Search

Workshop over de Next Food Collective, een samenwerkingsverband voor duurzame en gezonde voeding.

Dit onderzoek richt zich op een selectie van de archeobotanische beerputvondsten uit Middeleeuws en Vroegmodern Delft. De waarderingen die aan deze monsters zijn uitgevoerd, worden aangevuld met de resulaten van de volledige analyses van dezelfde monsters. Zo wordt geprobeerd een antwoord te krijgen op de volgende vraag: Wat kwam er in de Middeleeuwen en Vroegmoderne tijd te Delft ter tafelvolgens archeobotanisch onderzoek, en in hoeverre strookt dit met wat culinaire teksten zoals kookboeken voorstellen?

Dit onderzoek richt zich op een selectie van de archeobotanische beerputvondsten uit Middeleeuws en Vroegmodern Delft. De waarderingen die aan deze monsters zijn uitgevoerd, worden aangevuld met de resulaten van de volledige analyses van dezelfde monsters. Zo wordt geprobeerd een antwoord te krijgen op de volgende vraag: Wat kwam er in de Middeleeuwen en Vroegmoderne tijd te Delft ter tafel volgens archeobotanisch onderzoek, en in hoeverre strookt dit met wat culinaire teksten zoals kookboeken voorstellen?

Dit onderzoek richt zich op een selectie van de archeobotanische beerputvondsten uit Middeleeuws en Vroegmodern Delft. De waarderingen die aan deze monsters zijn uitgevoerd, worden aangevuld met de resulaten van de volledige analyses van dezelfde monsters. Zo wordt geprobeerd een antwoord te krijgen op de volgende vraag: Wat kwam er in de Middeleeuwen en Vroegmoderne tijd te Delft ter tafel volgens archeobotanisch onderzoek, en in hoeverre strookt dit met wat culinaire teksten zoals kookboeken voorstellen?

Urban communities are particularly vulnerable to the future demand for food, energy and water, and this vulnerability is further exacerbated by the onset of climate change at local. Solutions need to be found in urban spaces. This article based around urban design practice sees urban agriculture as a key facilitator of nexus thinking, needing water and energy to be productive. Working directly with Urban Living Labs, the project team will co-design new food futures through the moveable nexus, a participatory design support platform to mobilize natural and social resources by integrating multi-disciplinary knowledge and technology. The moveable nexus is co-developed incrementally through a series of design workshops moving around living labs with the engagement of stakeholders. The methodology and the platform will be shared outside the teams so that the knowledge can be mobilized locally and globally.

Een gemiddeld gezin in Nederland kan dagelijks kiezen uit talloze maaltijden, bereid in eigen keuken, afgehaald of tijdens een avondje uit eten. In de supermarkt zijn bovendien het hele jaar door honderden ingrediënten uit alle uithoeken van de wereld verkrijgbaar. Dat was in het verleden wel anders. Nog niet zo lang geleden kocht men zijn eten bij groenteboeren, melkboeren, kruideniers, slagers en bakkers en waren de gerechten die op tafel kwamen anders dan nu. Naarmate we verder teruggaan in de tijd worden de verschillen met de hedendaagse maaltijden en de huidige manieren van voedselbereiding alleen maar groter. De vroege bewoners van Nederland verkregen de ingrediënten voor de maaltijd door zelf te jagen, te vissen en planten te verzamelen en later door cultuurgewassen te verbouwen en vee te fokken. Deze mensen waren volledig aangewezen op het landschap waarin ze leefden. Dat veranderde geleidelijk toen de aanvoer van voedsel van elders een rol ging spelen. Dus hoewel de vraag ‘wat eten we vandaag?’ van alle tijden is, zijn onze voedingsgewoonten door de eeuwen heen sterk veranderd. Gegevens uit de archeologie, zoals haarden met etensresten, aangebrand voedsel op scherven van kookpotten en zelfs versteende menselijke uitwerpselen, zijn bij uitstek geschikt om aanwijzingen te vinden over wat er vroeger op het menu stond en hoe het eten werd klaargemaakt. Verandering van spijs. Tienduizend jaar voedselbereiding en eetgewoonten brengt de nieuwste kennis over de geschiedenis van ons voedsel samen, gepresenteerd door vakspecialisten in de archeologie en culinair historici. Het boek geeft daarmee een uniek en vernieuwend overzicht van de kook- en eettradities in Nederland in het verleden.

