Search

De nieuwe voetgangerszone is een van de grootste stadsprojecten die de afgelopen decennia ontworpen zijn voor het Brusselse stadscentrum. In 2015 werd de Anspachlaan, een transitweg, verboden voor autoverkeer. Intussen is de vernieuwing van de openbare ruimte en van de belangrijkste metrostations bijna voltooid. De uitvoering en de uitdagingen van dit stadsproject zijn per definitie complex. Ervaringen uit binnen- en buitenland en het onderzoek van het BSI-BCO tonen dat het project een grote impact zal hebben op verschillende vlakken, waaronder de kwaliteit van de openbare ruimte, huisvesting en voorzieningen, lokale economie en werkgelegenheid, mobiliteit, bereikbaarheid en logistiek, sociale en culturele activiteiten, enz. Deze synthesenota actualiseert de eerder gepubliceerde nota (nr. 115). Het eerste deel schetst de algemene context van het project, dat niet gespaard werd door verschillende externe crisissen (lockdown na de aanslagen in Parijs, de aanslagen in Brussel, de tunnelcrisis en de coronacrisis uiteraard). Het tweede deel gaat dieper in op de uitdagingen waarmee het project nog altijd geconfronteerd wordt. In het besluit reikt de nota enkele concrete pistes aan voor de verbetering van de kwaliteit en het beheer van het project. Le nouveau piétonnier est l’un des principaux projets urbains conçus pour le centre de Bruxelles au cours des dernières décennies. C’est en 2015 que la voie de transit du Centre – le boulevard Anspach – a été interdite à la circulation automobile. Le réaménagement de l’espace public et la rénovation des principales stations de métro sont aujourd’hui en voie d’achèvement. La réalisation et les défis de ce projet urbain sont, par définition, complexes. Des expériences menées dans le pays et à l’étranger, ainsi que les données réunies par le BSI-BCO, montrent qu’il aura un impact important à différents niveaux : qualité de l’espace public, logement et équipements, économie locale et emploi, mobilité, accessibilité et logistique, activités sociales et culturelles, etc. La présente note de synthèse met à jour un travail publié précédemment (n° 115). La partie 1 expose le contexte général de ce projet qui n’a pas été épargné par plusieurs crises externes (lockdown suite aux attentats de Paris, attentats de Bruxelles, crise des tunnels et, bien entendu, crise du covid). La partie 2 développe les défis qui subsistent. En conclusion, la note propose quelques pistes concrètes d’amélioration de la qualité et de la gestion du projet. The new pedestrian area has been one of the main urban projects designed for the centre of Brussels in recent decades. In 2015, the transit route in the city centre - Boulevard Anspach - was closed to traffic. The redevelopment of public space and the renovation of the main metro stations are now nearing completion. The finalisation of this urban project and the challenges it has faced are, by definition, complex. Experiences elsewhere in the country and abroad, as well as the data collected by BSI-BCO, show that it will have a significant impact at different levels: quality of public space, housing and facilities, local economy and employment, mobility, accessibility and logistics, social and cultural activities, etc. This synopsis is an update of a previously published work (no. 115). Part 1 sets out the general context of this project which has not been spared by several external crises (lockdown following the attacks in Paris, attacks in Brussels, the tunnel crisis and, of course, the covid crisis). Part 2 develops the challenges which remain. In conclusion, this synopsis proposes some concrete ways to improve the quality and management of the project.

Le nouveau piétonnier est l’un des principaux projets urbains conçus pour le centre de Bruxelles au cours des dernières décennies. C’est en 2015 que la voie de transit du Centre – le boulevard Anspach – a été interdite à la circulation automobile. Le réaménagement de l’espace public et la rénovation des principales stations de métro sont aujourd’hui en voie d’achèvement. La réalisation et les défis de ce projet urbain sont, par définition, complexes. Des expériences menées dans le pays et à l’étranger, ainsi que les données réunies par le BSI-BCO, montrent qu’il aura un impact important à différents niveaux : qualité de l’espace public, logement et équipements, économie locale et emploi, mobilité, accessibilité et logistique, activités sociales et culturelles, etc. La présente note de synthèse met à jour un travail publié précédemment (n°115). La partie 1 expose le contexte général de ce projet qui n’a pas été épargné par plusieurs crises externes (lockdown suite aux attentats de Paris, attentats de Bruxelles, crise des tunnels et, bien entendu, crise du covid). La partie 2 développe les défis qui subsistent. En conclusion, la note propose quelques pistes concrètes d’amélioration de la qualité et de la gestion du projet. De nieuwe voetgangerszone is een van de grootste stadsprojecten die de afgelopen decennia ontworpen zijn voor het Brusselse stadscentrum. In 2015 werd de Anspachlaan, een transitweg, verboden voor autoverkeer. Intussen zijn de heraanleg van de openbare ruimte en de renovatie van de belangrijkste metrostations bijna klaar. De uitvoering en de uitdagingen van dit stadsproject zijn per definitie ingewikkeld. Uit ervaringen in zowel binnen- als buitenland en de gegevens van het BSI-BCO blijkt dat het project op verschillende vlakken een grote impact zal teweegbrengen: kwaliteit van de openbare ruimte, huisvesting en voorzieningen, lokale economie en werkgelegenheid, mobiliteit, bereikbaarheid en logistiek, sociale en culturele activiteiten, enz. Deze synthesenota vormt een update van een eerder gepubliceerde nota (nr. 115). Het eerste deel schetst de algemene context van het project, dat niet gespaard werd door verschillende externe crisissen (lockdown na de aanslagen in Parijs, de aanslagen in Brussel, de tunnelcrisis en de coronacrisis uiteraard). Het tweede deel gaat dieper in op de uitdagingen waarmee het project nog altijd geconfronteerd wordt. In het besluit reikt de nota enkele concrete pistes aan voor de verbetering van de kwaliteit en het beheer van het project. The new pedestrian area has been one of the main urban projects designed for the centre of Brussels in recent decades. In 2015, the transit route in the city centre - Boulevard Anspach - was closed to traffic. The redevelopment of public space and the renovation of the main metro stations are now nearing completion. The finalisation of this urban project and the challenges it has faced are, by definition, complex. Experiences elsewhere in the country and abroad, as well as the data collected by BSI-BCO, show that it will have a significant impact at different levels: quality of public space, housing and facilities, local economy and employment, mobility, accessibility and logistics, social and cultural activities, etc. This synopsis is an update of a previously published work (no. 115). Part 1 sets out the general context of this project which has not been spared by several external crises (lockdown following the attacks in Paris, attacks in Brussels, the tunnel crisis and, of course, the covid crisis). Part 2 develops the challenges which remain. In conclusion, this synopsis proposes some concrete ways to improve the quality and management of the project.

