Search

Een belangrijke opgave van de waterschappen is het voorkomen van wateroverlast en droogte. In deze studie is onderzocht of het haalbaar is om een instrument te ontwikkelen waarmee de hoeveelheid water die in de bodem kan worden geborgen, inzichtelijk kan worden gemaakt. Het gaat hierbij om een combinatie van data van satellieten (over verdamping en bodemvocht), aangevuld met data uit het veld en data van hydrologische modellen. Het zo verkregen inzicht in de ‘vullingsgraad’ van de bodem biedt veel potentie voor het operationele waterbeheer, waaronder peilbeheer. De informatie kan als inhoudelijke basis worden gebruikt om projecten als Slim Watermanagement vorm te geven.

Een nieuw instrument voor het bepalen van schade bij landbouwgewassen als gevolg van te veel water, te weinig water of te veel zout: hoe moet dat er uitzien? En kan zo’n instrument bruikbaar zijn voor het doorrekenen van klimaatscenario’s? De Waterwijzer Landbouw moet het antwoord worden op deze vragen.

Klimaatadaptieve drainage is een nieuwe methode om water vast te houden in de bodem van een perceel via een samengesteld drainagesysteem dat online traploos stuurbaar is. Hierdoor kunnen piekafvoeren die het gevolg zijn van een grilliger neerslagpatroon, gereduceerd worden. Daarnaast kan het vasthouden van water in de bodem leiden tot minder behoefte aan aanvoerwater tijdens droge perioden. De bodem wordt een middel om effectiever waterbeheer te dienen. De waterbeheerder én de agrariër kunnen ermee aan de gang, wat FutureWater betreft. Dit bedrijf leidt een consortium dat verder bestaat uit STOWA, Alterra, De Bakelse Stroom, drainagedeskundige Ad van Iersel en Kuipers Electronic Engineering

Door de te verwachten gevolgen van de klimaatverandering zal de zoetwatervoorziening van Nederland de komende jaren worden heroverwogen. Daarbij zijn de berekening van de zoutschade in de landbouw als gevolg van beregening met niet-zoet oppervlaktewater en de hantering van normen voor toelaatbare chlorideconcentraties in het oppervlaktewater belangrijke onderdelen. In 2009 is het hierop betrekking hebbende deel van het huidige Droogte-instrumentarium geëvalueerd, gebruik makend van het agrohydrologisch SWAP model. In het aandachtsgebied zijn vier gewassen (gras, aardappelen, suikerbieten en tulpen) op drie grondsoorten (zavel, zand en klei) het meest relevant. Als belangrijkste bevindingen dat de berekening van de zoutschade niet onjuist is, maar dat de gehanteerde normen voor toelaatbare chlorideconcentraties in het oppervlaktewater leiden tot te veel droogteschade en herziening behoeven

Voor het bepalen van de effecten van de ingrepen in de waterhuishouding op landbouwopbrengsten zijn in Nederland al geruime tijd drie methodes in gebruik: de HELPtabellen, de TCGB-tabellen en AGRICOM. In bijna elke berekening wordt gebruik gemaakt van een van deze methodes. Landbouw, waterbeheerders en waterleidingbedrijven dringen al langere tijd aan op een herziening van deze methodes, onder meer omdat ze gebaseerd zijn op verouderde meteorologische gegevens en ze niet klimaatrobuust zijn.

A new instrument for the quantification of agricultural crop yield reduction due to too wet, too dry or too salty conditions: what kind of instrument should that be? And could such an instrument be usable for the calculation of effects of climate scenarios? WaterVision Agriculture should be the answer to these questions.

Binnen Kennis voor Klimaat worden kleinschalige oplossingen ontwikkeld om de zoetwatervoorziening te verbeteren. In deze studie zijn de mogelijkheden voor opschaling onderzocht. Het gaat om de oplossingen (1) drains2buffer (D2B), (2) regelbare en klimaatadaptieve drainage (RD/KAD), (3) kreekruginfiltratie (KRI), (4) freshmaker (FM), (5) verticale ASR (VASR), (6) waterconservering door stuwen (WCST) en (7) waterconservering door slootbodemverhoging (WCSB).

