oil is bleached by two different acid activated bleaching clays. The adsorption type is determined by using the Freundlich and the Langmuir isotherms. Moreover; the effect of synthetic silica addition; which is an adsorbent specific to various impurities in the oil; on bleaching efficiency is investigated. Physical adsorption is determined to be the adsorption type in bleaching when acid activated clays are used. The addition of synthetic silica improved the process efficiency when bleaching especially dark coloured neutral oils. Key words : cottonseed oil, bleaching, acid activated bleaching clays, adsorption isotherms, synthetic silica 71