Search

The question of why Islamic ‘civilization’ declined, and the theories proposed to provide an answer to that question constitute a significant topic of discussion within the field of Islamic studies. This paper focuses on one of the theories advanced to deal with this important question, a theory which claims that ‘the all-embracing Islamic law was one of the primary causes behind Islamic civilization’s decline and its inability to revive’. In an effort to scrutinize the integrity of this theory as it is presented by Saunders, the present work analyzes relevant literature. This paper finds that such a theory relies heavily on certain assumptions of 18th and 19th century Orientalists. Most importantly, it argues that such a theory is self-contradictory because if it was Islamic law that caused the decline of Islamic ‘civilization,’ it could have not allowed it to rise in the first place., İslâm medeniyeti neden gerilemiştir sorusu ve bu soruya cevap vermek üzere ortaya atılan teoriler, İslâmî çalışmalar alanında önemli bir tartışma alanı oluşturmuştur. Bu makale, bu meseleyi ele alan bir teoriyi incelemeye tabi tutmaktadır. Bu teoriye göre yaşamın her yanını kuşatan İslâm hukuku, İslâm Medeniyeti’nin gerilemesinin ve bir daha dirilişe geçememesinin başlıca sebeplerinden biri olarak görülmektedir. Saunders tarafından sunulan bu hipotezin doğruluğunu ölçmek üzere, bu makale ilgili literatürü analiz etmektedir ve bu iddianın, 18.-19. y.y.’larda yaşamış oryantalistlerin birçok eleştiri almış olan ön kabullerine dayandığını tespit etmektedir. İlâveten, ve daha da önemlisi, bu teorinin kendi içinde çelişik olduğunu ortaya koymaktadır. Çünkü eğer İslâm hukûku, İslâm medeniyetinin gerilemesinin ve takrar ayağa kalkamamasının sebebi olsaydı, onun ilk defa yükselişe geçmesine de izin vermezdi.

Üç çeyrek yüzyıl boyunca Filistin halkının kaderi ve müstakbel bir Filistin devleti dünya siyasetinde öne çıkan bir konuydu. Bugün, bir Filistin devleti hayali, 1940’larda ilk kez tartışıldığı zamandan daha da ileri bir hayal olarak duruyor. Zamanın ve çatışmanın örtüsü, bir zamanlar Filistin’in Filistin’de -bugün İsrail, Batı Şeria ve Gazze’de- kurulan laik demokratik bir devlet iddiasının üzerine kalın bir toz bıraktı. Bu makale, bir Türk aydını Osman Okyar’ın perspektifinden bir devlet hayal etme eyleminin aktif olarak gerçekleştiği 1970’lerde Filistin milliyetçi hedeflerinin en parlak günlerini yeniden su yüzüne çıkarmayı amaçlamaktadır. Osman Okyar’ın 1971’de Kuveyt’te düzenlenen İkinci Uluslararası Filistin Sempozyumu’ndan anıları, 1970’lerdeki Filistin Kurtuluş Hareketi’nin (FKH) Khalid Walidi, Yusuf Sayegh gibi en önde gelen ideologlarından bazılarının rüya devletlerinin yapısına dair tartışmalarını ortaya çıkarmak için kullanılacak. Okyar’ın konferansa ilişkin ayrıntılı notları, tarihin o önemli anına ancak o an orada bulunanlardan edinilebilecek özgün bakış açısıyla bir yaklaşım sunuyor., Üç çeyrek yüzyıl boyunca Filistin halkının kaderi ve müstakbel bir Filistin devleti dünya siyasetinde öne çıkan bir konuydu. Bugün, bir Filistin devleti hayali, 1940’larda ilk kez tartışıldığı zamandan daha da ileri bir hayal olarak duruyor. Zamanın ve çatışmanın örtüsü, bir zamanlar Filistin’in Filistin’de -bugün İsrail, Batı Şeria ve Gazze’de- kurulan laik demokratik bir devlet iddiasının üzerine kalın bir toz bıraktı. Bu makale, bir Türk aydını Osman Okyar’ın perspektifinden bir devlet hayal etme eyleminin aktif olarak gerçekleştiği 1970’lerde Filistin milliyetçi hedeflerinin en parlak günlerini yeniden su yüzüne çıkarmayı amaçlamaktadır. Osman Okyar’ın 1971’de Kuveyt’te düzenlenen İkinci Uluslararası Filistin Sempozyumu’ndan anıları, 1970’lerdeki Filistin Kurtuluş Hareketi’nin (FKH) Khalid Walidi, Yusuf Sayegh, Nabil Shaath gibi en önde gelen ideologlarından bazılarının rüya devletlerinin yapısına dair tartışmalarını ortaya çıkarmak için kullanılacak. Okyar’ın konferansa ilişkin ayrıntılı notları, tarihin o önemli anına ancak o an orada bulunanlardan edinilebilecek özgün bakış açısıyla bir yaklaşım sunuyor.