Een gemiddeld gezin in Nederland kan dagelijks kiezen uit talloze maaltijden, bereid in eigen keuken, afgehaald of tijdens een avondje uit eten. In de supermarkt zijn bovendien het hele jaar door honderden ingrediënten uit alle uithoeken van de wereld verkrijgbaar. Dat was in het verleden wel anders. Nog niet zo lang geleden kocht men zijn eten bij groenteboeren, melkboeren, kruideniers, slagers en bakkers en waren de gerechten die op tafel kwamen anders dan nu. Naarmate we verder teruggaan in de tijd worden de verschillen met de hedendaagse maaltijden en de huidige manieren van voedselbereiding alleen maar groter.De vroege bewoners van Nederland verkregen de ingrediënten voor de maaltijd door zelf te jagen, te vissen en planten te verzamelen en later door cultuurgewassen te verbouwen en vee te fokken. Deze mensen waren volledig aangewezen op het landschap waarin ze leefden. Dat veranderde geleidelijk toen de aanvoer van voedsel van elders een rol ging spelen. Dus hoewel de vraag ‘wat eten we vandaag?’ van alle tijden is, zijn onze voedingsgewoonten door de eeuwen heen sterk veranderd. Gegevens uit de archeologie, zoals haarden met etensresten, aangebrand voedsel op scherven van kookpotten en zelfs versteende menselijke uitwerpselen, zijn bij uitstek geschikt om aanwijzingen te vinden over wat er vroeger op het menu stond en hoe het eten werd klaargemaakt.Verandering van spijs. Tienduizend jaar voedselbereiding en eetgewoonten brengt de nieuwste kennis over de geschiedenis van ons voedsel samen, gepresenteerd door vakspecialisten in de archeologie en culinair historici. Het boek geeft daarmee een uniek en vernieuwend overzicht van de kook- en eettradities in Nederland in het verleden.

Een gemiddeld gezin in Nederland kan dagelijks kiezen uit talloze maaltijden, bereid in eigen keuken, afgehaald of tijdens een avondje uit eten. In de supermarkt zijn bovendien het hele jaar door honderden ingrediënten uit alle uithoeken van de wereld verkrijgbaar. Dat was in het verleden wel anders. Nog niet zo lang geleden kocht men zijn eten bij groenteboeren, melkboeren, kruideniers, slagers en bakkers en waren de gerechten die op tafel kwamen anders dan nu. Naarmate we verder teruggaan in de tijd worden de verschillen met de hedendaagse maaltijden en de huidige manieren van voedselbereiding alleen maar groter. De vroege bewoners van Nederland verkregen de ingrediënten voor de maaltijd door zelf te jagen, te vissen en planten te verzamelen en later door cultuurgewassen te verbouwen en vee te fokken. Deze mensen waren volledig aangewezen op het landschap waarin ze leefden. Dat veranderde geleidelijk toen de aanvoer van voedsel van elders een rol ging spelen. Dus hoewel de vraag ‘wat eten we vandaag?’ van alle tijden is, zijn onze voedingsgewoonten door de eeuwen heen sterk veranderd. Gegevens uit de archeologie, zoals haarden met etensresten, aangebrand voedsel op scherven van kookpotten en zelfs versteende menselijke uitwerpselen, zijn bij uitstek geschikt om aanwijzingen te vinden over wat er vroeger op het menu stond en hoe het eten werd klaargemaakt. Verandering van spijs. Tienduizend jaar voedselbereiding en eetgewoonten brengt de nieuwste kennis over de geschiedenis van ons voedsel samen, gepresenteerd door vakspecialisten in de archeologie en culinair historici. Het boek geeft daarmee een uniek en vernieuwend overzicht van de kook- en eettradities in Nederland in het verleden.

In this report, it was explored using the ''KringloopToets'' what happens when European countries no longer import animal feed and raw materials from outside Europe. This report combines a) the analysis made by a group of stakeholders (industry, governments and NGOs) in a series of workshops and b) the calculation of response scenarios that resulted from this. The substantive results can be found in the extensive summary elsewhere in the report. The results of this study can help sector, governments and NGOs to have a discussion about how they can achieve the intended cycle goals together, in a way that does not unnecessarily affect the vitality of plant and animal production. The results of this study provide a basis for this conversation. In deze rapportage is met behulp van de KringloopToets verkend, wat er gebeurt wanneer Europese landen geen veevoer en veevoergrondstoffen meer van buiten Europa importeren. Deze rapportage combineert a) de analyse die een groep stakeholders (bedrijfsleven, overheden en ngo’s) heeft gemaakt in een serie workshops, en b) de doorrekening van responsscenario’s die daaruit voortkwamen. De inhoudelijke resultaten kunt u vinden in de uitgebreide samenvatting elders in het rapport. De resultaten van deze studie kunnen sector, overheden en Ngo’s helpen om het gesprek te voeren, hoe zij samen de beoogde kringloopdoelen kunnen realiseren, op een manier die de vitaliteit van de plantaardige en dierlijke productie niet onnodig raakt. De resultaten van deze studie leggen een basis voor dit gesprek.

