Search

In het begin van de jaren negentig werd de Waddenzee getroffen door de grote schelpdiercrisis. Droogvallende mosselbanken verdwenen bijna allemaal en de kokkelbestanden bereikten een historisch dieptepunt. Sindsdien zijn de schelpdierbestanden op de droogvallende platen beter beschermd en heeft ook herstel plaatsgevonden. Je zou verwachten dat dit doorwerkt in de aantallen wadvogels die de Waddenzee bevolken. Maar is dat ook zo?. Een bijdrage van SOVON en IMARES

The ANT study (“Autonomous Negative Trend” of the Oosterschelde estuary) aims to deliver the scientific support needed to assess the feasibility and affordability of the different conservation goals of Natura 2000. The main aim is to advise in which locations in the Oosterschelde estuary what kind of measures can be taken in order to meet (part of) the Natura2000 conservation goals for quality and quantity of the habitat of protected shorebird species. To meet this aim we first need to get insight in how the birds use the intertidal areas, and what factors determine their presence. That we do not fully understand the autonomous trends in bird numbers is clear from a discrepancy between expected and observed trends in wader numbers. Although we would expect to see declining wader numbers because of the ongoing erosion of the intertidal, we in fact see steady and even increasing numbers of several species. The present study aims to describe and explain observed trends in bird numbers by exploring relationships between bird numbers and biotic and morphological changes in the intertidal area of the Oosterschelde estuary.

The ANT study (“Autonomous Negative Trend” of the Oosterschelde estuary) aims to deliver the scientific support needed to assess the feasibility and affordability of the different conservation goals of Natura 2000. The main aim is to advise in which locations in the Oosterschelde estuary what kind of measures can be taken in order to meet (part of) the Natura2000 conservation goals for quality and quantity of the habitat of protected shorebird species. To meet this aim we first need to get insight in how the birds use the intertidal areas, and what factors determine their presence. That we do not fully understand the autonomous trends in bird numbers is clear from a discrepancy between expected and observed trends in wader numbers. Although we would expect to see declining wader numbers because of the ongoing erosion of the intertidal, we in fact see steady and even increasing numbers of several species. The present study aims to describe and explain observed trends in bird numbers by exploring relationships between bird numbers and biotic and morphological changes in the intertidal area of the Oosterschelde estuary.

In het begin van de jaren negentig werd de Waddenzee getroffen door de grote schelpdiercrisis. Droogvallende mosselbanken verdwenen bijna allemaal en de kokkelbestanden bereikten een historisch dieptepunt. Sindsdien zijn de schelpdierbestanden op de droogvallende platen beter beschermd en heeft ook herstel plaatsgevonden. Je zou verwachten dat dit doorwerkt in de aantallen wadvogels die de Waddenzee bevolken. Maar is dat ook zo?. Een bijdrage van SOVON en IMARES

This publication is a compilation of current knowledge of the numbers, distribution and movements of one of the most remarkable groups of birds in the region covered by the African-Eurasian Migratory Waterbird Agreement (AEWA). Long-term waterbird count data have been combined with an extensive literature review, especially published results of bird ringing and national bird atlases, to produce maps showing the population boundaries that are used as a basis of the conservation of these species. The maps are supported by informative species accounts that highlight the movements, population status and conservation of waders in the AEWA region.

This publication is a compilation of current knowledge of the numbers, distribution and movements of one of the most remarkable groups of birds in the region covered by the African-Eurasian Migratory Waterbird Agreement (AEWA). Long-term waterbird count data have been combined with an extensive literature review, especially published results of bird ringing and national bird atlases, to produce maps showing the population boundaries that are used as a basis of the conservation of these species. The maps are supported by informative species accounts that highlight the movements, population status and conservation of waders in the AEWA region.

