Search

De NVWA is toezichthouder voor de naleving van Europese regelgeving ten aanzien van de schelpdierkwaliteit in de Nederlandse wateren. Het voert hiervoor monitoring uit in de productiegebieden voor tweekleppige weekdieren op basis van een bemonsteringsplan voor de sanitaire kwaliteit van schelpdieren, gebruikmakend van een door de Europese Commissie gefiatteerd gids document. Onderdeel hiervan vormt een sanitair onderzoek om mogelijke verontreinigingen in een gebied in kaart te brengen. In dit rapport zijn de inhoudelijke stappen die doorlopen moeten worden voor een sanitair onderzoek geïdentificeerd en beschreven en zijn de eerste stappen ervan inhoudelijk uitgewerkt. Het onderzoek omvat de schelpdier-productiegebieden van de Waddenzee en Noordzee-Noord. Het onderzoek omvat de schelpdier-productiegebieden van de Waddenzee en Noordzee-Noord, gelegen boven de Waddeneilanden. Allereerst is beschreven welke vereisten er worden gesteld aan een sanitair onderzoek en wat de inhoudelijke stappen hiervoor zijn. Het sanitair onderzoek omvat allereerst een bureaustudie voor de karakterisering van de schelpdierhouderij(en), informatie over mogelijke bronnen van verontreiniging en informatie over de mogelijke milieudruk van verontreiniging. Daarna vindt een kustlijninspectie plaats die vooral gericht is op validatie van de in de bureaustudie geïdentificeerde verontreinigingsbronnen en het identificeren van daarin missende informatie. Ondersteunend worden de bathymetrie en de hydrodynamische kenmerken van het gebied beschreven en historische microbiologische gegevens geanalyseerd. In onderliggend rapport is de bureaustudie en de kustlijninspectie nader inhoudelijk uitgewerkt. De studie brengt de verschillende kweek- en productiegebieden van schelpdieren (namelijk van de mossel (Mytilus sp.)) en/of visserijgebieden in kaart. Het betreft visserij op mosselzaad (niet consumptie gericht), de commerciële oogst van hand geraapte Japanse oester (Magallana gigas) en handkokkelvisserij

The authors regret that an error has been made in the GIS-calculations for making the ecotope map of the trilateral Wadden Sea. It is necessary to make corrections to Figs. 2, 3, 4 and 5, as well as Table 3. Some corrections need to be made to the text. The results for the cluster dendrogram in Fig 4 have become slightly different. The first cluster now contains 6 basins covering 31% of the area, Otzumer Balje and Hörnum Tief are no longer part of this cluster. The third cluster now contains 6 basins covering 26% of the area, Eems-Dollard is no longer part of this cluster. The fourth cluster now contains 20 basins covering 38% of the area. The mathematical relationship for the channel area as function of the basin area has changed. We now establish Ac = 5.3·10-5·Ab1.5 with R2 = 0.95 for all 39 tidal basins. Because we have uploaded the data in a Mendeley Data Repository, we have updated this with corrected GIS-files. The authors would like to apologise for any inconvenience caused. [Figure presented] [Table presented] [Figure presented] [Figure presented] [Figure presented]

The Dutch government wants to make additional investments to improve the ecological water quality of the rivers, lakes ans estuaries. This is arranged in a programmatic investment approach, entitled PAGW. In addition a strategy is in preparation to ensure a better coordination with area-specific frameworks of Natura 2000. This research is part of this and aimed to provide a prognosis for 2050 about both the ecological potential and the remaining Natura 2000 objectives to be achieved. This is an interim report that focuses on the remaining Natura 2000 objectives., Het Rijk wil een extra impuls geven aan het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in de grote wateren met de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW). Het Natuurwinstplan Grote Wateren is een nieuw initiatief, waarmee LIFE IP Deltanatuur en PAGW willen zorgen voor een betere afstemming tussen maatregelen voor ontwikkeling van robuuste natuur en de gebiedspecifieke kaders van Natura 2000. Dit onderzoek is hier een onderdeel van en had als doel een prognose te geven over de potenties (natuurwinst) en de resterende VHR-opgaven voor de grote wateren in 2050. Dit rapport is een tussenrapportage en richt zich op de resterende opgaven.