This report, commissioned by the Province of Noord-Brabant, provides a description of the current food system and a number of (social) developments in Noord-Brabant and points for attention that are relevant to vision formation and policy development about the agri-food sector in Noord-Brabant. Dit rapport, gemaakt in opdracht van de Provincie Noord-Brabant, geeft een beschrijving van het huidige voedselsysteem en een aantal (maatschappelijke) ontwikkelingen in Noord-Brabant en aandachtspunten daaruit volgen die bij visievorming en beleidsontwikkeling over de agrofood sector in Noord-Brabant relevant zijn.

Huge challenges and ambitions Most Dutch people are healthy and life expectancy is growing. Simultaneously, half of the Dutch population is overweight and this rate is even higher in lower socioeconomic groups. In addition, 9 out of 10 people eat too little fruit and vegetables, and nearly 30 percent of our food is of animal origin. The diet of an average Dutch person does not only lead to health losses, but also constitutes a major burden on the environment. It results in greenhouse gas emissions comparable to transport emissions. The annual food waste is 47 kilograms per person. Food in the Netherlands is mostly safe: approximately 1 in 24 people a year have a food infection, which usually is not serious. Most chemicals in food pose a negligible risk to public health. The Netherlands aims to take the lead in the international ambition for a healthy, sustainable and safe dietary pattern. To achieve this aim an integral policy is required, in which safety, health and sustainability are taken into account. Opportunities In this report, RIVM presents facts and figures about the safety, health and ecological sustainability of diets in the Netherlands and analyses the dilemmas and opportunities for an integrated food policy. Avoiding overconsumption, a diet with more plant-based and less animal-based products, and less sugar-containing and alcoholic drinks: these constitute three opportunities for a healthier and more sustainable dietary pattern. Taking advantage of these opportunities will lower the number of chronically ill, reduce health inequalities and contain the impact of food production on the environment. And, it tends to have a positive effect on the safety of our diet, as a lower meat consumption is associated with a lower rate of food infections. Dilemmas There are however dilemmas to be faced. Not all measures related to a healthy diet are sustainable and safe, and vice versa. For example, it is eco-friendly if every part of an animal is used for consumption. This also implies the consumption of processed meat, such as sausage, which in itself is less healthy. Moreover, there is a tension between abstract, long-term goals (healthier, more sustainable and safe) and concrete choices in everyday life. Many citizens and businesses consider health and sustainability to be important, but when shopping for food, consumers' choices are primarily determined by price and convenience. Companies, in turn, want to serve these consumers and make a profit. Making choices The tension between sustainable, healthy and safe diets on the one hand, and convenience, affordability and economy on the other, necessitates choices. To find a way out requires the government to take on an active role, and to cooperate with the agricultural sector, businesses, citizens and social organizations. Not only do consumers need to be well informed, but a healthier and more sustainable food supply is also needed. The same applies to an environment that promotes healthy and sustainable behaviour. Influential parties, such as purchasing organizations for supermarkets and retail, are potentially important partners. The fact that many citizens and businesses attach importance to sustainable, healthy and safe food legitimizes the government taking on this active role. Seizing opportunities There are opportunities for an integrated approach. Dutch society is characterized by entrepreneurship and innovation capacity. Presently, there are citizens' initiatives that focus on responsible diets. Companies welcome these initiatives and contribute through smart solutions that allow them to make a profit. If the government encourages and facilitates these developments, the social ambitions, entrepreneurial spirit and innovative capacity of all parties will be taken advantage of.

Nitrate and nitrite are authorised as preservatives in certain food products, such as salami, ham (nitrite) and cheese (nitrate). They prevent food spoilage and protect the consumer against food-borne pathogens. Next to that, nitrate and nitrite play a role in food colour retention and contribute to flavour formation of the food. RIVM estimated that the nitrate intake of the population aged 2 to 79 years does not exceed the acceptable daily intake (ADI). The intake of nitrite, however, exceeded the ADI. Because of the conservative assumptions, the real intake will probably much lower. Refinement is needed to obtain a more realistic intake assessment. RIVM calculated the intake of nitrite and nitrate using the maximum permitted levels as laid down in the European Regulation on food additives. These levels are mostly expressed as maximum ingoing amounts. The actual concentration in food as consumed differs from the ingoing amounts because of chemical processes during processing and storage of foods. The nitrite concentration decreases, but derivatives, such as nitrosamines, may be generated. Analytical values of nitrite in meat products are desired to refine the intake assessment of nitrite. Some other European countries used analytical values of nitrite for their intake assessments. These studies showed lower nitrite intake estimates that remained below the ADI. Chronic intake of high levels of nitrate, nitrite or their derivatives (such as nitrosamines) may have negative effects on health. Nitrate may hamper growth of young children and nitrite may have a negative effect on heart and lung functioning. Some nitrosamines (but not all) may induce cancer. RIVM did not perform an intake assessment of nitrosamines, because recent analytical data of these substances in food were not available. Analytical values of nitrosamines in food products are also desired to assess whether problems could be expected by current food additive use of nitrate and nitrite. The study was performed on the initiative of the Dutch Ministry of Health, Welfare and Sport (VWS). The research described in this report is part of the programme on the development of an efficient system for monitoring intake of food additives (conform article 27 of EU Regulation 1333/2008).