DROOM EN DAAD Heeft de kleine stad Deinze dé formule gevonden om droom en daad te combineren tot een kwaliteitsvolle stadsvernieuwing? Deze provinciestad tussen Gent en Kortrijk, is in ieder geval zeer ambitieus wat zich uit in een veelheid aan projecten en plannen. Tot op heden is de vernieuwing van het stadscentrum een succesverhaal. Deinze verfraaide het centrum met een heraanlegde markt, een plein aan de Leie en een nieuw administratief centrum. De stad won een prijs van de Vlaamse overheid, wordt als voorbeeldproject opgevoerd in publicaties zoals ‘Framing urban renewal in Flanders’ of ‘Stadsvernieuwingsprojecten in Vlaanderen – (2002-2011)’ als een eigenzinnige praktijk in Europees perspectief, en is tenslotte een voorbeeldcase in de ambtenarenopleiding open ruimte van VRP. De website van de stad toont de realisatie van de markt en het Poppeplein (Robberecht, Daem en Van Hee), het administratief centrum (Tony Fretton) en de verdere ambities van de stad, zoals Wonen aan de Leie 1 (uapS) en Wonen aan de Leie 2 (Bogdan Van Broeck), het Reinbachplein en het Leiepark (Josée Van Hee), de stationsomgeving (Max wan), Grammene Gottem (uapS), de verdichting van de verkaveling Oostkouter (uapS) en een ambitieuze verandering van auto- naar fietsinfrastructuur. ispartof: Ruimte vol:36 pages:42-45 status: published

De nieuwe voetgangerszone is één van de belangrijkste stadsprojecten in het Brusselse stadscentrum van de afgelopen decennia. In 2015 werd de centrale doorgangsweg -Anspachlaan- autovrij gemaakt. De heraanleg van de publieke ruimte en vernieuwing van de belangrijkste metrostations moet nog starten. De realisatie en uitdagingen van dit stadsproject zijn per definitie complex. Ervaringen uit binnen- en buitenland tonen dat de impact groot zal zijn op verschillende niveau’s: de kwaliteit van de publieke ruimte, huisvesting en voorzieningen, de lokale economie en tewerkstelling, mobiliteit, bereikbaarheid en logistiek, de sociale en culturele activiteiten, enz. Recente gegevens en analyses zijn echter vaak gefragmenteerd, onbestaande, of onvoldoende toegankelijk voor alle betrokken actoren. Toch slaagt een kwaliteitsvol stadsproject pas wanneer deze kennis wordt gebundeld en gedeeld, maar ook besluitvorming ondersteunt. Daarom volgt het BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) dit project van nabij op. Deze synthesenota bouwt verder op eerder gepubliceerd werk [het Portfolio, Deze synthesenota is deels gebaseerd op het onderzoek dat gepubliceerd werd in het eerste Portfolio van het BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO), waarvan we de auteurs oprecht willen bedanken: Mathieu Berger, Kobe Boussauw, Céline Brandeleer, Jean-Michel Decroly, Bas de Geus, Jean-Philippe De Visscher, Thomas Ermans, Jean-Louis Genard, Virginie Jourdain, Imre Keseru, Bram Kin, Kevin Lebrun, Christophe Loir, Cathy Macharis, Mathieu Strale, Pierre Vanderstraeten, Linus Vanhellemont, Sara Verlinde, Benjamin Wayens en Nils Wuytens. Deze synthesenota, waarvoor de auteurs alleen verantwoordelijk zijn, is tot stand gekomen met de steun van de Stad Brussel en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest., Deze synthesenota werd vertaald vanuit het Frans, en is ook beschikbaar in het Engels in hetzelfde tijdschift., info:eu-repo/semantics/published