Er is bij zittingen van Raad van State met betrekking tot de vergunningverlening van schelpdiervisserij regelmatig sprake van verschil in wetenschappelijk inzicht over wat de voedselpreferentie is van schelpdieretende vogels in Waddenzee. Het gaat hierbij om: Zwarte Zee-eend, Topper, Eider, Scholekster, Kanoet en Steenloper. Voor dit zestal vogelsoorten is samengevat wat hun status is, hun trekstrategie, hun voedselecologie en energiebehoefte en eventuele bedreigingen, en is aangegeven op welke terreinen er wezenlijke kennisleemtes liggen.

Het aantal weidevogels in Nederland loopt schrikbarend terug. Zo daalde het aantal broedende grutto’s de afgelopen twintig jaar van 100 duizend naar 45 duizend. Dit ondanks het feit dat de overheid jaarlijks circa 30 miljoen besteedt aan weidevogelbescherming op het boerenland. Boeren kiezen vooral voor twee maatregelen: later maaien en nestbescherming. Jort Verhulst kwam er in zijn promotieonderzoek achter dat dit niet de meest effectieve maatregelen zijn

Er is bij zittingen van Raad van State met betrekking tot de vergunningverlening van schelpdiervisserij regelmatig sprake van verschil in wetenschappelijk inzicht over wat de voedselpreferentie is van schelpdieretende vogels in Waddenzee. Het gaat hierbij om: Zwarte Zee-eend, Topper, Eider, Scholekster, Kanoet en Steenloper. Voor dit zestal vogelsoorten is samengevat wat hun status is, hun trekstrategie, hun voedselecologie en energiebehoefte en eventuele bedreigingen, en is aangegeven op welke terreinen er wezenlijke kennisleemtes liggen.

In het kader van het Nationaal Programma voor Zee- en Kustonderzoek is inzicht gewenst in de draagkracht van het gebied. In dit kader is gekeken wat de verwachte toename van exoten binnen het Waddensysteem is. Het betreft hier de Japanse oester en de Amerikaanse zwaardschede

In het kader van het Nationaal Programma voor Zee- en Kustonderzoek is inzicht gewenst in de draagkracht van het gebied. In dit kader is gekeken wat de verwachte toename van exoten binnen het Waddensysteem is. Het betreft hier de Japanse oester en de Amerikaanse zwaardschede

In the summer of 2002 a combined Dutch-Russian expedition took place to the Willem Barentz field station at Medusa Bay near Dikson in north-western Taimyr, Russia. The expedition was organised by Alterra and the Agricultural Department of the Dutch Embassy in Moscow. Research questions addressed by the Alterra team and basic results obtained during the 2002 season are presented in this report. More elaborate analyses and discussion of the data will be made elsewhere. Where useful, results are compared with data collected in 2000 and 2001. Subjects of study generally concerned breeding biology of arctic breeding shorebirds, especially with respect to timing of breeding.

Alterra heeft voor het Milieu- en Natuurplanbureau het weidevogelbeleid geanalyseerd. Daarbij is aandacht geschonken aan de (ontwikkeling van) beleidsdoelstellingen, de ontwikkeling van de weidevogelpopulatie, de natuurwetenschappelijke basis van de beheervoorschriften en de uitvoering van de beheerregelingen. De aandacht is gericht op het (betaalde) beheer door agrariërs en terreinbeherende organisaties. Het beheer door vrijwilligers is niet in de analyses meegenomen. Gekeken is of van de huidige beheerregimes effecten verwacht mogen worden. Daarnaast is in een aantal generieke analyses gekwantificeerd in hoeverre de locatie van de huidige beschikkingen adequaat is. Het gaat daarbij om vragen als: welk deel van de beschikkingen ligt (1) binnen (belangrijke) weidevogelgebieden; (2) buiten de verstoringinvloed van wegen; (3) binnen voldoende open landschap en (4) buiten gebieden met zware predatie? Deze analyses geven een indicatie van het wel- of niet effectief kunnen zijn van het beheer. Met deskundigen (afkomstig uit onderzoek, beleid en beheer) zijn twee workshops gehouden, waarin de resultaten zijn besproken en van gedachte is gewisseld over de wijze waarop in Nederland aan de weidevogels perspectief kan worden geboden. De geschetste zoekrichting geniet een breed draagvlak. Centraal daarbij stond de noodzaak voor aandacht voor alle aspecten van het weidevogelbiotoop en de urgentie van ruimtelijke focussing van het beleid. Trefwoorden: Agrarisch natuurbeheer, weidevogelbeleid, evaluatie