Although the Muslim Brotherhood (al-Ikhwan al-Muslimun) and Islamic Group (Gama’a al-Islamiyya) have same origin, Egyptian, they radically differ in terms of ideologies and strategies they espoused. In spite of the fact that the Muslim Brotherhood exhibited, except Sayyid Qutb, mostly moderate ideas; the Islamic Group, after emerging in the mid-1970s as an offshoot of the Brotherhood, basically chose a radical and revolutionary vision until 1990s. Ideological convergence basically stemmed from their salafiyya root. Both viewed westerners and westernized elites in Egypt as corrupted and rejected the idea of secularism. Their prescription to these problems was also same; to return to real and genuine roots of Islam; namely Quran and Sunna. Nevertheless, divergence stemmed particularly from their ideologies which were principal determiner for distinct strategies. It should be mentioned that the Islamic Group maintained radical stance firmly until the declaration of New Initiative in 1997. Since then, the Islamic Group transformed into a moderate and reconcilable movement and came closer to the ideology of Brotherhood. In this research, ideologies of two organizations were set forth by close examination of historical backgrounds and basic writings of the ideologues, then, in the light of findings, their approaches towards some basic concepts like democracy, Islamic state, women rights, secularism, relationship with the state and conception of jihad were compared. Results clearly showed that, the Brotherhood’s ideology prescribed ―gradual‖ strategy whereas ideology of the Islamic Group necessitates a ―radical‖ revolutionary one until 1997. Since then, it may also be argued that the Islamic Group melted into the Brotherhood given its moderate stance and inactive position in 2000s Müslüman Kardeşler (al-Ikhwan al-Muslimun) ve Cemaat-i İslami (Gama’a al-Islamiyya) örgütleri Mısır kökenli olmalarına rağmen, ideolojileri ve buna uygun olarak benimsedikleri stratejileri bakımından oldukça derin farklılıklara sahiptirler. Müslüman Kardeşler, Seyyid Kutub hariç tutulmak kaydıyla, çoğunlukla ılımlı görüşler sergilerken, Cemaat-i İslami, 1970’lerde Müslüman Kardeşler’in bir kanadı olarak ortaya çıkmasından sonra 1990’lara kadar esas olarak radikal ve devrimci bir yolu seçmiştir. Her iki örgütün ideolojik bakımdan benzerliği, ortak selefi kökenlere sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Her ikisi de batılıları ve Mısır’daki batılılaşmış seçkinleri bozulmuş olarak görür ve sekülarizmi reddeder. Bu problemlere çözümleri de neredeyse aynıdır; İslam’ın esas ve gerçek kaynakları olan Kur’an ve sünnete dönmek. İkisi arasındaki esas fark ise farklı stratejilere yol açan esas belirleyici faktör olan ideolojilerinden kaynaklanmaktadır. Bu noktada Cemaat-i İslami’nin radikal duruşunu 1997 yılındaki Yeni İnisiyatif ilanına kadar kararlı bir şekilde sürdürdüğü belirtilmelidir. Bu tarihten sonra örgüt, Müslüman Kardeşler gibi ılımlı ve uzlaşılabilir bir harekete dönüşmüştür. Bu araştırmada iki örgütün ideolojileri tarihsel gelimlerinin yakından incelenmesi ve ana ideologlarının çalışmaları incelenerek belirlenmiş, elde edilen bulgular ışığında demokrasi, İslami Devlet, kadın hakları, sekülarizm, devletle ilişkiler ve cihat gibi kavramlarla ilgili yaklaşımları karşılaştırmalı olarak ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçları açıkçagöstermiştir ki; Müslüman Kardeşler ideolojisi kademeli‖ stratejiyi salık verirken, Cemaat-i İslami ideolojisi 1997 yılına kadar radikal‖ bir stratejiyi getirmektedir. Bu tarihten itibaren 2000’lerdeki ılımlı ve aktif olmayan durumu göz önüne alındığında, Cemaat-i İslami örgütünün Müslüman Kardeşler içinde eridiği söylenebilir