Le nouveau piétonnier est l’un des principaux projets urbains conçus pour le centre de Bruxelles au cours des dernières décennies. En 2015, la voie de transit du Centre – le boulevard Anspach – a été déclarée interdite à la circulation automobile. Le réaménagement de l’espace public et la rénovation des principales stations de métro n’ont pas encore commencé. La réalisation et les défis de ce projet urbain sont, par définition, complexes. Des expériences menées dans le pays et à l’étranger montrent qu’il aura un impact important à différents niveaux : qualité de l’espace public, logement et équipements, économie locale et emploi, mobilité, accessibilité et logistique, activités sociales et culturelles, etc. Cependant, les données et analyses récentes sont souvent fragmentées, inexistantes ou insuffisamment disponibles pour tous les acteurs concernés. Pourtant, un projet urbain de qualité ne peut aboutir que lorsque ces informations sont rassemblées et partagées, mais aussi lorsqu’il porte une prise de décision. C’est pourquoi le BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) suit ce projet de près. La présente note de synthèse s’appuie sur un travail publié précédemment [le Portfolio#1]. La partie 1 expose le contexte général du projet et la partie 2 développe l’aspect concret de quatre grands défis, sur la base de nos premières constatations. En conclusion, la note propose quelques pistes concrètes d’amélioration de la qualité et de la gestion du projet. De nieuwe voetgangerszone is één van de belangrijkste stadsprojecten in het Brusselse stadscentrum van de afgelopen decennia. In 2015 werd de centrale doorgangsweg -Anspachlaan- autovrij gemaakt. De heraanleg van de publieke ruimte en vernieuwing van de belangrijkste metrostations moet nog starten. De realisatie en uitdagingen van dit stadsproject zijn per definitie complex. Ervaringen uit binnen- en buitenland tonen dat de impact groot zal zijn op verschillende niveau’s: de kwaliteit van de publieke ruimte, huisvesting en voorzieningen, de lokale economie en tewerkstelling, mobiliteit, bereikbaarheid en logistiek, de sociale en culturele activiteiten, enz. Recente gegevens en analyses zijn echter vaak gefragmenteerd, onbestaande, of onvoldoende toegankelijk voor alle betrokken actoren. Toch slaagt een kwaliteitsvol stadsproject pas wanneer deze kennis wordt gebundeld en gedeeld, maar ook besluitvorming ondersteunt. Daarom volgt het BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) dit project van nabij op. Deze synthesenota bouwt verder op eerder gepubliceerd werk [het Portfolio#1]. Deel 1 belicht het project in haar ruimere context en deel 2 concretiseert vier grote uitdagingen op basis van onze eerste vaststellingen. De nota besluit met concrete pistes om de kwaliteit en het beheer van het project te verhogen. The new pedestrian area in the centre of Brussels is one of the most important urban projects of the last decades. In 2015, the central traffic artery, Boulevard Anspach, was pedestrianised. The public space and the biggest metro stations must still be renovated. The implementation of this project and the challenges it faces are inherently complex. Experiences in Belgium and abroad show that the impact on the city centre of Brussels will be significant at different levels: the quality of public space; housing and public services; local economy and employment; mobility, logistics and accessibility; and social and cultural activities. However, recent data and analyses are fragmented, non-existent or inaccessible for all stakeholders involved. Nevertheless, an urban project may only succeed when knowledge and expertise are gathered and shared, and used to support decision-making. Therefore, BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) is monitoring this project closely. Previously published research is further developed in this synopsis [Portfolio#1]. Part 1 discusses the context of the project. Part 2 details the four main challenges based on our first observations. The synopsis concludes with concrete scenarios to improve the overall quality and management of the project.

De nieuwe voetgangerszone is één van de belangrijkste stadsprojecten in het Brusselse stadscentrum van de afgelopen decennia. In 2015 werd de centrale doorgangsweg -Anspachlaan- autovrij gemaakt. De heraanleg van de publieke ruimte en vernieuwing van de belangrijkste metrostations moet nog starten. De realisatie en uitdagingen van dit stadsproject zijn per definitie complex. Ervaringen uit binnen- en buitenland tonen dat de impact groot zal zijn op verschillende niveau’s: de kwaliteit van de publieke ruimte, huisvesting en voorzieningen, de lokale economie en tewerkstelling, mobiliteit, bereikbaarheid en logistiek, de sociale en culturele activiteiten, enz. Recente gegevens en analyses zijn echter vaak gefragmenteerd, onbestaande, of onvoldoende toegankelijk voor alle betrokken actoren. Toch slaagt een kwaliteitsvol stadsproject pas wanneer deze kennis wordt gebundeld en gedeeld, maar ook besluitvorming ondersteunt. Daarom volgt het BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) dit project van nabij op. Deze synthesenota bouwt verder op eerder gepubliceerd werk [het Portfolio#1]. Deel 1 belicht het project in haar ruimere context en deel 2 concretiseert vier grote uitdagingen op basis van onze eerste vaststellingen. De nota besluit met concrete pistes om de kwaliteit en het beheer van het project te verhogen. Le nouveau piétonnier est l’un des principaux projets urbains conçus pour le centre de Bruxelles au cours des dernières décennies. En 2015, la voie de transit du Centre – le boulevard Anspach – a été déclarée interdite à la circulation automobile. Le réaménagement de l’espace public et la rénovation des principales stations de métro n’ont pas encore commencé. La réalisation et les défis de ce projet urbain sont, par définition, complexes. Des expériences menées dans le pays et à l’étranger montrent qu’il aura un impact important à différents niveaux : qualité de l’espace public, logement et équipements, économie locale et emploi, mobilité, accessibilité et logistique, activités sociales et culturelles, etc. Cependant, les données et analyses récentes sont souvent fragmentées, inexistantes ou insuffisamment disponibles pour tous les acteurs concernés. Pourtant, un projet urbain de qualité ne peut aboutir que lorsque ces informations sont rassemblées et partagées, mais aussi lorsqu’il porte une prise de décision. C’est pourquoi le BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) suit ce projet de près. La présente note de synthèse s’appuie sur un travail publié précédemment [le Portfolio#1]. La partie 1 expose le contexte général du projet et la partie 2 développe l’aspect concret de quatre grands défis, sur la base de nos premières constatations. En conclusion, la note propose quelques pistes concrètes d’amélioration de la qualité et de la gestion du projet. The new pedestrian area in the centre of Brussels is one of the most important urban projects of the last decades. In 2015, the central traffic artery, Boulevard Anspach, was pedestrianised. The public space and the biggest metro stations must still be renovated. The implementation of this project and the challenges it faces are inherently complex. Experiences in Belgium and abroad show that the impact on the city centre of Brussels will be significant at different levels: the quality of public space; housing and public services; local economy and employment; mobility, logistics and accessibility; and social and cultural activities. However, recent data and analyses are fragmented, non-existent or inaccessible for all stakeholders involved. Nevertheless, an urban project may only succeed when knowledge and expertise are gathered and shared, and used to support decision-making. Therefore, BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) is monitoring this project closely. Previously published research is further developed in this synopsis [Portfolio#1]. Part 1 discusses the context of the project. Part 2 details the four main challenges based on our first observations. The synopsis concludes with concrete scenarios to improve the overall quality and management of the project.

