Search

This article contains a discussion of the political attitude of the Fighting Solidarity toward the concept of an agreement with communists concluded by the Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity” led by Lech Wałęsa. The essay has the following chapters: 1. “The Political Thought of the Fighting Solidarity. An Attempt at an Overview”, 2. “The Predicted Fall of Communism”, 3. “The Fighting Solidarity and the Round Table Agreement”, 4. “The Fighting Solidarity and the Cabinet of Tadeusz Mazowiecki”. The Fighting Solidarity consistently opposed the conversations with communists which began in the fall of 1988 and did not like the idea of not registering the Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity”, presented as a condition for the beginning of those conversations. During the proceedings of the Round Table, Morawiecki criticized the agreement to contractual elections, the creation of the position of a president with dictatorial rights, and the preservation of the influence of the nomenklatura in the army, the ministry of internal affairs, the judiciary, economy, administration, and culture. After the creation of the Cabinet of Tadeusz Mazowiecki, the Fighting Solidarity criticized the fact that key ministerial positions (the Ministry of National Defense, the Ministry of Interior and Administration) were taken by people nominated by the Polish United Workers’ Party. The organization also demanded that free elections to the parliament and local self-government should be organized. The Fighting Solidarity (later the Freedom Party) played a rather limited role in the political transformation. That was the case because the members and supporters of the Fighting Solidarity only participated in its activity in order to overthrow communism and not to gain power. After the parliamentary (1989) and presidential (1990) elections, many of them decided that that phase of the fight had finished so they withdrew from public activity to give more attention to their professional and family life. For that reason, the Freedom Party, a continuation of the Fighting Solidarity, had fewer human and material resources at its disposal and was marginalized by the main actors of the transformation. Both the Fighting Solidarity and the the Freedom Party offered critique – of the Polish Round Table Agreement, the selection of Wojciech Jaruzelski as a president, Mazowiecki’s “thick line” policy, the “enfranchisement of nomenklatura”, the Balcerowicz plan, and the presence of the Soviet army in Poland – and indicated a political alternative to the Polish people.

Celem artykułu jest prezentacja przewidywań, poglądów i działań Solidarności Walczącej w okresie transformacji ustrojowej, a szczególnie krytyki umowy zawartej przy Okrągłym Stole.

31 sierpnia 1980 roku, gdy polscy robotnicy i wspomagający ich intelektualiści wywalczyli prawo do niezależnych związków zawodowych, zaczął się zmierz systemu komunistycznego. Uczestnicy ruchu Solidarność odrzucili ideologię i dyktaturę partii, próbując realizować polskiej aspiracje do wolności w podzielnej Europie. Stan wojenny przerwał te próby, ale ich nie przekreślił. Ruch przetrwał siedem lat prześladowań i konspiracji. „Społeczeństwo podziemne” nie pozwoliło władzom PRL na przywrócenie porządku dyktatury. Poza ich zasięgiem pozostawały konspiracyjne struktury związku, setki pism i książek wydawanych poza cenzurą oraz elita intelektualna kraju, która przeszła do opozycji. W 1989 roku komuniści musieli się zgodzić na powrót Solidarności i otwarcie drogi do demokracji. O tym, jak 25 lat temu doszło do odzyskania wolności, o genezie i fascynujących dziejach ruchu, który pokojowo zmienił Polskę i świat, opowiada książka Jana Skórzyńskiego. Magdalena Jedlicka

The aim of this paper is to compare social ideas generated in 1980-1981 by “Solidarność” with results of social transformation in Poland and propose some reasons of discrepancies between the expectations aroused by “Solidarity" in the years l980-1981 and social reality after 1989. the “Solidarność” movement in the years 1980-1981 promulgated its own vision of a “self governed republic” - "the third way of development'' combining ideas from both the right and left of the political spectrum. However, this social vision has been dropped during the years of transformation and replaced by neo-liberalism which has legitimized the course of social change in Poland. There are two main factors responsible for this state of affairs. Firstly, during martial law, “Solidarność” changed from being a revolutionary movement into an elitist reformist movement (especially after 1986) which caused a gradual removal of revolutionary elements from the “Solidarność” program. Secondly, one of the silent conditions of the Round Table compromise was a transformation of the Communist Party apparatus' members into owners with connections to the state. Therefore, the transformation did not lead to the building of democratic capitalism but rather to the creation of an oligarchic system responsible for phenomena such as political clientelism, corruption, and scandals. The idea of a self-governed republic and common good was in contradiction to the interests of oligarchic capitalists, whose social position was based on a violation of such values. This is why the ideas of the “first Solidarność” disappeared from public discourse in Poland in the 1990s.