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Laiklik ve sekülarizm kavramları zaman zaman birbirleri yerine kullanılan ifadeler olmakla birlikte sekülarizm; eğitim, hukuk ve siyaset alanı ile bireylerin günlük yaşantısında dini etkilerin azalacağını ileri süren bir teori olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda sekülerleşme iki ana kolda ayrışarak sosyal sekülerleşme ve kurumsal sekülerleşmeyi oluşturmaktadır. Öncelikli olarak sosyal sekülerleşme, bireylerin sosyal yaşamlarının dini değerler ile şekillenmemesini ifade ederken; kurumsal sekülerleşme, devlet kurumunun meşruiyetinin ve işleyişinin dini değerlere ve normlara dayanmaması şeklinde gelişmektedir. Böylelikle kurumsal sekülerleşme modernleşmenin ve demokratikleşmenin kilit unsuru olarak kabul edilmektedir. Laiklik ise sekülarizmin kurumsal modellerinden birini oluşturmaktadır. Fransa'dan mülhem model, din kurumunu ve devleti ayırmaktan ziyade, dinin devletin kontrolü altına girmesi ve kamusal alandan dini sembol ve pratiklerin ekarte edilmesi şeklinde gelişmiştir. Bu çalışma, benzer cumhuriyetçi değerler üzerine inşa edilen iki ulus-devlet olan Fransa'daki ve Türkiye'deki, kurumsal sekülarizm modellerinden biri olan laikliğin gelişimini, benzerliklerini ve farklılıklarını incelemektedir. Çalışmada kontrolcü eğilimin, otoriter yöntemlerin, anayasal sınırlandırmaların ve homojen toplum oluşturma takıntısının, modelin ana özelliklerini oluşturduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda her iki ülkenin devrimsel siyasi dönüşümünün ve cumhuriyetçi değerlerinin laiklik anlayışı üzerinde ortak değerler oluşturduğu izlenmiştir. Diğer yandan, iki ülkenin ayrışan sosyolojik yapılarının, İslam ve Hıristiyanlık dinlerinin ve demokratikleşme süreçlerinin ülkeler tarafından benimsenen laiklik modeli üzerinde farklılıklar geliştirdiği gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, inanç ve ibadet özgürlükleri ile demokratikleşme kapsamında laiklik kavramı yeniden sorgulanmıştır. Türkiye'de kontrolcü eğilim sürerken dinin kamusal alanda görünürlüğünün reddedilmesi 2000'li yıllarla birlikte, demokratikleşme çabaları aracılığıyla iyileştirilmiş ve dinin kamusal alanda varlığını kabul eder yönde gelişmiştir. 1905 yılından itibaren laiklik modelinde kurumsal ayrılığı gerçekleştiren Fransa ise, artan Müslüman nüfusunu tehdit olarak görmüş ve model İslam dinine karşı kontrolcü ve kamusal talepleri göz ardı ederek gelişmiştir. Laicism and secularism are often interchangeably used concepts; in addition to this, secularism, is a theory that suggests a decrease in the religious influence, will decrease over education, law and politics and also the daily life of individuals. In this context, secularization is divided into two main branches; social secularization and institutional secularization. While social secularization primarily means that the social life of individuals is not shaped by religious values; institutional secularization means that evolving as the legitimacy and functioning of the state is not based on religious values and norms. Thus, institutional secularization has been accepted as the key element of modernization and democratization. Laicism is one of the institutional models of secularism. Laicism as a French model, rather than separating religion and state, progresses by deprivation of religious symbols and practices from the public sphere and a state control over religion. This study examines the developments, similarities and differences of laicism as one of the models of institutional secularism, in two different nation-states that were built on similar republican values; Turkey and France. In the study, it has been determined that controlling tendency, authoritarian methods, constitutional limitations and the obsession of creating homogeneous society constitute the main features of the model. In this context, it was observed that the revolutionary political transformation of both countries and the republican values constitute common values on the understanding of laicism. In addition, it was observed that sociological structures, Islam and Christianity and democratization developed differences on the applied laicism model. As a result, the concept of laicism has been re-questioned in terms of the freedom of belief and worship and democratization. Controlling tendency has continued in Turkey. However, rejection of the visibility of religion in the public sphere was improved in the 2000s through democratization efforts. And, laicism has evolved to accept the existence of religion in the public sphere. Since 1905, France, which carried out institutional separation in the laicism model, saw the growing Muslim population as a threat and model has been developed by ignoring public demands against Islam in a controlling way.