The new pedestrian area in the centre of Brussels is one of the most important urban projects of the last decades. In 2015, the central traffic artery, Boulevard Anspach, was pedestrianised. The public space and the biggest metro stations must still be renovated. The implementation of this project and the challenges it faces are inherently complex. Experiences in Belgium and abroad show that the impact on the city centre of Brussels will be significant at different levels: the quality of public space; housing and public services; local economy and employment; mobility, logistics and accessibility; and social and cultural activities. However, recent data and analyses are fragmented, non-existent or inaccessible for all stakeholders involved. Nevertheless, an urban project may only succeed when knowledge and expertise are gathered and shared, and used to support decision-making. Therefore, BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) is monitoring this project closely. Previously published research is further developed in this synopsis [Portfolio#1]. Part 1 discusses the context of the project. Part 2 details the four main challenges based on our first observations. The synopsis concludes with concrete scenarios to improve the overall quality and management of the project. Le nouveau piétonnier est l’un des principaux projets urbains conçus pour le centre de Bruxelles au cours des dernières décennies. En 2015, la voie de transit du Centre – le boulevard Anspach – a été déclarée interdite à la circulation automobile. Le réaménagement de l’espace public et la rénovation des principales stations de métro n’ont pas encore commencé. La réalisation et les défis de ce projet urbain sont, par définition, complexes. Des expériences menées dans le pays et à l’étranger montrent qu’il aura un impact important à différents niveaux : qualité de l’espace public, logement et équipements, économie locale et emploi, mobilité, accessibilité et logistique, activités sociales et culturelles, etc. Cependant, les données et analyses récentes sont souvent fragmentées, inexistantes ou insuffisamment disponibles pour tous les acteurs concernés. Pourtant, un projet urbain de qualité ne peut aboutir que lorsque ces informations sont rassemblées et partagées, mais aussi lorsqu’il porte une prise de décision. C’est pourquoi le BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) suit ce projet de près. La présente note de synthèse s’appuie sur un travail publié précédemment [le Portfolio#1]. La partie 1 expose le contexte général du projet et la partie 2 développe l’aspect concret de quatre grands défis, sur la base de nos premières constatations. En conclusion, la note propose quelques pistes concrètes d’amélioration de la qualité et de la gestion du projet. De nieuwe voetgangerszone is één van de belangrijkste stadsprojecten in het Brusselse stadscentrum van de afgelopen decennia. In 2015 werd de centrale doorgangsweg -Anspachlaan- autovrij gemaakt. De heraanleg van de publieke ruimte en vernieuwing van de belangrijkste metrostations moet nog starten. De realisatie en uitdagingen van dit stadsproject zijn per definitie complex. Ervaringen uit binnen- en buitenland tonen dat de impact groot zal zijn op verschillende niveau’s: de kwaliteit van de publieke ruimte, huisvesting en voorzieningen, de lokale economie en tewerkstelling, mobiliteit, bereikbaarheid en logistiek, de sociale en culturele activiteiten, enz. Recente gegevens en analyses zijn echter vaak gefragmenteerd, onbestaande, of onvoldoende toegankelijk voor alle betrokken actoren. Toch slaagt een kwaliteitsvol stadsproject pas wanneer deze kennis wordt gebundeld en gedeeld, maar ook besluitvorming ondersteunt. Daarom volgt het BSI - Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) dit project van nabij op. Deze synthesenota bouwt verder op eerder gepubliceerd werk [het Portfolio#1]. Deel 1 belicht het project in haar ruimere context en deel 2 concretiseert vier grote uitdagingen op basis van onze eerste vaststellingen. De nota besluit met concrete pistes om de kwaliteit en het beheer van het project te verhogen.

The opening in 2007 of the first contemporary art centre in Brussels in the lower part of the municipality of Forest, which is characterised by an industrial urban fabric and socioeconomic insecurity, seems to have marked a new era for this neighbourhood. WIELS defines itself as “an international laboratory for the creation and diffusion of contemporary art”. Using a typology based on international literature, the objective of the study is to confront the rationale behind the creation of this cultural institution with the social and spatial transformations which have taken place in the neighbourhood since its establishment. In this article, we attempt to understand how WIELS contributes to urban development through culture. By combining different qualitative methods, it is clear that although WIELS was initially caught in a conflict between property income and openness towards its neighbourhood, certain tangible and discursive elements might prompt us to consider WIELS as one of the components in the formation of a new creative metropolitan centrality. L'ouverture en 2007 du premier centre d'art contemporain bruxellois dans une portion du bas de la commune de Forest caractérisée par un tissu urbain industriel et une précarité socio-économique semble avoir marqué une ère nouvelle pour ce quartier. Le WIELS se définit comme « un laboratoire international pour la création et la diffusion de l'art contemporain ». À l'aide d'une typologie basée sur la littérature internationale, l'objectif de l'étude est de confronter les logiques sous-jacentes à l'implantation de l'institution culturelle aux transformations socio-spatiales qui se produisent dans le quartier depuis son implantation. Dans cet article, nous cherchons ainsi à comprendre à quel(s) type(s) de développement urbain par la culture le WIELS contribue. En croisant différentes méthodes qualitatives, il en est ressorti que si le WIELS était à l'origine pris au sein d'une tension entre des logiques de rente immobilière et d'ouverture sur son quartier, aujourd'hui, certains éléments tangibles et discursifs inciteraient à voir le WIELS comme une des composantes à la formation d'une nouvelle centralité métropolitaine créative. De opening van het eerste Brusselse centrum voor hedendaagse kunst in 2007 in het lager gelegen deel van de gemeente Vorst, dat zich kenmerkt door een industrieel stadsweefsel en sociaal-economische onzekerheid, lijkt voor deze wijk het begin van een nieuw tijdperk ingeluid te hebben. WIELS omschrijft zichzelf als “een internationaal laboratorium voor de creatie en de verspreiding van hedendaagse kunst”. Aan de hand van een typologie op basis van de internationale literatuur heeft deze studie als doel de logica’s achter de vestiging van deze culturele instelling te toetsen aan de sociaal-ruimtelijke veranderingen die zich voordoen in de wijk sinds het centrum zich er kwam vestigen. In dit artikel trachten we dus te begrijpen aan welke soort(en) van stadsontwikkeling door middel van cultuur WIELS bijdraagt. Hoewel WIELS zich aanvankelijk midden in een spanning tussen vastgoedrente en openstelling tot de wijk bevond, is uit de gekruiste toepassing van verschillende kwalitatieve methodes gebleken dat we het centrum onder invloed van enkele tastbare, discursieve elementen vandaag de dag zouden kunnen beschouwen als een van de componenten voor de vorming van een nieuwe creatieve grootstedelijke centraliteit.