Door de voortgaande uitrol van wind op zee, krijgen -beschermde- zeevogels op de Noordzee in toenemende mate te maken met windmolenparken in hun primaire habitat: de open zee. Andere grootschalige interacties tussen zeevogels en menselijk handelen op zee zijn gevat in kaartbeelden, die in één oogopslag een indruk geven van gebieden met een hoog risico en gebieden met een laag risico. Dit is in het verleden ook gedaan ten behoeve van de bestrijding van olievlekken op zee, maar ook effecten van bijvoorbeeld scheepvaart lenen zich voor een dergelijke ruimtelijke analyse. Windparken op zee hebben in verschillende gebieden verschillende effecten op zeevogels, omdat de avifauna van plaats tot plaats verschilt, en omdat niet alle soorten zeevogels even gevoelig zijn voor windmolens. Door zeevogel dichtheidskaarten te combineren met een gevoeligheidsindex per soort, kunnen gevoeligheden voor alle soorten bij elkaar worden opgeteld en kan een integraal beeld verkregen worden voor de windmolengevoeligheid van alle voorkomende zeevogels, gedurende het hele jaar. Er is inmiddels al een kleine reeks van dit type kaarten vervaardigd, maar de meest recente stamde uit 2015. Sindsdien zijn er veel aanvullende zeevogelsurveys op de Noordzee uitgevoerd en een windmolengevoeligheidskaart wordt beter, naarmate de basis sterker is. Om deze reden heeft het ministerie van LVN aan Wageningen Marine Research gevraagd om een update te maken van een Noordzee-brede kaart van zeevogel windmolengevoeligheid. Uit deze rekenoefening blijkt, dat op de schaal van de Noordzee, de grootste risico’s ten opzichte van de zeevogels van het plaatsen van windmolens liggen in brede stroken in grote delen van de kustwateren: precies dáár waar de meeste offshore windparken zijn gepland. In Nederlandse wateren zijn de risico’s, afgezet tegen andere delen van de Noordzee, relatief groot en het grootst in de zuidelijke helft van het NCP. In onze kustwateren leven grote aantallen broedvogels in de zomer, en gro

Currently most Cumulative Impacts Assessments (CIAs) are risk-based approaches that assess the potential impact of human activities and their pressures on the ecosystem thereby compromising the achievement of policy objectives. While some of these CIAs apply actual data (usually spatial distributions) they often have to rely on categorical scores based on expert judgement if they actually assess impact which is often expressed as a relative measure that is difficult to interpret in absolute terms. Here we present a first step-wise approach to conduct a fully quantitative CIA based on the selection and subsequent application of the best information available. This approach systematically disentangles risk into its exposure and effect components that can be quantified using known ecological information, e.g. spatial distribution of pressures or species, pressure-state relationships and population dynamics models with appropriate parametrisation, resulting in well-defined assessment endpoints that are meaningful and can be easily communicated to the recipients of advice. This approach requires that underlying assumptions and methodological considerations are made explicit and translated into a measure of confidence. This transparency helps to identify the possible data-handling or methodological decisions and shows the resulting improvement through its confidence assessment of the applied information and hence the resulting accuracy of the CIA. To illustrate this approach, we applied it in a North Sea CIA focussing on two sectors, i.e. fisheries and offshore windfarms, and how they impact the ecosystem and its components, i.e. seabirds, seabed habitats and marine mammals through various pressures. The results provide a “proof of concept” for this generic approach as well as rigorous definitions of several of the concepts often used as part of risk-based approaches, e.g. exposure, sensitivity, vulnerability, and how these can be estimated using actual data. As such this