Yüksek Lisans Tezi, Kur'ân-ı Kerim, Allah Teâlâ'nın tüm insanlık için gönderdiği bir yaşam rehberidir. Bu rehber, evrensel ilkeleri ile insanlığın tüm problemlerine cevaplar vermekte, doğru inanç ve yaşama biçimini göstermektedir. Dolayısıyla Kur'ân'ın, çağımızdaki, İslâm'ın inanç sistemine aykırı inanışlara ve fikir akımlarına cevaplar vermediğini düşünmek tutarlı bir iddia olmayacaktır. Sözgelimi, dünya üzerinde yaşanan doğal afetler, savaş, zulüm ve açlığı delil getirerek Allah'ın ahlâkîliğini sorgulamak ve varlığını reddetmek tutarlı mıdır? Dini özel yaşama hapseden seküler düşünce, dünyaya refah getirebilmekte midir? İnsan hakları bağlamında ele alınarak İslâmî olduğu ileri sürülen feminizme, Kur'ân nasıl bakmaktadır? Irkçı karaktere sahip milletlerin, insanlık medeniyetine sunabilecek bir şeyleri var mıdır? İşte, araştırmamızda tüm bu sorulara, Kur'ân'da İslâm öncesi döneme atıfta bulunularak eleştirilen ve aralarında sebep-sonuç ilişkisi bulunan zanne'l-câhiliyye, hükme'l-câhiliyye, teberrüce'l-câhiliyye ve hamiyyete'l-câhiliyye kavramları üzerinden cevaplar sunmaya çalıştık., The Holy Quran is a life guide sent by Allah Almighty for all humanity. This guide provides answers to all problems of humanity thanks to its universal principles and shows the right belief and way of life. Therefore, it won't be a consistent claim that the Qur'an does not respond to beliefs and currents of belief that are contrary to the Islamic belief system of our time. For example, is it consistent to question God's morality and deny its existence by providing evidence of natural disasters, war, cruelty, and hunger in the world? Does secular thought that imprisoned religion in private life bring prosperity to the world? How does the Qur'an's view on feminism in the context of human rights? Do racist nations have something to offer to humanity civilization? Here, We tried to provide answers for all of these questions in our research on concepts having cause-and-effect relationship like zanne'l-jahiliyya, provisions of jahiliyya period, teberrüce'l-jahiliyya and hamiyyete'l-jahiliyya concepts and which are criticized in the Qur'an with reference to pre-Islamic period.