L’ouverture en 2007 du premier centre d’art contemporain bruxellois dans une portion du bas de la commune de Forest caractérisée par un tissu urbain industriel et une précarité socio-économique semble avoir marqué une ère nouvelle pour ce quartier. Le WIELS se définit comme « un laboratoire international pour la création et la diffusion de l’art contemporain ». À l’aide d’une typologie basée sur la littérature internationale, l’objectif de l’étude est de confronter les logiques sous-jacentes à l’implantation de l’institution culturelle aux transformations socio-spatiales qui se produisent dans le quartier depuis son implantation. Dans cet article, nous cherchons ainsi à comprendre à quel(s) type(s) de développement urbain par la culture le WIELS contribue. En croisant différentes méthodes qualitatives, il en est ressorti que si le WIELS était à l’origine pris au sein d’une tension entre des logiques de rente immobilière et d’ouverture sur son quartier, aujourd’hui, certains éléments tangibles et discursifs inciteraient à voir le WIELS comme une des composantes de la formation d’une nouvelle centralité métropolitaine créative. De opening van het eerste Brusselse centrum voor hedendaagse kunst in 2007 in het lager gelegen deel van de gemeente Vorst, dat zich kenmerkt door een industrieel stadsweefsel en sociaal-economische onzekerheid, lijkt voor deze wijk het begin van een nieuw tijdperk ingeluid te hebben. WIELS omschrijft zichzelf als “een internationaal laboratorium voor de creatie en de verspreiding van hedendaagse kunst”. Aan de hand van een typologie op basis van de internationale literatuur heeft deze studie als doel de logica’s achter de vestiging van deze culturele instelling te toetsen aan de sociaal-ruimtelijke veranderingen die zich voordoen in de wijk sinds het centrum zich er kwam vestigen. In dit artikel trachten we dus te begrijpen aan welke soort(en) van stadsontwikkeling door middel van cultuur WIELS bijdraagt. Hoewel WIELS zich aanvankelijk midden in een spanning tussen vastgoedrente en openstelling tot de wijk bevond, is uit de gekruiste toepassing van verschillende kwalitatieve methodes gebleken dat we het centrum onder invloed van enkele tastbare, discursieve elementen vandaag de dag zouden kunnen beschouwen als een van de componenten voor de vorming van een nieuwe creatieve grootstedelijke centraliteit. The opening in 2007 of the first contemporary art centre in Brussels in the lower part of the municipality of Forest, which is characterised by an industrial urban fabric and socioeconomic insecurity, seems to have marked a new era for this neighbourhood. WIELS defines itself as "an international laboratory for the creation and diffusion of contemporary art". Using a typology based on international literature, the objective of the study is to confront the rationale behind the creation of this cultural institution with the social and spatial transformations which have taken place in the neighbourhood since its establishment. In this article, we attempt to understand how WIELS contributes to urban development through culture. By combining different qualitative methods, it is clear that although WIELS was initially caught in a conflict between property income and openness towards its neighbourhood, certain tangible and discursive elements might prompt us to consider WIELS as one of the components in the formation of a new creative metropolitan centrality.

De opening van het eerste Brusselse centrum voor hedendaagse kunst in 2007 in het lager gelegen deel van de gemeente Vorst, dat zich kenmerkt door een industrieel stadsweefsel en sociaal-economische onzekerheid, lijkt voor deze wijk het begin van een nieuw tijdperk ingeluid te hebben. WIELS omschrijft zichzelf als “een internationaal laboratorium voor de creatie en de verspreiding van hedendaagse kunst”. Aan de hand van een typologie op basis van de internationale literatuur heeft deze studie als doel de logica’s achter de vestiging van deze culturele instelling te toetsen aan de sociaal-ruimtelijke veranderingen die zich voordoen in de wijk sinds het centrum zich er kwam vestigen. In dit artikel trachten we dus te begrijpen aan welke soort(en) van stadsontwikkeling door middel van cultuur WIELS bijdraagt. Hoewel WIELS zich aanvankelijk midden in een spanning tussen vastgoedrente en openstelling tot de wijk bevond, is uit de gekruiste toepassing van verschillende kwalitatieve methodes gebleken dat we het centrum onder invloed van enkele tastbare, discursieve elementen vandaag de dag zouden kunnen beschouwen als een van de componenten voor de vorming van een nieuwe creatieve grootstedelijke centraliteit. L’ouverture en 2007 du premier centre d’art contemporain bruxellois dans une portion du bas de la commune de Forest caractérisée par un tissu urbain industriel et une précarité socio-économique semble avoir marqué une ère nouvelle pour ce quartier. Le WIELS se définit comme « un laboratoire international pour la création et la diffusion de l’art contemporain ». À l’aide d’une typologie basée sur la littérature internationale, l’objectif de l’étude est de confronter les logiques sous-jacentes à l’implantation de l’institution culturelle aux transformations socio-spatiales qui se produisent dans le quartier depuis son implantation. Dans cet article, nous cherchons ainsi à comprendre à quel(s) type(s) de développement urbain par la culture le WIELS contribue. En croisant différentes méthodes qualitatives, il en est ressorti que si le WIELS était à l’origine pris au sein d’une tension entre des logiques de rente immobilière et d’ouverture sur son quartier, aujourd’hui, certains éléments tangibles et discursifs inciteraient à voir le WIELS comme une des composantes à la formation d’une nouvelle centralité métropolitaine créative. The opening in 2007 of the first contemporary art centre in Brussels in the lower part of the municipality of Forest, which is characterised by an industrial urban fabric and socioeconomic insecurity, seems to have marked a new era for this neighbourhood. WIELS defines itself as "an international laboratory for the creation and diffusion of contemporary art". Using a typology based on international literature, the objective of the study is to confront the rationale behind the creation of this cultural institution with the social and spatial transformations which have taken place in the neighbourhood since its establishment. In this article, we attempt to understand how WIELS contributes to urban development through culture. By combining different qualitative methods, it is clear that although WIELS was initially caught in a conflict between property income and openness towards its neighbourhood, certain tangible and discursive elements might prompt us to consider WIELS as one of the components in the formation of a new creative metropolitan centrality.