Binnen Kennis voor Klimaat worden kleinschalige maatregelen ontwikkeld om de zoetwatervoorziening te verbeteren. In deze studie zijn methoden ontwikkeld waarmee de potentie van dergelijke maatregelen op het schaalniveau van een groter gebied, voor hoog en laag Nederland, kan worden verkend. In deze studie zijn de opschalingsmogelijkheden bekeken voor de volgende lokale zoetwateroplossingen: (1) drains2buffer, (2) regelbare en klimaatadaptieve drainage, (3) kreekruginfiltratie, (4) Freshmaker, (5) verticale ASR, (6) waterconservering door stuwen en (7) waterconservering door slootbodemverhoging.

Er is een belangrijke basis gelegd voor een nieuwe (klimaatrobuuste) methode om te voorspellen welke gevolgen veranderingen in het waterbeheer hebben voor de landbouwopbrengsten.

Ons klimaat verandert. Periodes van langdurige droogte en forse neerslag wisselen elkaar steeds vaker af. Het weer stelt waterbeheerders en agrariërs voor problemen. Hoe verminderen we zowel piekafvoeren als watertekorten? Een oplossing is Klimaat-Adaptieve Drainage (KAD), een innovatief drainagesysteem dat de afgelopen jaren succesvol is getest. Betaalbaar, flexibel en duurzaam.

Klimaatverandering leidt zonder ingrijpen tot meer wateroverlast en verdroging. Klimaatadaptieve drainage (KAD) is een nieuwe manier om hieraan het hoofd te bieden in landbouw- en natuurgebied. De methode is duurzaam en economisch aantrekkelijk. Uit locatieproeven bij drie waterschappen – Brabantse Delta, Hunze en Aa’s, en Regge en Dinkel – blijkt dat KAD goed werkt in de praktijk en dat agrariërs tevreden zijn over het systeem. Samenwerken in een (privaatrechtelijke) overeenkomst is de beste werkwijze.

Om veranderingen in het waterbeheer te vertalen naar landbouwopbrengsten zijn in Nederland drie methodes operationeel: de HELP-tabellen, de TCGB-tabellen en AGRICOM. Door de landbouw, de waterbeheerders en de waterleidingbedrijven is lang aangedrongen op een herziening van deze methodes (o.a. Van Bakel en Heijkers (2004)), omdat die verouderd zijn. Er is nu een eerste stap gezet naar een nieuwe, meer (klimaat)bestendige, methode. De agrohydrologische modelcode SWAP vormt in deze methode de kern voor het afleiden van schadefuncties. SWAP is daarbij uitgebreid met nieuwe of verbeterde modules voor de berekening van directe hydrologische effecten van natschade (zuurstofstress) en zoutschade

Om veranderingen in het waterbeheer te vertalen naar wijzigingen in landbouwopbrengsten zijn in Nederland drie methodes operationeel: de HELP-tabellen, de TCGB-tabellen en AGRICOM. Door de landbouw, de waterbeheerders en de waterleidingbedrijven is lang aangedrongen op een herziening van deze methodes, omdat ze verouderd zijn. Er is inmiddels een belangrijke eerste stap gezet naar één breed gedragen methode voor het bepalen van (klimaat)robuuste relaties tussen waterhuishoudkundige condities en opbrengstdepressies. Het is de bedoeling dat deze methode in een aantal fasen wordt gerealiseerd. De eerste fase is in de zomer van 2013 afgrond. Er is een nieuw systeem ontwikkeld voor het bepalen van klimaatrobuuste relaties tussen waterhuishoudkundige condities en gewasopbrengst. Dit rapport geeft een overzicht van de verbeteringen die zijn doorgevoerd, op basis van de meest actuele kennis en inzichten over deze relaties.

Op 1 november 2010 is NHI versie 2.1 (Nationaal Hydrologisch Instrumentarium, versie 2.1) opgeleverd. In de rapportage is aangegeven dat de grondwaterstanden onvoldoende aansluiten bij de grondwaterstandsmetingen. Naast significante afwijkingen in het absolute niveau (GLG en GHG) vertonen de gesimuleerde grondwaterstanden in voor zoetwateraanvoer relevante gebieden te weinig dynamiek, mede volgens de regionale analyses die in 2010 door STOWA zijn gehouden (STOWA rapport 2011-06). Om dit nader te onderzoeken is door de NHI projectgroep een Task Force Grondwaterstandsdynamiek opgericht met specialisten van binnen en buiten NHI die als taak heeft om de grondwaterstandsdynamiek in NHI te analyseren en waar nodig en mogelijk voorstellen tot verbetering te doen.

