Search

A growing group of cities feels responsible to feed urban populations sustainably. This has stimulated cities to embrace urban agriculture as an alternative in their food system orientation. However, while urban agriculture in all its diversity has arrived in the urban fabric and at planners’ desks, it largely remains an outsider to urban planning practices of peri-urban zones. How could city’s planning practices transform into practices that include urban agriculture in peri-urban zones? This paper reflects at this question with the analyses of the becoming of planning practices of the Dutch city of Almere that fully integrate urban agriculture in a new urban area: Oosterwold. Using a social practice perspective, our study unpacks the shifting position of agriculture in the planning practices of Almere over a 55-year period. The paper describes the historical reconstruction by examining the meanings, materials and competences in four periods of the urban planning practices. Our analysis reveals that the integration of agriculture into the city’s planning is not just a sign of the times. Agriculture has always been an element of planning from the city’s inception. Nevertheless, it took 55 years to emerge as hybrid urban-rural planning practices that fully integrate agriculture in urbanisation. Furthermore, the case demonstrates how this integration of agriculture stretches the professional domain of urban planning as it required interdisciplinary and unconventional operation as well as leadership to organise.

Fruit en landschap, dan denk je misschien aan de Betuwe, waar fruitteeltbedrijven zich aaneenrijgen. Van oudsher was het rivierenlandschap rijk aan fruit en noten, en dan vooral op de hogere gronden, dichtbij de dijk, zodat menig boerderij en dijkhuis weelderig door fruit- en notenbomen omringd was. Naast de commerciële fruitteelt en de fruitbomen op privégrond zijn vruchtbomen ook vaak te vinden in de openbare ruimte van steden en dorpen. Gemeentes planten fruit aan, of nemen oude fruitbomen op in het openbaar groen. En tenslotte zien we allerlei groepen, clubs, verenigingen die initiatief nemen om fruit aan te planten, openbaar of niet openbaar. In sommige gemeentes, zoals bijvoorbeeld Culemborg, vind je dat allemaal naast elkaar. De professionele fruitteler laten we hier verder buiten beschouwing, maar voor alle andere vormen van vruchtbomen geldt eigenlijk dat de bomen, de eigenaren, de beheerders en de gebruikers wel gebaat zijn bij een steuntje in de rug vanuit de betrokken gemeente, of het nu gaat om dat wat er is in stand te houden, of nieuw fruit aan te planten. Ook een kritische blik op het eigen gemeentelijke vruchtbomenbeleid hoort daarbij. Daar wil deze handreiking aan bijdragen.

Fruit en landschap, dan denk je misschien aan de Betuwe, waar fruitteeltbedrijven zich aaneenrijgen. Van oudsher was het rivierenlandschap rijk aan fruit en noten, en dan vooral op de hogere gronden, dichtbij de dijk, zodat menig boerderij en dijkhuis weelderig door fruit- en notenbomen omringd was. Naast de commerciële fruitteelt en de fruitbomen op privégrond zijn vruchtbomen ook vaak te vinden in de openbare ruimte van steden en dorpen. Gemeentes planten fruit aan, of nemen oude fruitbomen op in het openbaar groen. En tenslotte zien we allerlei groepen, clubs, verenigingen die initiatief nemen om fruit aan te planten, openbaar of niet openbaar. In sommige gemeentes, zoals bijvoorbeeld Culemborg, vind je dat allemaal naast elkaar. De professionele fruitteler laten we hier verder buiten beschouwing, maar voor alle andere vormen van vruchtbomen geldt eigenlijk dat de bomen, de eigenaren, de beheerders en de gebruikers wel gebaat zijn bij een steuntje in de rug vanuit de betrokken gemeente, of het nu gaat om dat wat er is in stand te houden, of nieuw fruit aan te planten. Ook een kritische blik op het eigen gemeentelijke vruchtbomenbeleid hoort daarbij. Daar wil deze handreiking aan bijdragen.

Fruit in openbare boomgaarden en in perken of parken kan een belangrijke bijdrage leveren aan de binding van mensen met het groen in steden. Gemeenten hebben vele opties om hierin faciliterend op te treden blijkt uit twee onderzoeken van Hogeschool Van Hall Larenstein.

Kunnen we uit stedelijk openbaar groen serieus fruit en noten oogsten? Dat is de centrale vraag bij het project ‘Vruchtgebruik’ van Hogeschool Van Hall Larenstein. Het project zoekt praktische antwoorden en roept op om een langetermijnvisie te ontwikkelen op openbaar groen en duurzame voedselsystemen.