Sinds enkele jaren is de verdichting van de woonomgeving in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een uitdaging en tevens een tool voor stedelijke ontwikkeling geworden om het hoofd te bieden aan de demografische boom en het toenemende verschil tussen het aanbod aan en de vraag naar sociale woningen en woningen voor de middeninkomens. De keuze van de plaats waar de woningen worden geproduceerd - de lokalisatie - is van cruciaal belang om die uitdagingen aan te nemen, die onder meer worden omschreven in het ontwerp van Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling. Met een park van 39 000 sociale woningen en meer dan 45 000 gezinnen die kandidaat-huurder zijn, lijken de openbare vastgoedoperatoren de lokalisatie evenwel niet te beschouwen als een prioritair criterium bij hun beslissingen over de nieuwe woonprojecten op het gewestelijk grondgebied. Dit artikel is bedoeld als geüpdatete synthese van een onderzoekstraject dat een tiental jaar geleden werd aangevat en ertoe strekt de openbare en particuliere woningproductie sinds 1989 te analyseren in het licht van de evolutie van het stadsproject [Ananian, 2010]. Naast die initiële doelstelling wordt een tweede doelstelling nagestreefd, namelijk die conclusies toetsen aan de productie in het kader van het Gewestelijk Huisvestingsplan (2005) en het financieel kader van de Alliantie Wonen (2015). Uit deze synthese komt naar voren dat de overheden hun inspanningen moeten richten op een geïntegreerde strategie voor stadsplanning en openbare woningproductie die rekening houdt met de nabijheid van de uitrustingen, diensten en faciliteiten voor het dagelijkse leven. La densification de l’habitat en Région de Bruxelles-Capitale est devenue depuis quelques années un enjeu et un outil de développement urbain pour faire face à l’essor démographique et à l’accroissement de l’écart entre l’offre et la demande en logements sociaux et moyens. Le choix de la localisation est crucial pour répondre à ces défis, identifiés notamment dans le projet de Plan régional de Développement durable. Pourtant avec un parc de 39 000 logements sociaux et plus de 45 000 ménages candidats locataires, les opérateurs immobiliers publics ne semblent pas considérer la localisation comme critère prioritaire pour décider des nouvelles opérations de logement sur le territoire régional. Le présent article se veut la synthèse actualisée d’un parcours de recherche initié il y a une dizaine d’années et dont l’objectif était d’analyser la production résidentielle publique et privée depuis 1989 en regard de l’évolution du projet de ville [Ananian, 2010]. À cet objectif initial s’en ajoute un second, qui est de confronter ces résultats à la production du Plan Régional du Logement (2005) et du cadre financier de l’Alliance Habitat (2015). Cette synthèse fait ressortir la nécessité d’orienter les efforts des pouvoirs publics vers une stratégie intégrée de planification urbaine et de production résidentielle publique qui tienne compte de la proximité des équipements, services et aménités de la vie quotidienne. In recent years, housing densification in the Brussels-Capital Region has become an urban development issue and tool to cope with demographic expansion and the widening gap between supply and demand as regards social and middle income housing. The choice of location is crucial in order to meet these challenges, identified in particular in the Sustainable Regional Development Plan project. Yet, with a social housing stock of 39 000 dwellings and more than 45 000 prospective tenant households, public real estate developers do not seem to consider location as a priority criterion to decide on new housing operations in the regional territory. The present article is intended to be an updated summary of research which began approximately ten years ago and whose objective was to analyse public and private housing production since 1989 with regard to the evolution of the city project [Ananian, 2010]. A second objective has been added to this initial one, namely to compare these results to the Regional Housing Plan (2005) production and the financial framework of Alliance Habitat (2015). This synopsis highlights the necessity to direct the efforts of the public authorities towards an integrated strategy of urban planning and public housing production which takes into account the proximity of the facilities, services and amenities of daily life.

Sinds de introductie van CCTV (closed circuit television) in de vroege jaren negentig in de Brusselse publieke ruimte groeide dit cameratoezichtsysteem qua reikwijdte en doeleinden. Het cameranetwerk van de Belgische hoofdstad kent opeenvolgende uitbreidingsgolven en wint geleidelijk terrein, zowel fysiek als ideologisch. In dit artikel onderzoeken we de geografische uitbreiding en de verdeling van camera’s in de Brusselse publieke ruimte, evenals het beleid en de beweegredenen die daaraan ten grondslag liggen. We hebben een exhaustieve kaart gemaakt van de ruimtelijke verdeling van de beveiligingscamera’s op schaal van de stadsregio’s. Deze ruimtelijke analyse werd aangevuld met een reeks van semigestructureerde interviews met publieke autoriteiten en lokale politie. We beschrijven het Brusselse CCTV-netwerk enerzijds in een context van wereldwijd verweven stedelijke concurrentie en neoliberaal beleid ten opzichte van onveiligheid, maar anderzijds bekijken we de daadwerkelijke ontwikkeling van videosurveillance in het licht van zijn lokale politieke economie., Traduction de Arnoud van Adrichem, Aussi disponible en français et en anglais, http://journals.openedition.org/brussels/1428, info:eu-repo/semantics/published

Water en de stad lijken soms veel van elkaar te houden, dan weer van elkaar vervreemd te zijn. Dit terwijl de meeste steden in hun historische oorsprong altijd aan het water werden gevestigd. Reden daarvoor was dat er vele voordelen waren verbonden - ten opzichte van alle andere mogelijke vestigingslocaties - en betrekkelijk weinig nadelen.. Dit artikel kwam tot stand mede naar aanleiding van de ervaringen en resultaten van het project Planning for Urban-Rural River Environment PURE, in het kader van Interreg IIIb, een inititatief van de provincie Groningen