This report describes the Wader Energy Balance and Tidal Cycle Simulator WEBTICS. The model simulates food uptake of Oystercatchers (Haematopus ostralegus) and a distribution of the birds over exposed parts of tidal areas. The mudflats are described on input as a number of spots which have a position, height and surface area. Spots may contain prey items characterized by type, weight and density. The program simulates tidal cycles and calculates the fraction of time the average and ideal bird has to spend feeding in order to meet its energy requirements. These foraging intensities are combined into a stress index for the winter. Besides historical data on weather, prey distribution, tides and fishing, there are bird and prey parameters on foraging, prey growth and energy conversion. Model output files can be processed in a spreadsheet. Also bitmapped images and movies are produced.

This report describes the Wader Energy Balance and Tidal Cycle Simulator WEBTICS. The model simulates food uptake of Oystercatchers (Haematopus ostralegus) and a distribution of the birds over exposed parts of tidal areas. The mudflats are described on input as a number of spots which have a position, height and surface area. Spots may contain prey items characterized by type, weight and density. The program simulates tidal cycles and calculates the fraction of time the average and ideal bird has to spend feeding in order to meet its energy requirements. These foraging intensities are combined into a stress index for the winter. Besides historical data on weather, prey distribution, tides and fishing, there are bird and prey parameters on foraging, prey growth and energy conversion. Model output files can be processed in a spreadsheet. Also bitmapped images and movies are produced.

Alterra heeft voor het Milieu- en Natuurplanbureau het weidevogelbeleid geanalyseerd. Daarbij is aandacht geschonken aan de (ontwikkeling van) beleidsdoelstellingen, de ontwikkeling van de weidevogelpopulatie, de natuurwetenschappelijke basis van de beheervoorschriften en de uitvoering van de beheerregelingen. De aandacht is gericht op het (betaalde) beheer door agrariërs en terreinbeherende organisaties. Het beheer door vrijwilligers is niet in de analyses meegenomen. Gekeken is of van de huidige beheerregimes effecten verwacht mogen worden. Daarnaast is in een aantal generieke analyses gekwantificeerd in hoeverre de locatie van de huidige beschikkingen adequaat is. Het gaat daarbij om vragen als: welk deel van de beschikkingen ligt (1) binnen (belangrijke) weidevogelgebieden; (2) buiten de verstoringinvloed van wegen; (3) binnen voldoende open landschap en (4) buiten gebieden met zware predatie? Deze analyses geven een indicatie van het wel- of niet effectief kunnen zijn van het beheer. Met deskundigen (afkomstig uit onderzoek, beleid en beheer) zijn twee workshops gehouden, waarin de resultaten zijn besproken en van gedachte is gewisseld over de wijze waarop in Nederland aan de weidevogels perspectief kan worden geboden. De geschetste zoekrichting geniet een breed draagvlak. Centraal daarbij stond de noodzaak voor aandacht voor alle aspecten van het weidevogelbiotoop en de urgentie van ruimtelijke focussing van het beleid. Trefwoorden: Agrarisch natuurbeheer, weidevogelbeleid, evaluatie

In the summer of 2002 a combined Dutch-Russian expedition took place to the Willem Barentz field station at Medusa Bay near Dikson in north-western Taimyr, Russia. The expedition was organised by Alterra and the Agricultural Department of the Dutch Embassy in Moscow. Research questions addressed by the Alterra team and basic results obtained during the 2002 season are presented in this report. More elaborate analyses and discussion of the data will be made elsewhere. Where useful, results are compared with data collected in 2000 and 2001. Subjects of study generally concerned breeding biology of arctic breeding shorebirds, especially with respect to timing of breeding.