In dit rapport wordt onderzocht wat er voor nodig is om boomgaarden in de openbare ruimte duurzaam door vrijwilligersgroepen te laten beheren. Met behulp van de place-keeping theorie zijn de inrichting, betrokkenheid, draagvlak, oogst, beheer, kennis, samenwerking, rol gemeente, budget en het vertrouwen in het voortbestaan onderzocht. Hiervoor is een enquête uitgezet onder beheerders van communale boomgaarden, waarvan 125 gereageerd hebben. De belangrijkste uitkomst van de enquête is dat de sociale factoren, zoals contact met de omgeving en gemeente, de inzet van vrijwilligers, voor het voortbestaan van de boomgaarden belangrijker zijn dan de fysieke factoren zoals bodemvruchtbaarheid en de hoeveelheid oogst . Een groot deel van de beheerders heeft echter vertrouwen in de toekomst en gaat er van uit dat zij over vijf jaar nog bestaan. Aanbevelingen zijn dan ook onder andere om de organisatie van het beheer zo in te richten dat er meer aandacht komt voor de verbinding naar buiten. Overkoepelende organisaties zouden op dit terrein meer als kennisverzamelaars en verspreiders op kunnen gaan treden.

In dit rapport wordt onderzocht wat er voor nodig is om boomgaarden in de openbare ruimte duurzaam door vrijwilligersgroepen te laten beheren. Met behulp van de place-keeping theorie zijn de inrichting, betrokkenheid, draagvlak, oogst, beheer, kennis, samenwerking, rol gemeente, budget en het vertrouwen in het voortbestaan onderzocht. Hiervoor is een enquête uitgezet onder beheerders van communale boomgaarden, waarvan 125 gereageerd hebben. De belangrijkste uitkomst van de enquête is dat de sociale factoren, zoals contact met de omgeving en gemeente, de inzet van vrijwilligers, voor het voortbestaan van de boomgaarden belangrijker zijn dan de fysieke factoren zoals bodemvruchtbaarheid en de hoeveelheid oogst . Een groot deel van de beheerders heeft echter vertrouwen in de toekomst en gaat er van uit dat zij over vijf jaar nog bestaan. Aanbevelingen zijn dan ook onder andere om de organisatie van het beheer zo in te richten dat er meer aandacht komt voor de verbinding naar buiten. Overkoepelende organisaties zouden op dit terrein meer als kennisverzamelaars en verspreiders op kunnen gaan treden.

Fruit in openbare boomgaarden en in perken of parken kan een belangrijke bijdrage leveren aan de binding van mensen met het groen in steden. Gemeenten hebben vele opties om hierin faciliterend op te treden blijkt uit twee onderzoeken van Hogeschool Van Hall Larenstein.

In het stadhuis aan het Almeerse Stadhuisplein denkt een ambtenaar na over het stedelijk voedselbeleid. Ze weet dat er verschillende buurt- en volkstuinen in de stad zijn waar mensen hun eigen voedsel produceren, maar ze beseft ook dat uiteindelijk slechts een klein deel van de bevolking bij die zichtbare initiatieven betrokken is. En hoewel ze weet dat de gemeente een groene, eetbare stad belangrijk vindt, vraagt ze zich ook af of het zinvol is het gemeentelijke beleid (alleen) te baseren op die groep zichtbare initiatieven. Terwijl ze vanuit haar werkkamer uitkijkt over de woensdagmarkt bedenkt ze dat ze graag zou willen weten in hoeverre het zelf produceren van voedsel ook dagelijkse praktijk is voor de doorsnee Almeerder. Een beter inzicht in waar de bredere groep Almeerders zich mee bezig houdt als het gaat om zelf voedsel produceren zou haar helpen bij het opstellen van de gemeentelijke voedselagenda. Maar ook bij het bepalen in hoeverre er een taak is weggelegd voor beleidsmakers en bestuurders om de verschillende initiatieven op dit gebied te ondersteunen in de stedelijkeprogramma’s. Tot deze ambtenaar richten wij ons in dit rapport, wetende dat niet alleen in Almere deze vraag wordt gesteld.

Er zijn veel boereninitiatieven om via korte ketens een directe relatie op te bouwen met de markt en consumenten. Door het slim analyseren van de aankopen (producten, hoeveelheden, frequenties) kan een optimaal aanbod samengesteld worden. Korte ketens in de stad worden vaak nog gekoppeld aan het concept van stadslandbouw, urban farming, op een braakliggend terrein. Echter nieuwe high tech teelttechnieken maken het mogelijk, om op het dak, in leegstaande gebouwen, containers en zelfs in het restaurant teelten op te zetten. De nieuwe markt- en logistiek gestuurde korte ketenstructuren zullen de voedselverspilling laag houden.

Since 2010, the Dutch City Network on Urban Agriculture (Stedennetwerk in Dutch), has linked up civil servants of fourteen cities in order to see opportunities, share knowledge and solve issues on urban agriculture in their cities. Though it started as an internally focused network for civil servants to learn and share experiences, the network gradually evolved into a more outward-oriented Community of Practice that seeks to incorporate a broader range of participants. Participants developed an urban agriculture charter to influence local and national policies in support of urban agriculture.