Nitrate and nitrite are authorised as preservatives in certain food products, such as salami, ham (nitrite) and cheese (nitrate). They prevent food spoilage and protect the consumer against food-borne pathogens. Next to that, nitrate and nitrite play a role in food colour retention and contribute to flavour formation of the food. RIVM estimated that the nitrate intake of the population aged 2 to 79 years does not exceed the acceptable daily intake (ADI). The intake of nitrite, however, exceeded the ADI. Because of the conservative assumptions, the real intake will probably much lower. Refinement is needed to obtain a more realistic intake assessment. RIVM calculated the intake of nitrite and nitrate using the maximum permitted levels as laid down in the European Regulation on food additives. These levels are mostly expressed as maximum ingoing amounts. The actual concentration in food as consumed differs from the ingoing amounts because of chemical processes during processing and storage of foods. The nitrite concentration decreases, but derivatives, such as nitrosamines, may be generated. Analytical values of nitrite in meat products are desired to refine the intake assessment of nitrite. Some other European countries used analytical values of nitrite for their intake assessments. These studies showed lower nitrite intake estimates that remained below the ADI. Chronic intake of high levels of nitrate, nitrite or their derivatives (such as nitrosamines) may have negative effects on health. Nitrate may hamper growth of young children and nitrite may have a negative effect on heart and lung functioning. Some nitrosamines (but not all) may induce cancer. RIVM did not perform an intake assessment of nitrosamines, because recent analytical data of these substances in food were not available. Analytical values of nitrosamines in food products are also desired to assess whether problems could be expected by current food additive use of nitrate and nitrite. The study was performed on the initiative of the Dutch Ministry of Health, Welfare and Sport (VWS). The research described in this report is part of the programme on the development of an efficient system for monitoring intake of food additives (conform article 27 of EU Regulation 1333/2008).

Huge challenges and ambitions Most Dutch people are healthy and life expectancy is growing. Simultaneously, half of the Dutch population is overweight and this rate is even higher in lower socioeconomic groups. In addition, 9 out of 10 people eat too little fruit and vegetables, and nearly 30 percent of our food is of animal origin. The diet of an average Dutch person does not only lead to health losses, but also constitutes a major burden on the environment. It results in greenhouse gas emissions comparable to transport emissions. The annual food waste is 47 kilograms per person. Food in the Netherlands is mostly safe: approximately 1 in 24 people a year have a food infection, which usually is not serious. Most chemicals in food pose a negligible risk to public health. The Netherlands aims to take the lead in the international ambition for a healthy, sustainable and safe dietary pattern. To achieve this aim an integral policy is required, in which safety, health and sustainability are taken into account. Opportunities In this report, RIVM presents facts and figures about the safety, health and ecological sustainability of diets in the Netherlands and analyses the dilemmas and opportunities for an integrated food policy. Avoiding overconsumption, a diet with more plant-based and less animal-based products, and less sugar-containing and alcoholic drinks: these constitute three opportunities for a healthier and more sustainable dietary pattern. Taking advantage of these opportunities will lower the number of chronically ill, reduce health inequalities and contain the impact of food production on the environment. And, it tends to have a positive effect on the safety of our diet, as a lower meat consumption is associated with a lower rate of food infections. Dilemmas There are however dilemmas to be faced. Not all measures related to a healthy diet are sustainable and safe, and vice versa. For example, it is eco-friendly if every part of an animal is used for consumption. This also implies the consumption of processed meat, such as sausage, which in itself is less healthy. Moreover, there is a tension between abstract, long-term goals (healthier, more sustainable and safe) and concrete choices in everyday life. Many citizens and businesses consider health and sustainability to be important, but when shopping for food, consumers' choices are primarily determined by price and convenience. Companies, in turn, want to serve these consumers and make a profit. Making choices The tension between sustainable, healthy and safe diets on the one hand, and convenience, affordability and economy on the other, necessitates choices. To find a way out requires the government to take on an active role, and to cooperate with the agricultural sector, businesses, citizens and social organizations. Not only do consumers need to be well informed, but a healthier and more sustainable food supply is also needed. The same applies to an environment that promotes healthy and sustainable behaviour. Influential parties, such as purchasing organizations for supermarkets and retail, are potentially important partners. The fact that many citizens and businesses attach importance to sustainable, healthy and safe food legitimizes the government taking on this active role. Seizing opportunities There are opportunities for an integrated approach. Dutch society is characterized by entrepreneurship and innovation capacity. Presently, there are citizens' initiatives that focus on responsible diets. Companies welcome these initiatives and contribute through smart solutions that allow them to make a profit. If the government encourages and facilitates these developments, the social ambitions, entrepreneurial spirit and innovative capacity of all parties will be taken advantage of.