Dit rapport bevat een analyse van de voedselsituatie van scholeksters gedurende de negentiger jarenin de Waddenzee. Het aantal overwinterende scholeksters is afgenomen van 266 000 in de jaren tachtig tot 170 000 aan het eind van de jaren negentig. De oorzaak is een tekort aan voedsel dat in de eerste plaats is veroorzaakt door het ontbreken van mosselbanken die rond 1990 zijn verdwenen ten gevolge van strenge winters, bevissing en stormen. De tweede oorzaak is de kokkelvisserij die de draagkracht van het Waddengebied voor scholeksters met ongeveer 12% heeft verminderd. De hoeveelheid voedsel die nodig is voor een stabiel aantal scholeksters bedraagt naar schatting 200 kg kokkelvlees per scholekster of 1 ha stabiele mosselbank voor iedere 35 scholeksters. Aan het eind van de negentiger jaren was die hoeveelheid kokkelvlees aanwezig en is het aantal scholeksters ook weer licht gestegen.

Dit rapport bevat een analyse van de voedselsituatie van scholeksters gedurende de negentiger jarenin de Waddenzee. Het aantal overwinterende scholeksters is afgenomen van 266 000 in de jaren tachtig tot 170 000 aan het eind van de jaren negentig. De oorzaak is een tekort aan voedsel dat in de eerste plaats is veroorzaakt door het ontbreken van mosselbanken die rond 1990 zijn verdwenen ten gevolge van strenge winters, bevissing en stormen. De tweede oorzaak is de kokkelvisserij die de draagkracht van het Waddengebied voor scholeksters met ongeveer 12% heeft verminderd. De hoeveelheid voedsel die nodig is voor een stabiel aantal scholeksters bedraagt naar schatting 200 kg kokkelvlees per scholekster of 1 ha stabiele mosselbank voor iedere 35 scholeksters. Aan het eind van de negentiger jaren was die hoeveelheid kokkelvlees aanwezig en is het aantal scholeksters ook weer licht gestegen.

In dit rapport worden de meest recente gegevens over het voorkomen van trekkende watervogelsoorten in de polder de Zeevang en omgeving (Noord-Holland) samengevat. Op grond van de drempeloverschrijdende aantallen overwinterende smienten (Anas penelope)wordt geadviseerd de Zeevang aan te wijzen als speciale beschermingszone onder de EG-Vogelrichtlijn.

Missile tests in the Meldorfer Bucht have been under debate for many years, especially since the test area has become part of the National Park Schleswig Holsteinisches Wattenmeer. Alterra Texel, as an independent institute involved in biological research in the Wadden Sea for many years, has been asked to quantify the effects of these tests by means of a brief field study. The results presented in this report are based on observations during a single observation day. Our results are combined with theoretical predictions and data from earlier studies. It appears that the use of helicopters for making clear range flights and for collecting the remains of the missile from the mudflats have the highest impact, especially because of disturbance of birds. Some thousands of waders and other waterbirds are disturbed briefly. The impact of these disturbances, expressed as extra energy expenditure for birds, can be classified as small. The number of macrobenthic animals (like worms and shellfish) killed by the missile landing on the tidal flats can be classified as very small. Although our study has been short and relatively superficial we believe that the results can be considered as a valid expert opinion on the most relevant implications of the impact of weapon technology trials in this area.

In dit rapport worden de meest recente gegevens over het voorkomen van trekkende watervogelsoorten in de polder de Zeevang en omgeving (Noord-Holland) samengevat. Op grond van de drempeloverschrijdende aantallen overwinterende smienten (Anas penelope)wordt geadviseerd de Zeevang aan te wijzen als speciale beschermingszone onder de EG-Vogelrichtlijn.