The city region of Rotterdam is located in the western part of the Netherlands, bordering the North Sea. It contains the municipality of Rotterdam and several neighbouring municipalities, with about 1.2 million inhabitants. Rotterdam hosts Europe’s largest sea port as well as a large (inland-oriented) river port. Shipped through the ports into Europe (by barge, rail or lorry) are goods including food (e.g., exotic fruits and vegetables, juices, rapeseed and palm oil) and feed products (soybeans, grains, tapioca).

In 2010 vatte drie ondernemers het plan op om bij de Rotterdamse Fruithaven een loods en het erom heen gelegen rangeerterrein een landbouwkundige bestemming te geven. Het duurde tot 2012 voordat voldoende kapitaal en vergunningen waren geregeld en met de aanleg van Uit Je Eigen Stad begonnen kon worden. Inmiddels is er veel bereikt (waaronder een werkend aquaponics systeem met een inhoud van 125 m3) en worden groente, tilapia, Afrikaanse meerval, paddenstoelen en kippen in het eigen restaurant en in Rotterdam en omgeving verkocht. Maar de medewerkers van Uit Je Eigen Stad rusten niet en gaan door met het testen en proberen van verschillende gewassen, productiewijzen, producten, markten en evenementen. We bezochten het bedrijf en spraken met Ivo Haenen.

Bewoners van steden gebruiken steeds vaker braakliggende grond om met buurtgenoten groenten te verbouwen. Deze niet-commerciële 'buurtmoestuinen' kunnen - evenals de traditionelere volkstuintjes - bijdragen aan de gezondheid en de kwaliteit van de leefomgeving. Door in deze moestuinen te werken bewegen mensen meer en eten ze meer (zelfgekweekte) groenten en fruit. Er zijn ook aanwijzingen dat stress afneemt en (meer) sociale contacten in de buurt ontstaan. Op deze manier kunnen buurtmoestuinen gezondheidsproblemen helpen voorkomen, al is het belangrijk dat de risico's door eventuele bodem- en luchtverontreiniging tot een minimum zijn beperkt. Buurtmoestuinen sluiten aan bij de trend om in steden meer groen en parken aan te leggen. Ook passen ze in de trend om meer biologische, lokaal geproduceerde producten te eten. Hetzelfde geldt voor de behoefte aan meer betrokkenheid bij de eigen woonomgeving. Via de buurtmoestuinen kan bovendien een verbinding worden gelegd tussen beleid voor gezondheid en beleid voor de leefomgeving. Dit helpt om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken, zoals gezond ouder worden. Deze positieve effecten komen naar voren in een literatuuronderzoek van het RIVM. De bevindingen worden onder andere gebruikt voor onderzoek naar moestuinen in verschillende Europese landen. Het onderzoek geeft ook per gezondheidseffect aan met welke indicatoren deze gemeten kunnen worden. Aanbevolen wordt om dit op consistente wijze te doen om bevindingen internationaal te kunnen vergelijken en duidelijk te krijgen of buurtmoestuinen daadwerkelijk helpen om de leefbaarheid, en daarmee de gezondheid, in de stad te verbeteren.

Bewoners van steden gebruiken steeds vaker braakliggende grond om met buurtgenoten groenten te verbouwen. Deze niet-commerciële 'buurtmoestuinen' kunnen - evenals de traditionelere volkstuintjes - bijdragen aan de gezondheid en de kwaliteit van de leefomgeving. Door in deze moestuinen te werken bewegen mensen meer en eten ze meer (zelfgekweekte) groenten en fruit. Er zijn ook aanwijzingen dat stress afneemt en (meer) sociale contacten in de buurt ontstaan. Op deze manier kunnen buurtmoestuinen gezondheidsproblemen helpen voorkomen, al is het belangrijk dat de risico's door eventuele bodem- en luchtverontreiniging tot een minimum zijn beperkt. Buurtmoestuinen sluiten aan bij de trend om in steden meer groen en parken aan te leggen. Ook passen ze in de trend om meer biologische, lokaal geproduceerde producten te eten. Hetzelfde geldt voor de behoefte aan meer betrokkenheid bij de eigen woonomgeving. Via de buurtmoestuinen kan bovendien een verbinding worden gelegd tussen beleid voor gezondheid en beleid voor de leefomgeving. Dit helpt om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken, zoals gezond ouder worden. Deze positieve effecten komen naar voren in een literatuuronderzoek van het RIVM. De bevindingen worden onder andere gebruikt voor onderzoek naar moestuinen in verschillende Europese landen. Het onderzoek geeft ook per gezondheidseffect aan met welke indicatoren deze gemeten kunnen worden. Aanbevolen wordt om dit op consistente wijze te doen om bevindingen internationaal te kunnen vergelijken en duidelijk te krijgen of buurtmoestuinen daadwerkelijk helpen om de leefbaarheid, en daarmee de gezondheid, in de stad te verbeteren.