In 2015 the Netherlands fulfilled the European obligation to annually measure radioactivity in the environment and in food. All Member States of the European Union are required to perform these measurements each year under the terms of the Euratom Treaty of 1957. The Netherlands complied with the recommendations, as established in 2000, to perform these measurements in a uniform manner. On behalf of the competent authorities in the Netherlands, the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) reports to the European Commission on radioactivity in the environment. The measurements represent the background values for radioactivity that are present under normal circumstances. They can be used as reference values, for instance, during a nuclear emergency. Radioactivity in air, food, milk, grass and feed Radioactivity levels in the air were normal, i.e. within the range of previous years. Radioactivity levels in food and milk were well below the export and consumption limits set by European legislation. Radioactivity levels in grass and feed were normal. Radioactivity in surface water, seawater and drinking water Radioactivity levels in surface water and seawater were within the range of previous years. Radioactivity levels in untreated water for drinking water production were well below the screening levels above which further investigation should be carried out, with the exception of 19 samples of untreated water (5% of the total number), which were slightly elevated. These measured radioactivity levels do not pose a threat to public health. Additional investigation into these slightly elevated levels revealed that the radioactivity levels in associated finished drinking water were well below the screening levels. In 2015, a survey was carried out to determine radon levels in Dutch drinking water. The radon levels in Dutch drinking water are at a constant and low level.

In 2015 the Netherlands fulfilled the European obligation to annually measure radioactivity in the environment and in food. All Member States of the European Union are required to perform these measurements each year under the terms of the Euratom Treaty of 1957. The Netherlands complied with the recommendations, as established in 2000, to perform these measurements in a uniform manner. On behalf of the competent authorities in the Netherlands, the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) reports to the European Commission on radioactivity in the environment. The measurements represent the background values for radioactivity that are present under normal circumstances. They can be used as reference values, for instance, during a nuclear emergency. Radioactivity in air, food, milk, grass and feed Radioactivity levels in the air were normal, i.e. within the range of previous years. Radioactivity levels in food and milk were well below the export and consumption limits set by European legislation. Radioactivity levels in grass and feed were normal. Radioactivity in surface water, seawater and drinking water Radioactivity levels in surface water and seawater were within the range of previous years. Radioactivity levels in untreated water for drinking water production were well below the screening levels above which further investigation should be carried out, with the exception of 19 samples of untreated water (5% of the total number), which were slightly elevated. These measured radioactivity levels do not pose a threat to public health. Additional investigation into these slightly elevated levels revealed that the radioactivity levels in associated finished drinking water were well below the screening levels. In 2015, a survey was carried out to determine radon levels in Dutch drinking water. The radon levels in Dutch drinking water are at a constant and low level.

In de studie 'Wat ligt er op ons bord? Veilig, gezond en duurzaam eten in Nederland' heeft het RIVM de maatschappelijke uitdagingen voor gezonde, veilige en duurzame voeding - nu en in de toekomst - in kaart gebracht. Daarnaast biedt de studie bouwstenen voor voedselbeleid in Nederland, waarbij naast een integrale benadering van deze vraagstukken ook rekening wordt gehouden met de uiteenlopende waarden van voedsel, zoals gemak, betaalbaarheid en dierenwelzijn. Dit rapport is de methodologische verantwoording hiervan en beschrijft de gebruikte methoden. Als eerste wordt besproken hoe met behulp van kwalitatieve analyses trendscenario's voor de veiligheid, gezondheid en duurzaamheid van het voedingspatroon zijn opgesteld. Vervolgens wordt beschreven hoe de effecten van drie toekomstscenario's zijn geschat. En hoe daaruit kansen en keuzen zijn gedestilleerd die zich voordoen bij integraal voedselbeleid. Tot slot wordt een casestudy besproken waarin met behulp van een zogeheten multicriteria-analyse de effecten van alternatieven voor dierlijke eiwitten zijn gewogen. De resultaten van de casestudy en hoe ze zijn gebruikt in 'Wat ligt er op ons bord?' zijn eveneens beschreven.