An important component of the Wadden Sea Natura 2000 site are the salt marshes. Up-to-date information on the area and quality of the salt marshes is needed in order to meet national and international obligations. The salt marsh area has gradually increased over the past decade and the conservation objective has been met. However, autonomous succession of the vegetation on the barrier islands and an increase in cover of pioneer plants in the low marshes along the mainland coast indicate that the quality of the marsh ecosystem could decrease in the future. This must be closely monitored to advise managers and landowners about interventions that may be necessary. The area of the pioneer zone is relatively stable. The first effects of a salt marsh recovery plan – a decrease in Elytrigia atherica dominated marsh – can be seen along the Groningen coast. The marsh accretion rates on the various Wadden Sea salt marshes are sufficient to keep up with the current sea level rise. Accelerated sea-level rise in future could lead to problems, especially on the barrier islands and on salt marshes furthest away from the sediment source., Kwelders zijn onderdeel van het Natura 2000-gebied Waddenzee. Om aan (inter-)nationale verplichtingen te voldoen is actuele kennis van areaal en kwaliteit vereist. Het kwelderareaal in de Waddenzee is in het afgelopen decennium geleidelijk gegroeid en daarmee wordt aan de instandhoudingsdoelstelling voldaan. Autonome successie op de Waddeneilanden en een toename van lage kwelder met pioniersoorten langs de vastelandskust duiden op een (toekomstige) afname van kwaliteit. Dit moet nauwlettend gemonitord worden om de beheerders en eigenaren te kunnen adviseren over mogelijke (noodzakelijke) ingrepen. Het areaal aan pionierzone in de Waddenzee is relatief stabiel. Langs de Groninger kust worden de eerste effecten van het kwelderherstelplan zichtbaar in de vorm van een afname van door zeekweek gedomineerde midden kwelder. De opslibbing op de verschillende Waddenzeekwelders is voldoende om mee te groeien met de huidige zeespiegelstijging. Een toekomstige versnelling kan tot problemen leiden op de Waddeneilanden en op kwelderdelen verder weg van de sedimentbron.

In de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ) zijn windparken gepland op diverse locaties. Door de windparken ontstaan nieuwe kansen voor multifunctioneel gebruik zoals maricultuur en niet-bodemberoerende visserij met passieve vistuigen. Deze studie brengt de potentiële - kwantitatieve - productiviteit van het kweken of vissen (passief vistuig) binnen bestaande, geplande en mogelijke toekomstige windparklocaties op de Noordzee in kaart voor een aantal vormen van medegebruik; kweek van bepaalde soorten zeewier en schelpdieren en de niet-bodemberoerende vangst van bepaalde soorten vissen, schaaldieren en inktvissen. Dit project is een vervolg op een voorgaand project waarbij een kwalitatieve beoordeling gegeven is van de kansrijkheid van de gebieden. In de huidige studie is voor een selectie van kansrijke soorten een berekening voor oogst of productie uitgevoerd. Daarnaast is dit rapport bedoeld om op basis van de huidige stand van kennis een inschatting te geven van de orde van grootte van het ruimtebeslag van zeewierproductie binnen toekomstige windparken. Met een aantal berekeningen wordt inzicht gegeven in de orde van grootte van opbrengsten, beschikbare/benodigde oppervlakten en benodigde nutriënten in de Noordzee. Op basis van deze analyse lijkt een areaal van enkele honderden km2 zeewierproductie realistisch, hierbij is uitgegaan van een grove indicatieve berekening, met diverse aannames. Op basis van de beschikbare voedingsstoffen voor mosselen zou tussen ca. 50 en 100 ton drooggewicht mosselen per km2 per jaar kunnen worden geproduceerd, waarbij de bronnen van onzekerheid in acht genomen dienen te worden. Om een indruk te krijgen van het (relatieve) voorkomen van vissen, weekdieren en schaaldieren is gebruik gemaakt van VMS- en logboekgegevens samen met gegevens van twee jaarlijkse surveys (BTS en IBTS). Het is echter niet mogelijk gebleken om voor alle geselecteerde soorten een kwantitatieve inschatting te maken, aangezien er nog weinig bekend is ove