This brochure is based on a workshop in which Professor Rik Eweg discussed the results and plans of the professorship with the main Van Hall Larenstein lecturer-researchers involved.

Organic amendments are used to improve soil fertility and maintain agricultural fields in a productive state. Despite these benefits, the use of organic amendments is limited in many developing countries. The overall objective of this thesis is therefore to provide a better understanding of current waste management practices in developing countries and ensure sustainable crop production via the biotransformation of urban waste into a high-quality soil amendment. First, I aimed at determining the causes for the limited use of organic amendments in small-scale urban farming systems. I interviewed 220 urban farmers in Ethiopia and found that competition for agricultural waste between fuel, feed and soil amendment is a major cause for the limited use of organic amendments. I demonstrated that allocation of agricultural waste for soil amendment is linked with farmers’ livelihood strategies. I also studied variation in compost demand among different farmer groups, and the socio-economic variables which explained these variations. Gaseous losses of ammonia and greenhouse gas (GHG) emissions occur during composting of nitrogen-rich urban waste. Several technologies could reduce these losses. However, these technologies are inadequate to fit within the broader farming systems because they are expensive. The second aim of this thesis was to develop low-cost methods to mitigate N losses and GHG emissions from composting, while retaining its fertilising value. Composting by earthworms (vermicomposting) is proposed as a low-cost strategy for minimising N losses and GHG emissions. Using a wide range of substrate qualities (C:N ratio, labile C sources) and other factors (earthworm density, amount of input, and moisture), I showed that vermicomposting reduced N losses and GHG emissions compared with traditional thermophilic composting, but the magnitude of the earthworm effect varied between substrates. Earthworms also change the quantity and composition of dissolved organic carbon during composting. Another low-cost strategy is to delay the addition of N-rich substrates during composting. I demonstrated that addition of nitrogen-rich substrate after the thermophilic phase reduced N losses. Delayed addition of N-rich substrates increased N2O emissions, but reduced CH4 emissions. Delayed addition resulted in compost that was as stable and effective at completely eradicating weed seeds as traditional composting. In conclusion, urban waste compost should be considered as alternative source for soil amendment, particularly in developing countries with competition for agricultural waste. Technologies such as vermicomposting and delayed addition of N-rich substrate are recommended to increase or maintain the nitrogen content of compost, reduce N losses and mitigate GHG emissions.

Het rapport ‘sociaal ondernemerschap in de zorglandbouw’ is voort gekomen uit de vraag van twee sociale ondernemingen: Stichting BREM en Stichting 4PK. Beide initiatiefnemers hebben de ambitie mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt te helpen re-integreren. Zij doen dat door de inzet van mensen bij het verbouwen van gewassen in stadslandbouwprojecten. De afgelopen jaren is het aantal sociale ondernemingen in de (stads)landbouw toegenomen. Sociale ondernemingen zijn zelfstandige ondernemingen die een product of dienst leveren en daarmee primair of expliciet een maatschappelijk doel nastreven (SER, 2015). De financiële doelstelling van deze ondernemingen staat ten dienste van het primaire maatschappelijke doel.

De wereld verstedelijkt in een snel tempo. Tussen nu en 2050 zal de stedelijke bevolking met ongeveer 200 duizend personen per dag toenemen. En al die mensen zullen van eten moeten worden voorzien. Een immense opgave. Er is nu al sprake is van de enorme impact van voedselvoorziening op ons leven en onze planeet, hoe moet dat dan in de komende decennia? Voor welke uitdagingen staan we? En, is het produceren van voedsel in de stad – stadslandbouw – een antwoord op de uitdagingen waar we in dit tijdperk van verstedelijking voor staan?

Amersfoort heeft een aantal ruimtelijke knelpunten die vergelijkbaar zijn met die van veel andere steden, zoals gebrekkige ecologische en recreatieve verbindingen tussen stad en ommeland, onvoldoende buitenspeelruimte voor kinderen, het stedelijk warmte-eiland, een fragiel watersysteem en voortschrijdende verstening. Als antwoord op met name de eerste twee ruimtelijke opgaven ontwikkeldede lokale vereniging Duurzaam Soesterkwartier het concept het Groene Spoor. In het kort komt het Groene Spoor neer op het creëren van een groenrecreatieve verbinding tussen de stad en het ommeland.

This article constructs a picture of green vegetable growing and supply in Dar es Salaam by looking at the lives and work of a small trader and an urban farmer. It reveals the importance of a range of distribution and trade networks and the integration of a wider city region, alongside urban and periurban production, for the large-scale supply of these vegetables to urban eaters. The livelihood benefit for the many actors involved is clear as are some of the threats emerging as the city changes.