In dit rapport zijn de aanpassingen in het rekenmodel Monte Carlo Risk Assessment (MCRA) beschreven die het RIVM en Wageningen University & Research in 2017 hebben uitgevoerd. MCRA is een rekenmodel waarmee de meest realistische inname van stoffen via voedsel kan worden verkregen die op dit moment mogelijk is, en eventuele gezondheidsrisico's kunnen worden geëvalueerd. Het rekenmodel is voor geregistreerde gebruikers beschikbaar via internet. De huidige versie van MCRA is versie 8.2. In 2017 zijn verschillende nieuwe functionaliteiten aan deze versie toegevoegd om de innameberekeningen van enkelvoudige stoffen of mengsels van stoffen via voedsel te verbeteren. Ook is binnen MCRA de koppeling verbeterd tussen de uitkomsten van innameberekeningen en berekeningen die de dosis aangeven waarbij een schadelijk effect van een stof kan optreden (dosis-respons modellen). Deze koppeling is een belangrijk onderdeel van een geïntegreerde risicobeoordeling. De nieuwe functionaliteiten zijn onder andere geïmplementeerd vanuit het partnership tussen het RIVM en de Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA), en vanuit het Europese project EuroMix. Het MCRA-rekenmodel is in 2017 gebruikt om de inname te berekenen van lood via de totale voeding, en van fipronil via de consumptie van ei, producten die ei bevatten, en plantaardige producten. Deze berekeningen zijn in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) uitgevoerd door het Front Office Voedsel- en Productveiligheid van het RIVM en Wageningen UR, RIKILT. Dit Front Office beantwoordt ad-hoc-vragen van de NVWA over de veiligheid van voedsel en consumentenproducten. Het Front Office heeft MCRA ook gebruikt voor een geïntegreerde risicobeoordeling van titaniumdioxide nanodeeltjes op basis van de blootstelling via voedsel. Daarnaast is MCRA gebruikt om de inname te berekenen van verschillende stoffen die in voedsel kunnen zitten, zoals bisphenol A, minerale oliën en mengsels van bestrijdingsmiddelen.

In dit rapport zijn de aanpassingen in het rekenmodel Monte Carlo Risk Assessment (MCRA) beschreven die het RIVM en Wageningen University & Research in 2017 hebben uitgevoerd. MCRA is een rekenmodel waarmee de meest realistische inname van stoffen via voedsel kan worden verkregen die op dit moment mogelijk is, en eventuele gezondheidsrisico's kunnen worden geëvalueerd. Het rekenmodel is voor geregistreerde gebruikers beschikbaar via internet. De huidige versie van MCRA is versie 8.2. In 2017 zijn verschillende nieuwe functionaliteiten aan deze versie toegevoegd om de innameberekeningen van enkelvoudige stoffen of mengsels van stoffen via voedsel te verbeteren. Ook is binnen MCRA de koppeling verbeterd tussen de uitkomsten van innameberekeningen en berekeningen die de dosis aangeven waarbij een schadelijk effect van een stof kan optreden (dosis-respons modellen). Deze koppeling is een belangrijk onderdeel van een geïntegreerde risicobeoordeling. De nieuwe functionaliteiten zijn onder andere geïmplementeerd vanuit het partnership tussen het RIVM en de Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA), en vanuit het Europese project EuroMix. Het MCRA-rekenmodel is in 2017 gebruikt om de inname te berekenen van lood via de totale voeding, en van fipronil via de consumptie van ei, producten die ei bevatten, en plantaardige producten. Deze berekeningen zijn in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) uitgevoerd door het Front Office Voedsel- en Productveiligheid van het RIVM en Wageningen UR, RIKILT. Dit Front Office beantwoordt ad-hoc-vragen van de NVWA over de veiligheid van voedsel en consumentenproducten. Het Front Office heeft MCRA ook gebruikt voor een geïntegreerde risicobeoordeling van titaniumdioxide nanodeeltjes op basis van de blootstelling via voedsel. Daarnaast is MCRA gebruikt om de inname te berekenen van verschillende stoffen die in voedsel kunnen zitten, zoals bisphenol A, minerale oliën en mengsels van bestrijdingsmiddelen.

In de studie 'Wat ligt er op ons bord? Veilig, gezond en duurzaam eten in Nederland' heeft het RIVM de maatschappelijke uitdagingen voor gezonde, veilige en duurzame voeding - nu en in de toekomst - in kaart gebracht. Daarnaast biedt de studie bouwstenen voor voedselbeleid in Nederland, waarbij naast een integrale benadering van deze vraagstukken ook rekening wordt gehouden met de uiteenlopende waarden van voedsel, zoals gemak, betaalbaarheid en dierenwelzijn. Dit rapport is de methodologische verantwoording hiervan en beschrijft de gebruikte methoden. Als eerste wordt besproken hoe met behulp van kwalitatieve analyses trendscenario's voor de veiligheid, gezondheid en duurzaamheid van het voedingspatroon zijn opgesteld. Vervolgens wordt beschreven hoe de effecten van drie toekomstscenario's zijn geschat. En hoe daaruit kansen en keuzen zijn gedestilleerd die zich voordoen bij integraal voedselbeleid. Tot slot wordt een casestudy besproken waarin met behulp van een zogeheten multicriteria-analyse de effecten van alternatieven voor dierlijke eiwitten zijn gewogen. De resultaten van de casestudy en hoe ze zijn gebruikt in 'Wat ligt er op ons bord?' zijn eveneens beschreven.

