Search

Het lijkt wel een First Dates aflevering voor dieren: het vinden van de perfecte match tussen olifanten. Hoewel olifanten natuurlijk niet echt op date gaan, zijn wetenschappers er toch maar druk mee. Geneticus Mirte Bosse (Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen University) is zo'n matchmaker. Op basis van dna zoekt ze naar de ideale combinatie tussen olifanten met de hoop op sterke nakomelingen. Maar Mirte's werk gaat verder dan alleen het liefdesleven van deze dieren. Het doel is groter: het redden van bedreigde soortgenoten in het wild, want die worden met uitsterven bedreigd. Check de aflevering en hoor hoe een sterke groep dieren in de dierentuin een cruciale rol kunnen gaan spelen in het behoud van dieren in het wild.

Inspirerende voorbeelden - Steeds meer mensen besluiten om hun huis te isoleren en te verduurzamen. Goed bezig, want daarmee kun je flink besparen op de energiekosten. Bovendien is het ook nog eens goed voor het milieu.

In IJmuiden ligt het grootste en dodelijkste gemaal van Europa. Jaarlijks sterven hier meer dan tienduizend volgroeide palingen op weg naar zee. In april jl. trok RAVON, samen met Good Fish, Sportvisserij Nederland, Stichting tot Behoud Visserij Nederland en het Wereld Natuur Fonds aan de bel. Met succes: een motie tot het visvriendelijk maken van het gemaal werd op 6 juli jl. aangenomen.

Beschoeiing beschermt de oever tegen erosie. Maar zorgt er ook voor dat sommige dieren moeilijk het water uitkomen en daardoor kunnen verdrinken. Een fauna uittreedplaats biedt dieren een uitgang.

Door het veranderende klimaat, wordt de wereld onder water steeds lawaaiiger. Dat blijkt uit een onderzoek van NIOZ-oceanograaf Luca Possenti en collega's. “Op sommige plaatsen zal het geluid van bijvoorbeeld schepen aan het eind van deze eeuw bijna vijf keer zo hard klinken. Dat zal het gedrag van vissen en zeezoogdieren ook merkbaar hinderen.”

Op zondagmorgen 9 juli komt het bericht naar buiten dat een persoon in Drenthe gewond raakt door een wolf. De wolf wordt zo’n twee uur later doodgeschoten. Wat is er precies gebeurd?

The Bird Flu Radar (GUI) has been developed for EFSA as part of the project named 'Implementation of an Early Warning System for Highly Pathogenic Avian Influenza' (NP/EFSA/BIOHAW/2022/01). The purpose of this project was to develop a spatiotemporal risk assessment to estimate the probability of HPAI outbreaks in the wild bird population by spatiotemporal unit across Europe. The spatiotemporal risk assessment model is now updated in real time with new results being displayed every Monday morning based on the latest HPAI outbreaks (H5 and H7) reported in wild birds in Europe.

Het provinciebestuur van Drenthe heeft informatie aangeleverd bij de Europese Commissie over de wolf. Daarbij dring het college er bij de Europese Commissie op aan de Europese regelgeving zodanig aan te passen dat het beschermingsniveau van de wolf wordt verlaagd zodat er meer beheermaatregelen ten aanzien van de wolf kunnen worden ingezet.

Deze notitie is opgesteld in opdracht van de Faunabeheerseenheid Noord-Holland en heeft tot doel een overzicht te geven van de effecten van legselbehandeling op de ontwikkeling van ganzenpopulaties en hun broedsucces.

Wereldwijd zijn sinds 1970 de visgemeenschappen in het zoetwater met 83 procent afgenomen. Deze afname heeft verschillende oorzaken, variërend van een verslechterde waterkwaliteit tot overbevissing. Een van de belangrijkste oorzaken zijn migratiebarrières. Via het aanleggen van vispassages kan dit probleem deels worden opgelost. Tenminste als de passage goed werkt en de vissen de passage kunnen vinden.