Verdichting als motor van stadsvernieuwing

Op basis van een gedetailleerde cartografie over langere termijn analyseert dit artikel de residentiële inplanting van de beeldend kunstenaars in Brussel, van 1830 tot vandaag. Er tekenen zich in de loop van de tijd sterke ruimtelijke logica’s af, die het verschijnen, het verdwijnen of de bestendigheid van artiestenconcentraties aantonen. Die logica’s moeten gesitueerd worden in de context van de stedelijke dynamieken die het stedelijke weefsel kneedden. Er tekenen zich drie periodes af die overeenkomen met de (her)ontwikkeling van specifieke ruimtes in de stad: de tweede helft van de 19e eeuw, verbonden met de verstedelijking van de noordoostelijke artiestenvestigingen ; het interbellum, dat gekenmerkt wordt door concentraties die meer in de periferie liggen; het einde van de 20e eeuw, wanneer de oude zuidoostelijk pool zich opnieuw ontwikkelt, en wanneer er nieuwe concentraties ontstaan die gelinkt zijn met de renovatie van centraal gelegen wijken. Het ondernomen cartografisch werk en de verkregen resultaten zorgen voor een originele blik op de structurering van de artistieke wereld in Brussel en toont ook het belang aan van historische diepgang voor de analyse van stedelijke dynamieken waarin artiesten een rol spelen. Sur base d’une cartographie diachronique détaillée, cet article analyse l’implantation résidentielle des artistes plasticiens à Bruxelles de 1830 à aujourd’hui. Des logiques spatiales fortes se dessinent au fil du temps, marquant l’apparition, le déclin ou la permanence des pôles de concentration d’artistes, qui doivent être resituées dans le contexte des dynamiques urbaines ayant modelé le tissu urbain. Trois périodes se dégagent, correspondant au développement (ou redéveloppement) d’espaces spécifiques de la ville : la deuxième moitié du 19e siècle, associée à l’urbanisation des faubourgs d’artistes du nord-est ; l’entre-deux-guerres, se distinguant par des concentrations plus périphériques ; la fin du 20e siècle, enfin, durant laquelle se redéploie l’ancien pôle sud-est, en même temps qu’apparaissent de nouvelles concentrations liées aux phénomènes de rénovation des espaces centraux. Le travail cartographique entrepris et les résultats obtenus apportent un regard original sur la structuration du monde artistique bruxellois, tout en révélant l’importance de la profondeur historique pour l’analyse des dynamiques urbaines contemporaines mettant en scène les artistes. Based on detailed diachronic mapping, this article analyses artists’ areas of residence in Brussels from 1830 until today. Powerful spatial logic has taken shape over time, marking the appearance, decline and permanence of poles with a concentration of artists, which must be understood in the context of urban dynamics which have shaped the urban fabric. Three periods may be identified, corresponding to the development (or redevelopment) of specific areas in the city: the second half of the 19th century, associated with the urbanisation of artists’ suburbs in the northeast; the interwar period, characterised by concentrations on the outskirts; and the end of the 20th century, when the former southeast pole became popular once again, at the same time that new concentrations appeared in connection with the renovation of central areas. The mapping work and the results obtained provide an original view of the structuring of the artistic world in Brussels, while revealing the importance of a historical approach in the analysis of contemporary urban dynamics with artists in the spotlight.

Het besef groeit dat het stedelijk groen meer is dan ecologie en biodiversiteit. Dat besef is in het hedendaagse groenbeheer nog geen gewoongoed. Daarom willen we vanuit de praktijk van Hogeschool Van Hall Larenstein in dit boek proberen aan te geven wat er in het groenbeheer mogelijk is met strategische inzet van groen in de stad, en welke competenties groenbeheerders hiervoor nodig hebben.

Het besef groeit dat het stedelijk groen meer is dan ecologie en biodiversiteit. Dat besef is in het hedendaagse groenbeheer nog geen gewoongoed. Daarom willen we vanuit de praktijk van Hogeschool Van Hall Larenstein in dit boek proberen aan te geven wat er in het groenbeheer mogelijk is met strategische inzet van groen in de stad, en welke competenties groenbeheerders hiervoor nodig hebben.

This booklet reports on experiments carried out by Van Hall Larenstein University of Applied Sciences in the context of the VALUE project. It consists of three parts. The first two chapters describe some experiments carried out in the Dutch town of Amersfoort and the students’ input and approach. This is followed by an intermezzo on sources of inspiration outside the Netherlands and examples of the way urban green spaces and elements can provide an impulse for towns and cities. The final two chapters concern the way such a green strategy can be designed in Dutch urban settings. Chapter 5 discusses how local governments can use the added value provided by urban green spaces for new investments:value capturing. Chapter 6 focuses on a new type of planning: Planning by Surprise, which combines dreams and pragmatism. The photo essay at the centre of the book tells the story of the many sides of green spaces in towns and cities. Unintentional, intentional, planned, dreamed of, drawn,remembered, pictured, developed: Planning by Surprise.