Numerous land-based studies have shown that wind farms can have a significant negative effect on bat populations due to collisions and barotrauma. Since a few years it is also known that bats migrate regularly over the North Sea. In order to reduce uncertainties about possible impacts of the development of the offshore wind sector Rijkswaterstaat commissioned a follow-up offshore bat monitoring project as part of the WOZEP programme (Offshore Wind Ecological Programme). The monitoring will continue until at least 2019 and possibly throughout 2020. After that, the final report will be compiled, which will include a spatiotemporal analysis of the offshore occurrence of bats in all previous monitoring years. This report provides an overview of the monitoring effort and monitoring results in 2017 & 2018.Currently there are 14 monitoring locations where acoustic bat monitoring is executed, of which seven are oil & gas rigs, five are offshore high voltage stations of offshore wind farms and two are measurement platforms (Lichteiland Goeree and Europlatform). Since 2017 a new type of batdetector (Avisoft) is applied. In order to assess differences between the previously used batdetector (Batcorder) we monitored simultaneously with both detectors at three monitoring locations.The monitoring results in 2017 and 2018 show the same general pattern of occurrence as in previous years with Nathusius pipistrelle being the most common species, and Common pipistrelles and ‘Nyctaloids’ much more scarce.Furthermore the differences in performance are discussed between the currently used Avisoft detector and the previously used Batcorder. It appears that a correction should be applied in order to make measurements comparable between the two detectors, and the value of this correction factor depends on the time interval used in the analysis. At this moment the precision of the correction factor is estimated at 1.17 for 10 minute time intervals. In order to improve the precision to 1.1 si

Vanuit het beleid is er behoefte aan ruimtelijke informatie over actuele en potentiële voorkomens van een aantal rifbouwende soorten in de Nederlandse Noordzee in verband met bescherming (Kaderrichtlijn Mariene Strategie, Natura 2000, OSPAR) en de geplande uitrol van windenergie op zee en integraal Noordzeebeleid (Strategische Agenda Noordzee 2030). De huidige en toekomstige windparken bieden mogelijk kansen voor herstel van biogene riffen, indien er geen bodemberoerende visserij plaatsvindt. In dit rapport wordt door middel van kaarten en een tabel de (potentiële) verspreiding van een aantal rifbouwende soorten in de Nederlandse Noordzee inzichtelijk gemaakt. Per kaart is een korte toelichting opgenomen. De kaarten en toelichting per kaart zullen ook digitaal beschikbaar worden gesteld in het Informatiehuis Marien (www.informatiehuismarien.nl/open-data). De gebruikte gegevens zijn afkomstig uit vissurveys en schelpdiersurveys uitgevoerd door Wageningen Marine Research, en uit verschillende andere inventarisaties. Verder is er een aantal voorspellende kaarten gemaakt van het voorkomen van rifbouwende soorten in de Noordzee, op basis van modellering met omgevingsvariabelen. Gegevens worden gepresenteerd voor platte oester (Ostrea edulis), mossel (Mytilus edulis), paardenmossel (Modiolus modiolus), zandkokerwormen (Sabellaria sp.), gestekelde zandkokerworm (Sabellaria spinulosa) en schelpkokerworm (Lanice conchilega).

In de Nederlandse Exclusieve Economische Zone (EEZ) zijn windparken gepland op diverse locaties. Door de windparken ontstaan nieuwe kansen voor multifunctioneel gebruik zoals maricultuur en nietbodemberoerende visserij met passieve vistuigen. Deze studie heeft de relatieve geschiktheid van bestaande, geplande en mogelijke toekomstige windparklocaties op de Noordzee in beeld gebracht voor een aantal vormen van medegebruik met betrekking tot een kweek van een aantal soorten schelpdieren en zeewier en niet-bodemberoerende vangst van een aantal soorten vissen, schaaldieren en weekdieren. Om de relatieve geschiktheid te beoordelen is eerst inzicht nodig waar de verschillende soorten voorkomen en welke condities voor een optimale leefsituatie zorgen. Dit leidt tot een kwalitatieve beoordeling van geschiktheid van (potentiële) windparklocaties voor voedselproductie (i.e. kweek of vangst van de betreffende soorten). De resultaten zijn weergegeven in kaarten per soort waardoor een inschatting gemaakt is van de geschiktheid van de verschillende locaties.