Wat je mag doen om een wolf te verjagen als die achter je vee aanzit, is niet geheel duidelijk. Doodschieten mag niet. Maar met een stok of iets dergelijks het zwaar beschermde dier de wei uit jagen wel. Als je de wolf maar niet verwondt.

Dit is het eindverslag van het project Bescherm je Vee Brabant. In dit project zijn twee voorbeelden van wolfwerende maatregelen in Noord-Brabant uitgevoerd: twee schaapskuddes zijn beschermd met kuddebeschermingshonden in het leefgebied van de wolf van de Grote Heide en in het westen van Brabant zijn als proef elektrische fladderlinten - fladry's - ingezet tegen zwervende wolven aldaar. Co-productie Ark Rewilding Nederland (Natuurontwikkeling), Van Bommel Faunawerk en Canine Efficiency in opdracht van provincie Noord-Brabant.

Beleid - Dit beleidsplan zet uiteen welke maatregelen genomen kunnen of moeten worden bij een verdenking of officiële besmetting van een categorie A ziekte bij gehouden en wilde waterdieren. Ook geeft dit beleidsplan weer hoe de crisisorganisatie van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is opgebouwd, welke algemene beleidsinstrumenten de minister van LNV heeft, wat de beleidsoverwegingen zijn en hoe de communicatie plaatsvindt.

Maatregelen - Snelle bescherming nodig tegen de wolf? Vraag bij de provincie Gelderland een wolfwerende noodset. Verspreid over de provincie zijn de wolfwerende noodsets beschikbaar. Dierhouders kunnen deze lenen als er wolven in de buurt zijn waargenomen. Een noodset bevat onder meer flexinetten met een schrikdraadapparaat om wolven uit veeweiden te weren. Publicatie Gebiedscommissie Preventie Wolvenschade Gelderland (Wolvencommissie).

Kennis - De afgelopen jaren is op meerdere plekken in Europa aangetoond dat een aantal soorten hagedissen immuun blijkt te zijn voor de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Is dat ook het geval bij de zandhagedissen in de Amsterdamse Waterleidingduinen? En kunnen de dieren, die op sommige locaties in de duinen talrijk zijn, zelfs het risico voor de mens verlagen?

Er zijn sowieso al vele vormen en definities van het woord ‘intelligentie’, maar als je het hebt over intelligentie bij dieren, worden dat er alleen maar meer. Wanneer ben je intelligent? Een hond die alles doet wat de baas hem vraagt en alle commando’s kent, is die slimmer dan een kat die zijn eigen plan trekt? Als we de moeite nemen ons te verdiepen in de intelligentie van dieren die verder van ons af staan, bijvoorbeeld omdat ze zich onder de waterspiegel bevinden, komen we erachter dat er ook onder water, ontzettend veel wijsheid leeft.

Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) geeft antwoord op vragen over de uitspraak van de minister dat de terugkeer van de lynx een ‘dilemma’ is. Het Tweede Kamerlid Vestering (PvdD) heeft deze vragen gesteld.

Beleid - In dit beleidsdraaiboek worden maatregelen beschreven die in de ingestelde gebieden (kunnen) worden opgelegd bij een uitbraak van Afrikaanse varkenspest (AVP) bij wilde zwijnen.

Beleid - In dit beleidsdraaiboek worden de maatregelen beschreven die in de ingestelde gebieden (kunnen) worden opgelegd bij een uitbraak van klassieke varkenspest en Afrikaanse varkenspest (KVP resp. AVP).

In IJmuiden ligt het grootste en dodelijkste gemaal van Europa. Jaarlijks sterven hier meer dan 10.000 volgroeide palingen op weg naar zee. Rijkswaterstaat plaatst later dit jaar één nieuwe pomp, die identiek is aan de bestaande ’gehaktmolens’. De komende jaren worden ook de vijf andere pompen vervangen. Visveiligheid is bij deze renovatie nog geen vastgelegde eis.

