Görsel medyanın alkol ve sigara kullanımı üzerine etkisinin incelenmesi

Alkol ve madde bağımlılığı, birçok boyutu olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kişiler sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını tatmin etmek, keyif almak, heyecan aramak, problemlerinden uzaklaşmak ya da meydan okumak gibi farklı sebeplerle madde kullanmayı denemektedirler. Kişilerin, madde kullanmaya başlamasının en büyük nedeni ve etkileyici unsuru "merak" olarak belirtilmektedir. Medya, merak faktörünü etkileyen unsurlardan biridir. İzlenen sahnede alkol ve maddenin kötü yanının gösterilmemesi ve tamamen keyif veren, gevşeten, rahatlatan bir şey gibi gösterilmesi kişide merak uyandırabilir ve özendirici etkiler yaratabilir. Alkol ve sigara; imalatı devlet tarafından kurallara bağlanan, kolay ulaşılabilen, uluslararası ve ulusal dağıtımı yoğun; kullanıcılara yönelik reklam ve tanıtımlarının fazla olduğu iki önemli bağımlılık yapan maddedir. Toplumsal olayların şekillenmesinde, gündemin belirlenmesinde görsel medyanın gücü ve üstlendiği rol tartışmasız çok büyük önem arz etmektedir. Bu çalışma ile, kitle iletişim araçlarının yaygın olarak kullanıldığı günümüzde görsel medyada gösterimlerin alkol ve sigara kullanımı üzerine etkisi bilimsel verilerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla; 50 gönüllüye alkol ve sigara görsellerini daha az içeren Uzun Hikâye filmi ve 50 gönüllüye alkol ve sigara görsellerinin daha çok yer aldığı Kaybedenler Kulübü filmi izletilmiştir. Filmlerin seçimi sırasında; televizyon, sinema ve internet ortamının her üçünde de gösterilmiş olması, yapım yılları, türleri, beğeni düzeyi, süreleri göz önünde bulundurulmuştur. Katılımcılara cinsiyet, yaş, medeni durum, öğrenim durumu ve çalışabilirlik durumu gibi sosyodemografik özellikleri ile sigara ve alkol kullanım geçmişlerinin, filmi beğeni düzeylerinin, filmdeki alkol ve sigara görselleri ile ilgili soruların ve Penn Alkol Aşerme Ölçeği (PAAÖ) ile Fagerstörm Sigara Bağımlılığı Ölçeği'nin yer aldığı yarı yapılandırılmış bilgi formu uygulanmıştır. Veriler istatiksel olarak değerlendirilmiştir. Katılımcılardan kadın sayısı çoğunlukta olup, büyük bir bölümü bekâr, çalışmayan, üniversite öğrencisidir. Katılımcıların % 38'i sigara kullanmadığını, % vi 23'ü ise hiç alkol tüketmediğini bildirmiştir. Buna rağmen ayda 1-2 kez alkol kullananların sayısı çoğunluktadır. Uzun Hikâye filmini izleyen katılımcılar sigara gösterim süresini gerçeğinden daha az tahmin etmelerine rağmen, alkol gösterim süresini gerçek süresinden yaklaşık 8 kat daha fazla bildirmişlerdir. Sigara içen sayısı az olmasına karşın katılımcılar filmi izlerken sigara isteklerinin ve alkol isteklerinin arttığını belirtmişlerdir. PAAÖ'ye göre alkol içen bireylerin filmi izlerken aşermelerinin artması da bu veriyi destekler niteliktedir. Bu filmin alkol ve sigara görsellerini daha az içermesine karşın izleyen kişilerin aşermelerinin artması önemli bir bulgudur. Kaybedenler Kulübü filmini izleyen katılımcılar alkol ve sigara kullanımına yöneltici etkisinin daha fazla olduğunu belirtmişlerdir. Sigara kullanım süresini gerçeğinden 6 kat, alkol gösterim süresini de yaklaşık 4 kat daha fazla tahmin etmişlerdir. PAAÖ'ye göre alkol içen bireylerin filmi izlerken aşermeleri Uzun Hikâye filmini izleyenlere oranla yaklaşık 2 kat artış göstermiştir. Bu çalışma ile televizyon, sinema ve internet gibi görsel medya organlarında yayınlanan alkol ve sigara içeren görsellerin bu maddeleri kullanma isteği yönünden özendirici olduğu gözlenmiştir. Alkol ve madde bağımlılığı ile mücadelede büyük yer tutan önleme faaliyetlerinde eğitici işlevi ile yer alan görsel medyada bu tür maddelerin işlenilmesinde akıllı işaretler kullanılması bir kısıtlayıcılık oluştursa da izleme eylemi kişilerin kendi insiyatifine bırakıldığından özellikle sinema gösterimlerinde alkol ve sigara içeriklerinin kullanılması ile yeni düzenlemeler yapılması gerekliliği bu çalışmanın sonuçlarındandır.
Alcohol and drug of abuse is an important public health problem with many dimensions. People try to use substances with different reasons such as satisfying their social and emotional needs, enjoying themselves, seeking excitement, moving away from their problems or challenging them. The biggest reason and the most impressive element of people that starting to use drugs is stated as "curiosity". Media is one of the factors that influence the curiosity factor. Showing alcohol and substances enjoyable, relaxing side on screen can wake you up and create incentive effects. Alcohol and tobacco are two important addictive material that their production is connected to the rule by the state and easily accessible, international and national distribution intensive, have more user-oriented advertisement and promotions. With this study, it is tried to put scientific data on the effects of the presentations on alcohol and tobacco use in the visual media. For this purpose; 50 volunteers were watched A Long Story movie, which included fewer alcohol and cigarette images and 50 volunteers were watched Losers' Club where alcohol and cigarettes are more popular. During the selection of films; television, cinema and internet environment, the years of construction, types, level of appreciation, duration are taken into account. Semi-structured information form that includes the sociodemographic characteristics such as gender, age, marital status, education status and operability status, smoking and alcohol use history, film appreciation levels, alcohol and cigarette smoking questions, Penn Alcohol Craving Scale (PACS) and Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTND) was applied. The data were evaluated statistically. The majority of the participants were women and non-working, university students. 38 % of participants reported that they did not smoke, and 23 % reported that they never consumed alcohol. However, the number of people who use alcohol 1-2 times a month is the majority. Participants watched A Long Story reported 8 times more alcohol display than the actual duration even though they predicted the viii smoking duration to be less than the actual duration. Despite the low number of smokers, participants indicated that smoking and alcohol demands increased while watching the film. According to PACS, while watching movies increasing craving of people who drink alcohol is also supporting this data. Although this film contains less alcohol and smoking cigarettes images, an increase in the levels of followers is an important finding. Participants watched the Losers' Club stated that the alcohol and cigarette use diversion effect was greater. They estimated the smoking duration to be 6 times more and the alcohol exposure duration about 4 times more. According to the PACS, the drinkers people who watched this movie showed an increase of about 2 times compared to A Long Story movie. In this study, it was observed that alcohol and cigarette images published in visual media such as television, cinema and internet encourage the use of these materials. The necessity of making new regulations about using alcohol and cigarette content especially in cinema is one of the results of this study.