Celem artykułu jest konceptualizacja politycznego kompromisu zawartego przy Okrągłym Stole w Polsce w 1989 roku w świetle teorii władzy nie-Marksowskiego materializmu historycznego. Chociaż wspomniana teoria z powodzeniem wyjaśnia ewolucję systemu komunistycznego w Polsce, akurat nie oferuje dobrego wyjaśnienia tego fragmentu polskiej historii. Wynika to głównie z dwóch rzeczy. Po pierwsze wspomniana teoria jest materialistyczna co oznacza, że fundamentalne zmiany społeczne wyjaśniane są przez działania zbiorowych podmiotów: klasy ludowej i szarego aparatu władzy. Tymczasem autorami przemian 1989 były elity obu klas społecznych. Po drugie, zakładana teoria jest koncepcja antagonistyczną, co oznacza, że zmiana społeczna jest wyjaśniana poprzez odwołanie się do kategorii oporu społecznego i rewolucji.Tymczasem przełom 1989 roku został dokonany w następstwie kompromisu w warunkach relatywnego spokoju społecznego. W swoim artykule rozwijam zakładaną teorię władzy (wzbogacam ją między innymi o kategorię równowagi klasowej i elity ruchu obywatelskiego) tak aby mogła uchwycić wspomniane mechanizmu społecznego kompromisu i analizuję polityczny rozwój społeczeństwa polskiego w latach 1988-1991 w zaproponowanych przez siebie kategoriach. This article aims to conceptualize the political compromise made at the Round Table in 1989 Poland, in light of the theory of power in non-Marxian historical materialism. Although, the above-mentioned theory was successfully applied to the evolution of the communist system in Poland, it does not serve well as an explanation of this part of Polish history. There are two reasons for this state of affairs. First, the above-mentioned theory of power is a materialistic one. It means that all fundamental social changes are explained by the activity of ordinary citizens and rank and file members of the ruling class. Whereas, the authors of the Round Table agreement belonged to the elite of both classes. Second, non-Marxian historical materialism is a conflict theory which means that all fundamental social changes are introduced by mass revolutions and protests. Whereas, the political changes leading to the decline of communism were initiated by class compromises made in conditions of relative social peace. I will expand this theory in order to capture mechanisms of social compromise. Namely, I build the model of class balance which led to a choice in the adequate strategies by leaders of both classes (rulers and citizens). Finally, the political development of Poland during the years 1988–1991 will be analyzed in the light of the presented model of class compromise.

Celem niniejszego opracowania jest zbadanie upadku rządów komunistycznych w roku 1989 w Europie Wschodniej i Centralnej oraz wydarzeń, które nastąpiły po tym fakcie, przez skoncentrowanie uwagi na krajach doświadczających zmiany ustroju w roku 1989, tj. Polsce, Węgrzech, byłej NRD, Czechosłowacji, Bułgarii i Rumunii. W związku z tym rewolucja, reforma oraz pogodzenie się z niedawną przeszłością stanowią kluczowe terminy w odniesieniu do bieżącej analizy. Głównym argumentem wysuwanym w niniejszym studium jest fakt, że charakter zmiany ustrojowej w roku 1989 wpłynął w znacznym stopniu na następujące po niej wydarzenia w poszczególnych krajach, szczególnie na procesy demokratyzacji oraz integracji ze strukturami europejskimi. Co równie istotne, wpłynął też na sposób, w jaki potraktowano nadużycia i zbrodnie zlikwidowanych systemów komunistycznych. W niniejszym artykule zostały poruszone trzy główne kwestie: (1) charakter zmian ustrojowych, (2) czynniki, które oddziaływały na dynamikę procesu demokratycznej konsolidacji oraz (3) sposoby rozliczenia się z komunistyczną przeszłością. W pierwszej części został przedstawiony model objaśniający upadek dyktatur komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Afirmuje on podejście kulturalistyczno- strukturalistyczne oraz wykazuje, że zmiany ustrojowe w Europie Środkowo- Wschodniej były zdeterminowane przez złożoną konfigurację trzech rodzajów czynników (strukturalnych, specyficznych dla danych narodów oraz przypadkowych). Co więcej, w części tej wykazano, że poszczególne aspekty zmian ustrojowych na poziomie krajowym były zdeterminowane w każdym przypadku przez wzajemne oddziaływanie politycznych subkultur systemu oraz społeczeństwa. Drugą część opracowania poświęcono dwóm głównym aspektom przemian demokratycznych: (1) tempu transformacji demokratycznych oraz (2) kwestii rozliczenia komunistycznej przeszłości. W związku z tym jest podzielona na dwa podrozdziały. W pierwszym z nich analizuje się tempo przeprowadzania reform politycznych i gospodarczych. W drugim podrozdziale rozważa się problem rozliczenia się z komunistyczną przeszłością i przyjęcia ustawodawstwa lustracyjnego. W niniejszym studium utrzymuje się, że charakter zmian ustrojowych w znacznym stopniu wpłynął na strategię wypełniania zadania „spojrzenia wstecz” na systemy komunistyczne po roku 1989 w okresie od 1989 do 1999 r. The present paper examines the 1989 collapse of communist rule in East-Central Europe (ECE) and the subsequent developments, by focusing on the countries that experienced a regime change in 1989, i.e., Poland, Hungary, the former GDR, Czechoslovakia, Bulgaria and Romania. Thus, revolution, reform and reconciliation with the recent past are key concepts in terms of the present analysis. The main argument put forward by this study is that the nature of the 1989 regime change has influenced to a large extent the subsequent developments in the respective countries, especially with regard to the processes of democratization and integration into the European structures. Equally important, it influenced the way in which the wrongdoings of the defunct communist regimes were dealt with. This study is concerned with three major issues: (1) the nature of regime change; (2) the factors that determined the speed of the democratic consolidation process; and (3) the ways of coming to terms with the communist pasts.

Conference (3-4.06, Warsaw and Gdańsk), which was attended by former dissidents and representatives of the world of culture, science, politics from Germany, Russia, France, Czech Republic, Lithuania, Bulgaria, Hungary, Romania and Ukraine who shared their reflections on the events of 1989 in their countries. The invited guests were: Bronislaw Komorowski, Sergei Kovalev, Vytautas Landsbergis, Bogdan Borusewicz, Lech Walesa, Vaclav Havel, Żelju Zhelev, Donald Tusk. Magdalena Jedlicka

Celem artykułu jest taka konkretyzacja modelu imperium socjalistycznego w nie-Marksowskim materializmie historycznym aby w jej świetle wyjaśnić ścieżki rozpadu imperium radzieckiego określane mianem secesji wstecznej (przypadek Kazachstanu), secesji postępowej (przypadek Ukrainy) i niepodległościowej rewolucji obywatelskiej (przypadek Litwy).