Kennis - Dierenambulances vrezen een vogelgrieppandemie. Nu al ruimen ze elke dag tientallen besmette dode wilde vogels op, vaak ook nog op eigen kosten. Maar wat als het virus zich steeds verder verspreidt? Al bijna zes miljoen kippen zijn geruimd en steeds meer zoogdieren raken besmet met het virus. Deskundigen waarschuwen: de vogelgriep kan een gevaar worden voor de volksgezondheid. Maar wie is verantwoordelijk voor al die wilde vogels met vogelgriep? En wie draait er voor de kosten op?

Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) geeft antwoord op vragen over dassenburchten onder en rondom het spoor. De Tweede Kamerleden Vestering en Van Raan (beiden PvdD) hebben deze vragen gesteld.

Inspirerende voorbeelden, advies - In Utrecht leven ongeveer 127 soorten wilde bijen. Dit zijn bijen die alleen leven. Ze doen alles zelf: een nest maken, voedsel zoeken en eitjes leggen. Ze heten ook wel ‘solitaire bijen’. Hun leven speelt zich af op een paar vierkante meter. Nestgelegenheid en voedsel moeten ze hier dus kunnen vinden. Wilde bijen maken een nest in de grond of in holle stengels. Maak van je eigen tuin een bijvriendelijke plek. Op deze pagina lees je meer over hoe je dat doet. De gemeente Utrecht ontwikkelden een handleiding voor het maken van een bijenburcht. Deze handleiding wordt gebruikt om grotere bijenburchten te maken. Bijenburchten zijn een initiatief van de gemeente Utrecht, Utrecht Natuurlijk, de Bijenhouders Vereniging Utrecht e.o. en TAUW. Het werd mede mogelijk gemaakt met een bijdrage van de Nationale Bijenstrategie.

Op welke manier kan de gemeente bijdragen aan een verbeterd bijenlandschap en daarmee verbetering van biodiversiteit? Dat is de vraag die centraal staat in dit actieplan.

De provincies werken aan een nieuw wolvenplan. Dit addendum is tot stand gekomen omdat de ontwikkelingen rondom het wolvendossier dusdanig zijn dat om tot de opstelling van een nieuw geactualiseerd wolvenplan te komen, meer afstemming en nader onderzoek nodig is. Per onderwerp wordt samenvattend gesteld wat de wijzigingen zijn waarna toelichting volgt op de verschillen met het voormalige beleid en tenslotte nadere invulling wordt gegeven aan de nieuwe huidige beleidslijn. Waar nodig wordt de rol van de provincie nader benoemd.

Als waterrijk land met intensieve landbouw en uitgestrekte moerasgebieden biedt Nederland in het winterhalfjaar ruimte voor arctische trekganzen en zijn er daarnaast standganzenpopulaties aanwezig die in Nederland broeden. De in landbouwgebieden foeragerende ganzen zorgen voor aanzienlijke economische schade aan landbouwgewassen, waarvoor door de overheid jaarlijks aanzienlijke vergoedingen worden uitgekeerd. Maatregelen en technieken die ervoor kunnen zorgen dat ganzen op schadegevoelige percelen geweerd worden, staan volop in de belangstelling. Doel van dit onderzoek is om de toegevoegde waarde van akoestische wering met behulp van het BirdAlert systeem te onderzoeken als onderdeel van het pakket aan niet-dodelijke preventieve maatregelen om gewasschade door ganzen te voorkomen en te beperken. BirdAlert®1 is een systeem van akoestische wering waarbij de aanwezigheid van vogels in een eerste stap via een microfoon wordt gedetecteerd en waarbij vervolgens soortspecifieke schrikgeluiden middels luidsprekers in het veld worden uitgezonden. Het doel hiervan is om de aanwezige vogels te verjagen. De focus van het onderzoek lag op graslandpercelen met foeragerende Grauwe ganzen en Brandganzen. In eerste instantie richt het onderzoek zich op de late winter (eind januari - februari) en het voorjaar (maart - begin mei) en daarmee op de schade tot aan de eerste snede. Dit is in Nederland de grootste schadepost op grasland. We hebben in mindere mate ook in de zomer gemeten. De aanwezigheid van ganzen op graslandpercelen is door middel van tweewekelijkse keuteltellingen gedocumenteerd. Er waren drie verschillende behandelingen: de BirdAlert behandeling, de ‘BirdAlert plus’ behandeling (versterking van de akoestische wering door een knalapparaat en visuele wering door een Scareman) en een controlegroep met conventionele wering volgens de gangbare praktijk in het gebied (bijv. verjaging met ondersteunend afschot). De metingen zijn binnen twee jaar uitgevoerd op in totaal 65 gras