Urban projects are central to contemporary urban regeneration and urban visioning/imagining. However, the relationship between vision and the realisation of projects remains problematic. In most of the discipline of urban planning in Brussels -and thus part of the built environment- the vision remains largely invisible, opaque or contradictory. In this article we intend to clarify the relationship between the visionary aims and the actual design of urban spaces. A first focus lays on the imagining process through the development of an analytical framework to qualify and legitimize urban projects. Utopia and heterotopia will be used to coin the relationship between the abstract character of the impossible and more pragmatic elements of a good urban project and a powerful urban vision. The second objective of the article is an analysis of interfaces/connections between different concepts and their use in practices. These connections can be described by looking at three interfaces in the chain: utopia- heterotopia-vision-project. Three Brussels cases are evaluated on their qualitative characteristics of a good urban project as described in The century of the city. City republics and grid cities, the Flemish White Paper for Urban Policy (Boudry et al., 2003), the subject visioning process, heterotopian characteristics and underlying utopian potential. Mutual comparison of these cases showed that if an urban project responds to more qualitative criteria of a good urban project, the higher its utopian potential is. One of the most remarkable and challenging conclusions is that concepts like utopia and heterotopia comport strong elements to deploy a sustainable and powerful vision on urban (renewal) projects in Brussels. Further research includes fine tuning of these turning points and a more elaborate application on more cases from the international development zones-plan proposed by the Brussels Capital Region. Vandaag de dag staan stadsprojecten centraal in stadsvernieuwing en stedelijke visie- en beeldvorming. De relatie tussen visie enerzijds en de realisatie van projecten anderzijds, blijft echter problematisch. In Brussel merken we dat de visie van het gewest in het domein van de stadsplanning – en dus dat wat betrekking heeft op de gebouwde ruimte – grotendeels onzichtbaar, niet transparant of tegenstrijdig is. In dit artikel gaan we dieper in op de relatie tussen visionaire doelstellingen en het effectieve ontwerp van stedelijke ruimtes. Eerst ontwikkelen we een analytisch kader om verbeeldingsprocessen te evalueren en om de kwaliteit en legitimiteit van stadsprojecten te evalueren. De concepten utopie en heterotopie worden gebruikt om de relatie te beschrijven tussen het onmogelijke enerzijds en meer pragmatische aspecten van een goed stadsproject en een krachtige visie op de toekomst van de stad anderzijds. Het tweede doel in dit artikel is het analyseren van de relaties tussen de gebruikte concepten, en het nagaan van de toepasbaarheid ervan. Deze relaties kunnen beschreven worden als drie met elkaar verbonden registers : utopie, heterotopie, visie en project. Drie Brusselse cases worden geëvalueerd op de kwalitatieve aspecten van wat een goed stadproject is, zoals beschreven in het boek De eeuw van de stad. Over stadsrepublieken en rastersteden. Witboek. (Boudry et al., 2003). De cases worden eveneens geëvalueerd op het onderliggende visievormingsproces, de heterotopische aspecten en hun utopische potentieel. Vergelijking tussen de drie cases toont aan dat : hoe meer stadsprojecten voldoen aan de kwaliteitscriteria van een goed stadsproject, hoe meer utopisch potentieel ze in zich dragen. Een opvallend en uitdagend besluit is, dat de concepten utopie en heterotopie sterke elementen in zich dragen om een duurzame en krachtige visie omtrent stadsprojecten en stadsvernieuwingsprojecten in Brussel te ontwikkelen. Huidig onderzoek focust op het verfijnen van deze kantelmomenten en het toepassen ervan op meer cases, die geselecteerd werden uit het Plan voor Internationale Ontwikkeling voor Brussel, voorgesteld door de Brusselse Regering in 2007.

Eind jaren zestig werd de Brusselse agglomeratie gemoderniseerd. Bepaalde wijken werden ingrijpend verbouwd. Tien jaar eerder had de modernistische architectuur haar intrede in Brussel al gedaan met Expo ’58, de NoordZuidverbinding en de bouw van het Rijksadministratief Centrum. Het enthousiasme dat die projecten teweegbrachten, de zeer zwakke reacties van degenen die er het slachtoffer van waren en de sterke economische groei in de Golden Sixties (1960‑1970) brachten bepaalde lokale politici, stedenbouwkundigen en architecten op het idee om de modernisering van de stad op grote schaal voort te zetten. Het uitzicht op grof geldgewin bracht hen ertoe een belangenvereniging op te richten met geldschieters en de afbraak van hele wijken werd georganiseerd. Dat leidde tot stedenbouwkundige strubbelingen in Brussel, waaronder de strijd in de Marollen en in de Noordwijk. De eerste strijd werd gewonnen en de wijk bleef bestaan. In de tweede strijd daarentegen moesten de bewoners het onderspit delven: 53 ha stadsweefsel werd met de grond gelijkgemaakt en meer dan 3 000 gezinnen werden uit hun woning gezet. Een vergelijkende analyse van die twee gebeurtenissen geeft een duidelijker beeld van wat er allemaal op het spel stond, van de strategieën van de stedelijke actoren en van de gevolgen van die strijd, namelijk het ontstaan van een nieuw stedenbouwkundig “bewustzijn” met burgerinspraak. Fin des années soixante, l’agglomération bruxelloise fut l’objet d’un processus de modernisation qui transforma profondément certains quartiers. Dix années plus tôt, l’Expo 58, la jonction Nord-Midi et la construction de la Cité administrative avaient déjà fait pénétrer l’architecture moderniste à Bruxelles. L’enthousiasme que ces projets suscitèrent, les très faibles réactions de ceux qui devaient les subir et la forte croissance des Golden Sixties (1960‑1970) firent éclore chez certains politiciens locaux, urbanistes et architectes, une volonté de poursuivre à grande échelle la modernisation de la ville. Grâce à la promesse d’un enrichissement important, une coalition d’intérêts se mit en place avec des bailleurs de fonds, et la destruction de quartiers entiers fut organisée. Ceci suscita l’éclosion de luttes urbaines à Bruxelles dont celle de Marolle et celle du Quartier Nord. La première fut victorieuse et permit de sauvegarder le quartier. La seconde, par contre, n’a pas pu empêcher la destruction de 53 hectares de tissu urbain et l’éviction de plus de 3 000 familles. Une analyse comparative de ces deux événements permet de mieux saisir les enjeux multiples, les stratégies des acteurs urbains et les conséquences qu’eurent ces luttes sur l’émergence d’une nouvelle “conscience” urbaine et citoyenne. At the end of the 1960s, the urban area of Brussels underwent a modernisation process which deeply transformed certain neighbourhoods. Ten years earlier, Expo 58, the North-South junction and the construction of the state administrative district had already brought modernist architecture to Brussels. The enthusiasm generated by these projects, the very weak reactions on behalf of those who were affected and the strong growth of the Golden Sixties (1960‑1970) kindled a will among certain local politicians, town planners and architects to pursue the large-scale modernisation of the city. Due to the promise of a significant increase in wealth, a coalition of interests was established with money lenders and the destruction of entire neighbourhoods was organised. This led to the appearance of the urban struggles in Brussels such as those in the Marolle and the North Quarter. The former was a victory and allowed the neighbourhood to be saved. The latter, however, was not able to prevent the destruction of 53 ha of urban fabric and the eviction of more than 3 000 families. A comparative analysis of these two events allows a better understanding of the multiple stakes, the strategies of urban stakeholders and the effects of these struggles on the emergence of a new urban and civic “conscience”.