De doelgroep van dit rapport is tweevoudig: Primair: Financierende instanties zoals RGI1 en procesbegeleiders van ingenieursbureaus zoals Nieuwland en partijen in het gebiedsontwikkelingsproces zoals Kadaster en de Dienst Landelijk Gebied Secundair: Game ontwikkelaars die het game eventueel verder ontwikkelen. Het eerste hoofdstuk 'Gebiedsontwikkelingsproces' is de samenvatting van een vergelijkende studie van een aantal gebiedsontwikkelingsprocessen. In drie pilots werd specifiek SimLandScape getest: Lunteren, Stedendriehoek en Overbetuwe. In de pilot Brabantse Delta werd SimWaterScape getest.

De zoetwatervoorziening van de landbouw in Nederland staat hoog op de beleidsagenda. Het Rijk verbreedt het zoeken naar oplossingen voor het zoetwatervraagstuk van alleen kijken naar aanbod vanuit het hoofdwatersysteem naar ook het verkennen van de mogelijkheden voor grotere zelfvoorzienendheid. De vraag, die in dit artikel wordt behandeld, is of vasthouden van het neerslagoverschot in zoetwaterbekkens op bedrijfsniveau een redelijk alternatief vormt voor wateraanvoer

Waterschap De Dommel wil voor het stroomgebied van de Aa of Goorloop en het Dalemstroompje een samenhangende inrichtingsvisie opstellen. De visie moet beeldend en in heldere taal weergeven hoe het waterschap haar doelstellingen in dit beekdal wil realiseren. De doelstellingen zijn gekoppeld aan de functie waternatuur voor de beken en het herstel van drie zogeheten natte natuurparels. Voor het opstellen van de visie is inzicht nodig in het hydrologisch functioneren van het gebied, in de huidige situatie en na realisatie van maatregelen, om daarmee de hydrologische effectiviteit van ingrepen in het landgebruik en de waterhuishoudkundige inrichting en beheer te kunnen aangeven. Daartoe is een modelonderzoek uitgevoerd dat in dit artikel wordt beschreven

De meest effectieve strategie voor de reductie van piekafvoeren, water vasthouden, is bergen van water bij de bron, waarbij de afstroming van water op perceelsniveau wordt bemoeilijkt. Om een onderbouwd inzicht in effect en relevantie van water vasthouden te krijgen zijn, in samenspraak met betrokken instanties, vijf maatregelen met behulp van de computercode SIMGRO geëvalueerd in de stroomgebieden Peelsche Loop, Groote Wetering en Raamsloop. Piekafvoeren kunnen met 3 tot 45% worden gereduceerd. De meest effectieve manier om water vast te houden is het voorkómen van maaiveldafvoer waarbij water tijdelijk op het maaiveld wordt geborgen, met als neveneffect structurele grondwaterstandverhogingen en effecten op de landbouw. Minder effectieve maatregelen hebben een marginaal effect op de regionale hydrologie. Inundaties verdwijnen sneller met goede drainage.

Alterra heeft samen met Waterschap Peel en Maasvallei de werking van een speciale variant van peilgestuurde drainage (het systeem Van Iersel) onderzocht. Dit is een drainagesysteem waarbij de drains niet uitkomen op een verzamelsloot, maar worden aangesloten op een verzameldrain die uitmondt in een pvc-koker en waarbij de hoogte van de ontwateringsbasis kan worden gevarieerd: peilgestuurde samengestelde drainage. Het onderzoek vond plaats naar aanleiding van claims van boeren die betoogden dat het juist toepassen van drainage de verdroging tegengaat en de waterkwaliteit verbetert. De belangrijkste conclusie uit dit literatuur- en modelonderzoek is dat peilgestuurde drainage inderdaad kan zorgen voor een structurele verhoging van de grondwaterstand zonder dat de landbouwkundige gebruiksfuncties daaronder te leiden hebben. Voorwaarde is wel dat tegelijkertijd de drainagebasis wordt verhoogd

De HELP-tabellen dateren uit 1987 en geven de opbrengst weer van landbouwgewassen in afhankelijkheid van grondsoort en grondwatertrap. De vraag 'Is de HELP-tabel aan vervanging toe?' is in een eerder artikel bevestigend beantwoord. Een structurele herziening waarbij de effecten van verschillende ontwikkelingen in de landbouw worden meegenomen, is een project dat jaren zal vergen. Zolang moeten we verder werken met de HELP-tabellen. Deze zijn in opdracht van Stowa ten behoeve van het Waternoodinstrumentarium op een aantal punten uitgebreid en geschikt gemaakt voor gebruik in het Waternoodinstrumentarium. Het resultaat - de HELP-2005-tabellen - is inmiddels beschikbaar. Het vervangt de voorgaande versies