De wolf is terug in Nederland. Zelfverkozen, omdat het dier hier kan leven en onze natuur er geschikt voor blijkt te zijn. Het is ook wennen: de terugkeer van wolven vereist van mensen om dieren beter te beschermen en te accepteren dat wilde natuur er, ook in Nederland, bij hoort. Met dierbeschermende maatregelen is uiteindelijk iedereen beter af, ook de mens van nu en de toekomst.

Kennis - Rapportage afstudeerstage van de master Forest and Nature Conservation van Floor Edixhoven, (WUR student). In dit rapport wordt gekeken naar de huidige stand van zaken, knelpunten en behoeften van gemeenten op het gebied van biodiversiteit. De resultaten zullen worden gebruikt om invulling te geven aan de rol van Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel met betrekking tot biodiversiteitsvraagstukken in de openbare ruimte.

Advies, hulp - Met natuurinclusief ontwikkelen kun je ecologische, sociale én vastgoedwaarde creëren. Door vanaf de eerste stap rekening te houden met mogelijkheden, onmogelijkheden en (wettelijke) verplichtingen voor natuur, wordt vertraging later in het proces voorkomen. Deze gids maakt het voor iedereen die bezig is met de ontwikkeling van onze leefomgeving gemakkelijk en inzichtelijk om voor en met de natuur te ontwerpen en bouwen. De gids bevat een handreiking die voor elke fase van het ontwikkelproces de stappen en ontwerpkeuzes inzichtelijk maakt. De maatregelen per doelsoort laten zien welke habitatwensen elk dier heeft, om de juiste leefomstandigheden te kunnen creeren.

Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) geeft antwoord op vragen over toenemende stroperij. De vragen zijn gesteld door de leden Vestering en Wassenberg (beide PvdD).

In de eerste week van juni zijn op verschillende plekken weer jonge zeearenden geringd. En zeearenden zijn niet de enige: bijna alle vogelsoorten worden geringd. Waarom doen we dat eigenlijk? En wat hebben de vogels er zelf aan? Harco Bergman, boswachter in het Kuinderbos in de Noordoostpolder: “Zo doen we kennis op waardoor we meer rekening met ze kunnen houden.”

Het voorjaar nadert, het gras begint sneller te groeien en van zodra er voldoende eiwitrijk gras op het perceel staat, start ook het maaiseizoen. Wildsoorten als haas, ree en patrijs verschuilen zich graag in grasland of maken er een nest en lopen hierdoor een hoog risico om slachtoffer te worden van de maaier.

Lesmateriaal, kennis - In Nederland wonen veel mensen en veel dieren. De overdracht van ziekten van dier naar mens vormt daarbij een risico. Dit kan grote gevolgen hebben, hebben we gezien bij de Covid-19 pandemie. Vanuit verschillende rollen kun je te maken krijgen met het gevaar van dierziekten voor de mens. In deze opdracht wordt het risico van dierziekten vanuit deze verschillende rollen bekeken.

Door op de ‘lichaamstaal’ van de vogels om u heen te letten, snapt u ineens beter waar ze mee bezig zijn en hoe ze zich voelen. Negen soorten gedrag die bij veel vogelsoorten voorkomen.

Duinen en konijnen horen bij elkaar. Konijnen zijn niet alleen hartstikke leuk om tegen te komen, ze zijn vooral erg goed voor de biodiversiteit in de duinen. Omdat ze op Vlieland bijna verdwenen waren, zijn er deze week 26 duinkonijnen afkomstig van de Maasvlakte op Vlieland uitgezet. Annemieke op ’t Hof, Staatsbosbeheer-boswachter op Vlieland, vertelt over de verhuizing.