Missile tests in the Meldorfer Bucht have been under debate for many years, especially since the test area has become part of the National Park Schleswig Holsteinisches Wattenmeer. Alterra Texel, as an independent institute involved in biological research in the Wadden Sea for many years, has been asked to quantify the effects of these tests by means of a brief field study. The results presented in this report are based on observations during a single observation day. Our results are combined with theoretical predictions and data from earlier studies. It appears that the use of helicopters for making clear range flights and for collecting the remains of the missile from the mudflats have the highest impact, especially because of disturbance of birds. Some thousands of waders and other waterbirds are disturbed briefly. The impact of these disturbances, expressed as extra energy expenditure for birds, can be classified as small. The number of macrobenthic animals (like worms and shellfish) killed by the missile landing on the tidal flats can be classified as very small. Although our study has been short and relatively superficial we believe that the results can be considered as a valid expert opinion on the most relevant implications of the impact of weapon technology trials in this area.

In the Summer of 2001 a combined Dutch-Russian expedition took place to the Willem Barentz field station at Medusa Bay near Dikson in north-western Taimyr. The expedition was organized by Alterra, the Working Group for International Waterbird and Wetland Research (WIWO) and the Agricultural Department of the Dutch Embassy in Moscow. The results obtained by the Alterra team are presented in this report. Subjects of study generally concerned breeding biology of arctic breeding shorebirds, especially aspects related to timing of breeding and adult body condition. This report's purpose is not to discuss the findings thoroughly but merely to summarize the research questions addressed and present all basic information collected during the 2001 season. Topics included are spring arrival and autumn departure of waders from the tundra, breeding phenology, nest success, biometrics of adult waders, chick growth rate, return rates of adult shorebirds, and seasonal and weather-related variation in arthropod availability. Where useful, results are compared with data collected in a previous expedition in 2000. More elaborate analyses and discussion of the data will be made elsewhere.

In het verleden zijn door het RIKZ in het Zeehavenkanaal te Delfzijl hoge hexachloorbenzeengehalten gemeten. Na sanering voldeed de onderwaterbodem voor hexachloorbenzeen echter nog steeds niet aan de normen voor het baggerbeheer. In eieren van scholeksters die foerageren in het met hexachloorbenzeen verontreinigde gebied, zijn ook verhoogde concentraties gemeten. De vraag is of deze verhoogde concentraties hexachloorbenzeen en eventuele andere verontreinigingen nadelige effecten hebben op de scholeksters. Uit het onderzoek waarvan de resultaten in dit rapport beschreven staan, blijkt dat de in de eieren aanwezige stoffen in staat zijn om effecten bij vogels te veroorzaken.

In het verleden zijn door het RIKZ in het Zeehavenkanaal te Delfzijl hoge hexachloorbenzeengehalten gemeten. Na sanering voldeed de onderwaterbodem voor hexachloorbenzeen echter nog steeds niet aan de normen voor het baggerbeheer. In eieren van scholeksters die foerageren in het met hexachloorbenzeen verontreinigde gebied, zijn ook verhoogde concentraties gemeten. De vraag is of deze verhoogde concentraties hexachloorbenzeen en eventuele andere verontreinigingen nadelige effecten hebben op de scholeksters. Uit het onderzoek waarvan de resultaten in dit rapport beschreven staan, blijkt dat de in de eieren aanwezige stoffen in staat zijn om effecten bij vogels te veroorzaken.

In the Summer of 2001 a combined Dutch-Russian expedition took place to the Willem Barentz field station at Medusa Bay near Dikson in north-western Taimyr. The expedition was organized by Alterra, the Working Group for International Waterbird and Wetland Research (WIWO) and the Agricultural Department of the Dutch Embassy in Moscow. The results obtained by the Alterra team are presented in this report. Subjects of study generally concerned breeding biology of arctic breeding shorebirds, especially aspects related to timing of breeding and adult body condition. This report's purpose is not to discuss the findings thoroughly but merely to summarize the research questions addressed and present all basic information collected during the 2001 season. Topics included are spring arrival and autumn departure of waders from the tundra, breeding phenology, nest success, biometrics of adult waders, chick growth rate, return rates of adult shorebirds, and seasonal and weather-related variation in arthropod availability. Where useful, results are compared with data collected in a previous expedition in 2000. More elaborate analyses and discussion of the data will be made elsewhere.