Global initiatives have been increasingly focusing on mainstreaming the values of biodiversity and ecosystem services into decision-making at all levels. Due to the accelerated rate at which biodiversity is declining and its consequences for the functioning of ecosystems and subsequently, the services they provide, there is need to develop comprehensive assessments of the services and the benefits nature delivers to society. Based on expertevaluation, we identified relevant flow linkages in the supply-side of the socio-ecological system, i.e. from biodiversity to ecosystem services supply for eight case studies across European aquatic ecosystems covering freshwater, transitional, coastal and marine waters realms. Biological mediated services were considered, as well as those reliant on purely physical aspects of the ecosystem, i.e. abiotic outputs, since both have implications for spatial planning, management and decision-making. Due to the multidimensional nature of ecosystems and their biodiversity, our approach used ecosystem components such as habitats and biota as proxies for biodiversity and as the focal point for linkage identification. Statistical analysis revealed the importance of considering mobile biota in the spatial assessment of habitats. Contrary to literature evidences so far, our results showed significantly different and complementary ecosystem services supply patterns across the continuum of aquatic realms. The implemented score of ecosystem services supply has a high potential for integrated aquatic ecosystem service supply assessments in the context of ecosystem-based management.

Here we present the first digital, publicly available, ecotope map of the trilateral Wadden Sea covering the Netherlands, Germany and Denmark. This ecotope map, representative for the time period 2008–2012, was developed on the basis of bathymetry, salinity, flow velocity, exposure time, sediment composition, hard substrates and salt marshes. Ecotopes are discrete classes of the physical environment based on the distributions of communities in an ecosystem. An ecotope map can give a first–order estimate of the potential spatial distributionof species and communities. The use of a single, consistent and well-defined ecotope system made it possible to compare the proportions of the different ecotopes and compare properties of the tidal basins over the entire trilateral Wadden Sea. The 39 tidal basins within the Wadden Sea were clustered in four distinct types, using an unsupervised clustering algorithm. These four types included: 1) basins that are characterised by a large proportion of low-dynamic low-littoral ecotopes, 2) basins with a high proportion of high-dynamic sublittoral ecotopes, 3) shallow basins with over 50% low-dynamic mid-littoral ecotopes and 4) basins with an equal distribution of low-dynamic low-littoral and low-dynamic mid-littoral ecotopes. The clustering in four major tidal basin types gives clear guidance for comparative ecological and morphological studies between tidal basins. The ecotope map can be used for environmental research, policy and conservation purposes of the trilateral Wadden Sea in an integrated manner.

Zipped package with: Shapefile for the trilateral ecotope map (EcotopeWS3) Shapefile for the tidal basin delineation Shapefile for eco-element bivalve beds Shapefile for eco-element eelgras Style Layer Descriptor files and Excel file with coding scheme., Zipped package with: Shapefile for the trilateral ecotope map (EcotopeWS3) Shapefile for the tidal basin delineation Shapefile for eco-element bivalve beds Shapefile for eco-element eelgras Style Layer Descriptor files and Excel file with coding scheme