Waarschijnlijk alleen gecertificeerde bedrijven mogen per 2023 in Nederland knaagdieren bestrijden met rodenticiden. Bovendien moeten ze inzetten op Integrated Pest Management. Deskundig gebruik van middelen met verschillende werkingsmechanismen moet resistentievorming en doorvergiftiging tegengaan. ‘De Harmonix-aanpak past in dat streefbeeld, maar bij plagen moeten we wel mogen blijven beschikken over zwaar geschut’, stelt plaagdierbestrijder Werner de Mol.

Inspirerende voorbeelden - Dankzij een speciale financiële regeling met de gemeente Goes kan atletiekvereniging AV'56 alsnog een nieuwe en betere baanverlichting laten aanleggen. Ter voorkoming van lichthinder plaatst LI sports er zijn nieuwste generatie Dark Licht-armaturen. In het licht ontbreekt het blauwe deel van het spectrum dat nachtdieren ontregelt.

Kennis - Nederland moet als dichtbevolkt land met veel dieren alert zijn op nieuwe en bestaande ziekten die van dieren op mensen kunnen worden overgedragen, en andersom. Zulke ziekten noemen we zoönosen. Voorbeelden zijn Q-koorts en vogelgriep.

Kennis, advies - Behoud en ontwikkeling van een samenhangend groenblauw raamwerk in en om de stad geeft betekenis aan ecologie en draagt bij aan vergroting van biodiversiteit. In iedere gemeente, ook binnen de bebouwde kom, vinden we een groot aantal vrij levende dieren. Hun aanwezigheid wordt bevorderd door aanleg en onderhoud van een diervriendelijke omgeving.

Kennis, Beleid, advies - Er komen in Nederland 36.000 diersoorten in het wild voor. Uitgangspunt is dat deze dieren zoveel mogelijk ongestoord moeten kunnen leven. Ruim 900 diersoorten vallen ook onder een bepaald beschermingsregime en daarvoor geldt dat ze niet zomaar verjaagd, gevangen of gedood mogen worden. Dit kan alleen ten behoeve van beheer en schadebestrijding als bepaalde menselijke belangen in gevaar zijn.

Kennis - De huismus is een beschermde inheemse diersoort als bedoeld in artikel 3.1 van de Wet natuurbescherming, op basis van het feit dat de soort deel uitmaakt van ‘alle natuurlijk in het wild levende vogelsoorten op het Europese grondgebied van de Lidstaten waarop het Verdrag van toepassing is’ (artikel 1 van de Vogelrichtlijn). De huismus staat vermeld op de lijst met vogelsoorten waarvan de nesten jaarrond beschermd zijn (RVO, 2009). De nesten van huismussen vallen onder categorie 2 van vogelnesten “nesten van koloniebroeders die elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en die daarin zeer honkvast zijn of afhankelijk van bebouwing of biotoop. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar” (zie bijlage 2 Jaarrond beschermde nesten). De huismus staat tevens als gevoelig vermeld op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels (2004). In geval van overtreding van deze verboden bestaat er voor het bevoegd gezag een beginselplicht tot handhaving. Dat kan leiden tot bestuursrechtelijke maatregelen in de vorm van een last onder bestuursdwang, een last onder dwangsom of een BSBm (Bestuurlijke strafbeschikking milieu). Overtreding van deze verboden is bovendien een economisch delict en kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. De wet voorziet in een algemene bevoegdheid voor de bevoegde gezagen (de provincies en in sommige gevallen het Ministerie van Economische Zaken) om onder voorwaarden een ontheffing of vrijstelling te verlenen van de verboden (artikel 3.3).