Het vasthouden en bergen van water wordt heel vaak genoemd als een maatregel tegen overstroming, hoewel hieraan veel haken en ogen zitten. Kan vasthouden werkelijk een bijdrage leveren aan het bestrijden van hoogwater? Om hierover van mening te kunnen wisselen ging de NVA- werkgroep Twinning Polen samen met de Poolse zusterorganisatie SITWM de discussie aan. De algemene conclusie is, dat stuurbare retentie een efficiënt middel tegen hoogwater kan zijn èn de meer natuurlijke vormen van kleine retentie zeer gunstig voor verschillende doeleinden kunnen zijn, maar niet erg effectief als bescherming tegen overstromingen van grotere rivieren

Hoofdstuk 1 schetst de aanleiding, de probleem- en doelstelling en de plaats van het onderzoek binnen het onderzoeksprogramma Waternood. In hoofdstuk 2 wordt een kort, historisch overzicht gegeven van het onderzoek naar de relatie tussen grondwaterstand en landbouwkundige oporengsten. De totstandkoming van de tabellen die ten grondslag liggen aan de HELP-2005-tabellen (de HELP-tabel uit 1987 en de zogenoemde HB-tabel) worden in hoofdstuk 3 beschreven. De werkwijze om te komen tot de HELP-2005-tabellen wordt beschreven in hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 geeft enige resultaten weer van de uitbreiding van de HELP-tabellen. In hoofdstuk 6 worden aanwijzingen en beperkingen gegeven voor praktisch gebruik voor de HELP-tabellen in het algemeen en de HELP-2005-tabellen in het bijzonder. Hoofdstuk 7 geeft conclusies en aanbevelingen

Op initiatief van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en Alterra en met medewerking van de Unie van Waterschappen en STOWA werd onlangs gediscussieerd over de toekomst van de landbouwschademodellering in Nederland. Aanleiding vormde het uitbrengen van een rapport waarin op de bedrijfsvoering en bedrijfsinkomsten, berekend met Waterpas, worden beschreven

Aan de bekende trits vasthouden-bergen-afvoeren van de Commissie WB21, bedoeld als voorkeursstrategie om piekafvoeren te reduceren, zitten meer haken en ogen dan bij de opstelling is bedacht. Kan water vasthouden juist leiden tot hogere piekafvoeren? En waar houdt vasthouden op en begint bergen? Ook is de veronderstelde meekoppeling met verdrogingsbestrijding wellicht lang niet altijd en overal aan de orde

Metamodellen zijn in feite modellen van modellen: een vereenvoudigde representatie van een complex model. Dit complexe model vormt het uitgangspunt voor de afleiding van het metamodel. Dit artikel geeft een toelichting aan de hand van fosfaatbelasting van oppervlaktewater. Tevens worden de mogelijkheden en de beperkingen besproken

Eind 2002 en begin 2003 werd het Waternoodinstrumentarium onder grote belangstelling gepresenteerd. Toch ontbreekt nog iets dat het daadwerkelijke succes in de weg staat: de toepassing in combinatie met een geschikt hydrologisch model. Juist daarmee is ervaring opgedaan in het project Langbroekerwetering. In dit artikel wordt aan de hand van praktische ervaringen aangetoond dat integratie van de GIS-applicatie AlterrAqua en het model SIMGRO met het Waternoodinstrumentarium uitstekende mogelijkheden biedt

De HELP-tabel wordt al gedurende vele decennia gebruikt voor het berekenen van nat- en droogteschade in de landbouw. Daarbij wordt al jarenlang gepraat over een aanpassing, verbetering, verdieping of vervanging ervan. Nu biedt het Waterpas-model de mogelijkheid om nat- en droogteschade op heldere en goed onderbouwde wijze te berekenen voor zowel de gewasopbrengst als de gevolgen voor de bedrijfseconomie (zoals dat ook getoetst is in het veenweidegebied, voor de polders Zegveld en Oud-Kamerik). De voorspelling van toekomstige gevolgen van veranderend waterbeheer, mestbeleid, klimaatverandering en de effecten op waterkwaliteit kunnen ook met een toekomstige versie van Waterpas worden berekend