De cumulatieve impact van energie-infrastructuur kan een belangrijke rol spelen bij de populatieontwikkeling van kwetsbare soorten door sterfte en habitatverlies als gevolg van aanvaringen met die energie-infrastructuur of het verstorende effect van dergelijke infrastructuur. In dit rapport wordt een zo actueel en volledig mogelijk overzicht gegeven van de staat van kennis en de relatieve kwetsbaarheid van vogels, vleermuizen, zeezoogdieren en vissen in relatie tot de impact van windturbines, hoogspanningslijnen, waterkrachtcentrales en zonnepaneelvelden. Voor deze soortgroepen en energie-infrastructuur worden de kwetsbare soorten gerangschikt op basis van hun kwetsbaarheid en wordt inzichtelijk gemaakt waar de verspreiding van de kwetsbaarste soorten overlapt met de energie-infrastructuur. We evalueren hoe de cumulatieve impact van energie-infrastructuur op de soortgroepen gekwantificeerd kan worden nu en in de toekomst, en hoe die impact zich verhoudt tot andere antropogene drukfactoren voor de kwetsbaarste soorten. We bespreken mitigatie- en compensatiemaatregelen die in potentie kunnen voorkomen dat Nederlandse populaties van soorten afnemen als gevolg van de huidige en toekomstige energie-infrastructuur op zee en op land. Tot slot worden suggesties gedaan voor het opvullen van de belangrijkste kennishiaten en oplossingsrichtingen die het mogelijk maken de effecten op kwetsbare soorten bij de verdere groei van energie-infrastructuur op land en op zee te minimaliseren.

This development of the framework and approach for a Cumulative Effects Assessment (CEA) is based on a literature review. The literature identified some key challenges that need to be addressed for CEA to evolve into a consistent, appropriate tool to assist decision-making. These challenges included • A clear distinction of the receptor-led CEA from the dominating stressor-led Environmental Impact Assessment (EIA) approaches and • Enabling CEA to provide ecosystem-relevant information at an appropriate regional scale. Therefore this CEA is explicitly developed to be a receptor-led and fully integrated framework, i.e. involving multiple occurrences of multiple pressures (from single and/or different sources) on multiple receptors, as opposed to other existing approaches dealing with only a subset of those pressures or receptors, hence our use of the phrase iCEA for integrated CEA. As a proof of concept for this iCEA we selected one receptor, the ecosystem component marine mammals. The main conclusions of this exercise (see Chapter 6) are that the iCEA framework and approach presented in this study appear suitable to fulfil its main purpose and ultimately inform the policy process as described in the conception phase. However it should be acknowledged this is only the very first step in a process where through many iterations new information can be introduced and assessed (relative to existing information) based on the criteria provided resulting in an improved iCEA with increasing confidence levels. As more information becomes available the relative importance of impact chains and its corresponding information modules may change giving direction to new areas for research. For further development of this iCEA towards its intended applications we can distinguish between the first purpose, i.e. identification of the main impact chains contributing to the risk that a specific ecosystem component is impacted, which can be achieved with the approach presented here focussin

Als onderdeel van het herstel van slikken en schorren in de Oosterschelde heeft Rijkswaterstaat het Rammegors (nabij Sint Philipsland) weer in verbinding gebracht met de Oosterschelde. De doorlaat is eind 2014 geopend, maar door onvoorziene technische mankementen is de doorlaat in de periode 2014-2016 grotendeels gesloten geweest. Tot het moment dat deze studie is uitgevoerd (15 september 2016) waren de schuiven nog steeds gesloten, maar op 5 december 2016 heeft Rijkswaterstaat de doorlaat weer geopend. Om de ontwikkeling van het gebied na het terug brengen van de getijden te kunnen volgen heeft Rijkswaterstaat en het Centre of Expertise Deltatechnologie een monitoringsprogramma opgezet. Het doel van deze monitoring is om de belangrijkste biotische en abiotische ontwikkelingen te volgen. Door de onverwachte technische problemen en het tot tweemaal toe openen en sluiten van het doorlaatmiddel kon de monitoring niet worden uitgevoerd zoals oorspronkelijk de bedoeling was. Nu rijst de vraag hoe het zoute water dat is binnen gelaten in de perioden dat de doorlaat open stond het gebied heeft beïnvloed. Daarom is een tussentijdse inventarisatie uitgevoerd om dit in beeld te brengen. Voorliggend rapport is het resultaat hiervan.