Minerale oliën kunnen in voedsel zitten doordat ze eraan zijn toegevoegd, of er als verontreiniging in zijn terechtgekomen. Door maatregelen en handhaving zijn de hoeveelheden in voedsel de laatste decennia afgenomen. Op basis van de gehaltes die tot nu toe bekend zijn, verwacht het RIVM in Nederland geen schadelijke gezondheidseffecten. Dit blijkt uit een evaluatie van beschikbare kennis over minerale oliën in voedsel en bronnen van waaruit minerale oliën in voedsel terecht kunnen komen. Minerale oliën worden in verschillende stappen van de productie, bereiding, distributie en opslag van voedsel gebruikt. Bijvoorbeeld als gewasbeschermingsmiddel, als smeerolie voor voedselverwerkende machines, als voedseladditief, of als toevoeging in plastic verpakkingsmateriaal. Per toepassing is de samenstelling van minerale oliën anders. Minerale oliën bestaan uit twee groepen stoffen: verzadigde koolwaterstoffen (MOSH) en aromatische koolwaterstoffen (MOAH). De mogelijke schadelijke gezondheidseffecten van deze groepen verschillen. MOSH en MOAH in voedsel zijn voornamelijk afkomstig van gezuiverde oliën. MOAH uit onvoldoende gezuiverde oliën kunnen al bij een lage blootstelling kankerverwekkend zijn. Daarom mogen deze oliën in de voedselketen niet worden gebruikt. Zo mogen bijvoorbeeld cacao, rijst en noten niet worden geïmporteerd als deze in juten zakken zijn verpakt die met ongezuiverde oliën zijn behandeld. Ondanks de algemene daling van minerale oliën in voedsel, worden er soms nog hoge gehaltes gemeten. Om te achterhalen waar ze vandaan komen en welke levensmiddelen een belangrijk aandeel leveren in de blootstelling, heeft de Europese Commissie in 2017 lidstaten opgeroepen gehalten van minerale oliën in voedselproducten te meten. In Nederland wordt dit uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Op basis van de verzamelde meetgegevens, en wat de belangrijkste bronnen lijken te zijn van waaruit de minerale oliën in de producten terechtkomen, kan worden onderzocht welke maatregelen mogelijk zijn.

Minerale oliën kunnen in voedsel zitten doordat ze eraan zijn toegevoegd, of er als verontreiniging in zijn terechtgekomen. Door maatregelen en handhaving zijn de hoeveelheden in voedsel de laatste decennia afgenomen. Op basis van de gehaltes die tot nu toe bekend zijn, verwacht het RIVM in Nederland geen schadelijke gezondheidseffecten. Dit blijkt uit een evaluatie van beschikbare kennis over minerale oliën in voedsel en bronnen van waaruit minerale oliën in voedsel terecht kunnen komen. Minerale oliën worden in verschillende stappen van de productie, bereiding, distributie en opslag van voedsel gebruikt. Bijvoorbeeld als gewasbeschermingsmiddel, als smeerolie voor voedselverwerkende machines, als voedseladditief, of als toevoeging in plastic verpakkingsmateriaal. Per toepassing is de samenstelling van minerale oliën anders. Minerale oliën bestaan uit twee groepen stoffen: verzadigde koolwaterstoffen (MOSH) en aromatische koolwaterstoffen (MOAH). De mogelijke schadelijke gezondheidseffecten van deze groepen verschillen. MOSH en MOAH in voedsel zijn voornamelijk afkomstig van gezuiverde oliën. MOAH uit onvoldoende gezuiverde oliën kunnen al bij een lage blootstelling kankerverwekkend zijn. Daarom mogen deze oliën in de voedselketen niet worden gebruikt. Zo mogen bijvoorbeeld cacao, rijst en noten niet worden geïmporteerd als deze in juten zakken zijn verpakt die met ongezuiverde oliën zijn behandeld. Ondanks de algemene daling van minerale oliën in voedsel, worden er soms nog hoge gehaltes gemeten. Om te achterhalen waar ze vandaan komen en welke levensmiddelen een belangrijk aandeel leveren in de blootstelling, heeft de Europese Commissie in 2017 lidstaten opgeroepen gehalten van minerale oliën in voedselproducten te meten. In Nederland wordt dit uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Op basis van de verzamelde meetgegevens, en wat de belangrijkste bronnen lijken te zijn van waaruit de minerale oliën in de producten terechtkomen, kan worden onderzocht welke maatregelen mogelijk zijn.

