Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi’nde Mader-i Mevlâna Külliyesi’nin bakım ve onarım faaliyetleri

WOS: 000503767500015
Mader-i Mevlâna Külliyesi, Mevlâna Celâleddin Rumî’nin annesi Mümine Hatun’un Karaman’da bulunan kabrinin çevresine çeşitli vakıf binalarının inşa edilmesiyle kurulmuştur. Külliyenin en eski ve ana yapısının Mümine Hatun’un türbesi olmasından dolayı buraya bu isim verilmiş olup Valide Sultan’ın mezarının yanı sıra burada, Hz. Mevlâna’nın ağabeyi Muhammed Alâeddin’in kabri ile Mevlevî şeyhlerinin ve çelebilerin mezarları da bulunmaktadır. Külliye, Mader-i Mevlâna’nın vefatından çok sonra Hz. Mevlâna’nın torunu Ulu Arif Çelebi’nin müridiKalemioğlu Ahi Mehmed Bey tarafından inşa edilmiş; Karamanoğlu Mirza Halil Bey ve onun oğlu Alâeddin Bey dönemlerinde iseonarım ve ilavelerle genişletilip değiştirilmiştir. Aktekke (Ağa Tekke) Cami, Kalemiye Zaviyesi, Karaman Mevlevîhanesi, Mader-i Mevlâna Türbesi, Mümine Hatun Türbesi ve Valide Sultan Cami gibi çeşitli isimlerle de anılan bu Karamanoğlu yapısında, elimizdeki arşiv belgelerine göre XVIII.-XIX. yüzyıllara ait toplamda 10 adet; XX.-XXI. yüzyıllara ait olarak ise 7 adettadilat ve tamirat girişimibulunmaktadır. Dolayısıyla Osmanlı Devleti’ninve Türkiye Cumhuriyeti’nin Mader-i Mevlâna Külliyesi’ne ait yapıları koruma ve vakıf binası olarak hayatiyetini sürdürme çabasından yola çıkılarak çalışmamızda; külliyenin tamir ve tadilat süreci, onarım ve bakım masrafları, burada kimlerin çalıştığı gibi hususlar üzerinden bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca külliyenin 700 yılı aşkın bir süre boyunca geçirdiği değişim ve dönüşümü, Osmanlı’nın bu eski eseri korumak için gösterdiği ihtimamı çözümleyebilmek amacıyla külliyenin Mevleviliğe ait olması veya Hz. Mevlâna’nın annesinin merkatının burada bulunmasının bu süreçte etkili olup olmadığı sorgulanmıştır.
Mader-i Mevlana Islamic-Ottoman Social Complex was established with the construction of various foundation structures around the mother of Mevlana Celaleddin Rumi, Mumine Hatun's grave being in Karaman. Since the oldest and main structure of the social complex was Mumine Hatun's shrine, this name was given to it and other than the Mother's grave, there are also the graves of Muhammed Alaeddin, the brother of Hz. Mevlana, Mevlevi sheikhs and gents. The social complex was built by Kalemioglu Ali Mehmed Bey, who was the disciple of the grandson of Hz. Mevlana, the Great Arif Celebi. Much later than Mader-i Mevlana's death and in the eras of Karamanoglu Mirza Halil Bey and his son Aldeddin Bey, it was expanded and changed with repairs and additions. In this Karamanoglu structure also named as Aktekke (Aga Tekke) Mosque, Kalemiye Islamic Monastery, Karaman Mevlevi Lodge, Mader-i Mevlana Shrine, Miimine Hatun Shrine and Valide Sultan Mosque, there are 10 modification and repair initiatives in XVIII.-XIX centuries; 7 modification and repair initiatives in XX.-XXI. centuries according to our archive documents. Therefore, some evaluations were made on issues such as the repair and modification process, restoration and maintenance expenses and who the workers are with the attempt to protect the vitality of the structures of Mader-i Mevlana Social Complex of the Ottoman Empire and Turkish Republic. In addition, it was questioned whether the fact that the social complex's belonging to the Mevleviyeh or Hz. Mevlana's mother's grave's being here was effective in this process in order to analyse the change and transformation that the social complex went through for more than 700 years, and the care that the Ottoman showed to protect this old work of art.