Hebben honingbijen last van 5G, de vijfde generatie mobiele communicatie? Ontwikkelingen in mobiele communicatie en de benodigde antenne-installaties roepen steevast deze vraag op. Mobiele telefoons maken gebruik van elektromagnetische velden. Deze velden zouden mogelijk de navigatie van honingbijen kunnen verstoren met verhoogde kans op wintersterfte als gevolg, doordat het volk vliegbijen kwijtraakt en er minder voedsel de kast binnenkomt. Wij hebben bekeken welk onderzoek hiernaar is gedaan. Dat blijkt nogal beperkt te zijn. Vooralsnog lijken er geen aanwijzingen te bestaan voor schade bij honingbijen.

Hulp, kennis, advies - Opvattingen over hoe, wanneer, door wie en óf dieren gedood mogen worden zijn aan het veranderen. Dierenwelzijn is steeds vaker onderwerp van maatschappelijk debat en komt ook aan de orde in de zienswijze Doden van dieren aan het licht van de Raad voor Dieraangelegenheden (RDA). Deze zienswijze zet de vragen over en dilemma’s bij het doden van dieren op een rijtje.

Kennis - Hitte en hittestress, vaak in combinatie met droogte, krijgen steeds meer aandacht omdat we de gevolgen sinds een aantal jaren bijna elke zomer ondervinden. Met deze inspiratiekaart wordt gekeken naar wat de toenemende hitte veroorzaakt, worden de gevolgen van hitte besproken en wordt in gegaan op de maatregelen die genomen kunnen worden tegen deze gevolgen. Hitte wordt door de ene persoon anders ervaren dan de andere. Hoe heet wordt het bij jullie op school en wat voor ideeën hebben je leerlingen om hittestress te voorkomen?

Britse biologen concluderen op basis van onderzoek aan gegevens uit 90 wetenschappelijke veldstudies dat door interactie van gewasbeschermingsmiddelen in het milieu de sterfte van bijen toeneemt (Siviter e.a., 2021). In totaal noteerden de onderzoekers 356 interacties en ze zagen dat het samen voorkomen van middelen, bijvoorbeeld een cocktail spuiten, meer schade veroorzaakt dan het toedienen van elk afzonderlijk. Daarmee is sprake van synergisme – een verhoogde werking door het gebruik van verschillende middelen. Volgens de onderzoeksgegevens is het grootschalige en overvloedige gebruik van twee soorten gewasbeschermingsmiddelen het meest dodelijk. In het onderzoek betrof dat de azolen (schimmelbestrijdingsmiddelen) en pyrethroïden (insecticiden).

Kennis - In de Staat van Zoönosen worden elk jaar bijzondere gevallen van zoönosen uitgelicht. Zo waren er in 2022 meer meldingen van papegaaienziekte (psittacose) dan normaal in de regio rondom Den Haag. De bron hiervoor zijn niet gevonden. Verder blijkt de antibioticaresistente bacterie MRSA het meest voor te komen bij bedrijven met varkens (75 procent). Dit is meer dan bij bedrijven die vleeskuikens, melkvee of vleeskalveren houden. Net als vorig jaar was de opvallendste uitbraak van 2022 vogelgriep (variant H5N1). Het virus was het hele jaar door aanwezig bij pluimvee en wilde vogels in Nederland, maar er zijn geen mensen besmet. In totaal zijn 76 pluimveebedrijven besmet geraakt en geruimd. Verder is het virus veel gevonden bij wilde vogels, die er vaak aan stierven. Ook zijn er wilde zoogdieren besmet, zoals vossen en bunzingen. Ten slotte behandelt de Staat van Zoönosen elk jaar een thema. Dit jaar is dat ‘Nieuwe voedselbronnen en voedselveiligheid’. Co-publicatie van het RIVM, de NVWA, de GGD, WBVR, WFSR, en anderen.

Kennis, maatregelen - Deze factsheet van de Gelderse Wolvencommissie legt uit welke fouten veehouders kunnen maken bij het bouwen van omheiningen om hun veedieren (net name schapen) te beschermen tegen aanvallen van wolven van buitenaf en geeft tips voor betere preventieve maatregelen.