Dit rapport bevat een erratum d.d. 24-09-2019 op pagina 118. In 2016 voldeed Nederland aan de Europese verplichting om jaarlijks de hoeveelheid radioactiviteit in het milieu en in voeding te meten. Alle lidstaten van de Europese Unie zijn volgens het Euratom-verdrag uit 1957 verplicht deze metingen jaarlijks te verrichten. Nederland volgt daarbij de aanbevelingen die in 2000 zijn opgesteld om de metingen volgens een bepaald stramien uit te voeren. De metingen leveren achtergrondwaarden op, ofwel radioactiviteitsniveaus, die onder normale omstandigheden aanwezig zijn. Deze waarden kunnen bij bijvoorbeeld calamiteiten of rampen als referentie dienen. Het RIVM rapporteert namens Nederland aan de Europese Unie over radioactiviteit in het milieu. Radioactiviteit in lucht, voedsel, melk, gras en veevoer De radioactiviteitsniveaus in lucht laten een normaal beeld zien dat niet verschilt van voorgaande jaren. De niveaus in voedsel en melk liggen net als in voorgaande jaren duidelijk onder de Europese limieten die zijn opgesteld voor consumptie en export. Ook de radioactiviteitsniveaus in gras en veevoer laten een normaal beeld zien dat niet verschilt van voorgaande jaren. Radioactiviteit in oppervlaktewater, zeewater en drinkwater De radioactiviteitsniveaus in oppervlaktewater en zeewater verschillen niet van voorgaande jaren. In ongezuiverd water voor de drinkwaterproductie liggen de niveaus meestal onder de zogeheten screeningswaarden (boven deze waarden moet nader onderzoek worden uitgevoerd). Een uitzondering daarop zijn 19 monsters ongezuiverd water (5 procent van het totale aantal monsters) waarbij licht verhoogde niveaus zijn gemeten. Deze verhogingen zijn zodanig laag dat ze niet schadelijk zijn voor de gezondheid. Aanvullend onderzoek toonde aan dat de niveaus in het gezuiverde drinkwater ruim onder de screeningswaarden lagen.

Natural resources for food production, such as land, phosphate rock and fossil energy, are scarce. Despite their scarcity, these resources are currently inefficiently used in the food system. The objective of this thesis was to understand the combined effects of technical and consumption strategies, to reduce the use of natural resources in a food system. To this end, we first reviewed 12 life cycle assessments studies that explored various diets. We concluded that the ‘daily’ or ‘yearly’ diets instead of meals should be used to compare environmental impacts of diets. We also found that accounting for nutritional quality of the diets hardly affected our comparison of environmental impacts of diets varying in % of animal-source food. We then explored the minimum requirements of land, phosphorus (P) and energy independently to feed a human population with diets varying from 0% protein from animals (PA) (i.e. a vegan diet) to diets containing 80% PA, using an integrated food systems approach. Our material and nutrient flow model was a conceptual representation of a food system that was parameterised with crop and animal production data from the Netherlands. We assumed that there was no import and export of food and feed. While the Dutch food system is not representative of all food systems in the world, sensitivity analyses demonstrated that the principles deduced from our model results also hold for other food systems. Results indicated that land is used most efficiently if people consume ca. 12% of PA, especially from milk. The role of animals in such a land-based diet is to convert co-products from crop production and the human food industry, otherwise not used within the food system, into milk and meat. The optimal %PA in the human diet depends on population size and the relative share of land unsuitable for crop production. Recycling of human excreta showed most potential in reducing P waste, followed by prevention and finally recycling of agricultural waste. Fully recycling P reduces mineral P input by 90%. The optimal amount of animal protein in the diet depended on whether or not P waste from animal products was fully prevented or recycled: if it was fully prevented or recycled, then a small amount of animal protein in the human diet resulted in the most sustainable use of P, but if it was not fully prevented or recycled, then the most sustainable use of P results from a complete absence of animal protein in the human diet. In situations with anaerobic digestion and/or waste prevention, energy input continuously increased with increasing %PA, whereas if none of these strategies were applied, energy input was minimised at about 15% PA. Account must be taken of combined effects of technical and consumption strategies to reduce the use of natural resources in food systems. It requires efforts from all actors to develop a food system that is able to supply the global population with safe and healthy food within environmental limits.&nbsp

Omdat de Bijbel belijdt dat God de Schepper en onderhouder van de wereld is, besteedt zij aandacht aan aardse zaken. Voedsel is daar een belangrijk voorbeeld van. Voeding is een dagelijkse behoefte voor ieder mens en vooral de eerste vijf boeken van de Bijbel reguleren zaken hieromtrent. Dit artikel begint met een chronologisch overzicht van Bijbelse gegevens rond voedsel. Daarna komt het belang van de Bijbelse gegevens over voeding aan de orde.