Ünlü, Şükrü/Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Bir devletin gerçek anlamda demokratik bir hukuk devleti olması, kural koyarken bir dine göre hareket etmemesine, din temelli bir yapı altına girmemesine bağlıdır. Başka şekilde ifade etmek gerekirse, demokratik devlet din ve devlet islerini birbirinden ayırmalı, laik bir yapılanma içerisinde olmalıdır. Bu çalışmanın amacı laiklik kavramını açıklamak, Türk Anayasa Mahkemesi’nin laiklik ilkesini ne şekilde ele aldığını, bu ilkeye nasıl bir anlam yükleyerek ne yönde kararlar verdiğini ortaya koymak ve Mahkemenin, laiklik anlayışının bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu değerlendirmeyi yaparken, günümüze kadar konu ile ilgili verilen önemli kararlar incelenerek, Mahkeme’nin laiklik anlayışı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmamızı üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; laikliğin tanımı yapılarak, dünyadaki tarihsel gelişimine değinilmiştir. Daha sonra laikliğin, Siyaset Bilimi’nde ele alınışına kısaca değinilerek, bazı ülkelerdeki laiklik düzenlemeleri daha yakından incelenmiş ve anayasal düzenlemelerine kısaca yer verilmiştir. Birinci bölümün son kısmında ise, Türkiye’de laikliğin tarihsel gelişimi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde; Türk Hukuk Sistemi’nde laikliğin ele alınışını genişçe ele alınarak irdelenmiştir. Burada laikliğin unsurlarından din hürriyeti açıklanarak, bunun içinde yer alan inanç hürriyeti ve ibadet hürriyeti unsurları açıklanmaya çalışılmıştır. Yine laikliği diğer unsuru olan din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması açıklanarak bunun da alt unsurları irdelenmiştir. Üçüncü bölümde; Hukuk, Hukuk Devleti, Anayasa, Anayasa Mahkemesi, Türk Anayasa Tarihi gibi konularda bilgi verilmiştir. 1876 Kanuni Esasi, 1921 Anayasası, 1924 Anayasası, 1961 Anayasası laikliği ele alışı kısaca anlatılmıştır. Mahkeme’nin laikliğe ilişkin verdiği çeşitli kararlar incelenmiştir. Bu kararlardan yola çıkarak Mahkeme’nin geçmişten günümüze kadar benimsediği laiklik anlayışı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu kararlar; Milli Nizam Partisi(MNP) Kapatma Kararı, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Devlet Teşkilatında Bulunması ile İlgili Karar, Eski Türk Ceza Kanunu 175 ve 176. Maddesinde Yer Alan “devletçe tanınan dinler” İbaresinin Yerine “semavi dinler” İbaresinin İptali Davası, Anayasa Mahkemesinin Türban Kararları(1989 Tarihli Birinci Türban Kararı ve 1991 Tarihli İkinci Türban Kararı), Refah Partisi(RP) Kapatma Kararı, Fazilet Partisi (FP) Kapatma Davası, Başörtüsüne Üniversitelerde Serbestlik Getirmek Amacıyla Yapılan Anayasa Değişikliğine Yönelik İptal Kararı, Adalet ve Kalkınma Partisi Kapatma Davasına ilişkin Karar(30.07.2008 Tarih ve E.2008/1, K.2008/2 Sayılı Karar) incelenmiştir. Daha sonra Anayasa Mahkemesi İçtihatları incelenerek Mahkeme’nin lâiklik konusundaki düşünceleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece Türk Siyasal Hayatı’nı biçimlendirmeye devam eden laiklik, din-devlet ve daha geniş anlamda din-siyaset ilişkisinin aydınlatılmasına katkı sağlaması amaçlanmıştır. Çalışmamız sonuç bölümüyle tamamlanmıştır. Çalışmamızın oluşturulmasında Anayasa metni, ilgili hukuki metinler özellikle de Anayasa Mahkemesi’nin konuya ilişkin kararları incelenmiştir. İkincil kaynak olarak, siyaset bilimi ve anayasa hukuku disiplinlerine ilişkin konumuza ilgilendiren kısmıyla geniş bir literatür taraması yapılmış ve bu çalışmalardan genişçe yararlanılmıştır., The fact that a state is a democratic state of law in a real sense depends on not acting according to a religion while putting a rule, not entering a religion-based structure. To put it another way, the democratic state must be in a secular structure that separates religion and state from each other. The purpose of this study is to explain the concept of secularism, to show how the Turkish Constitutional Court deals with the secularism principle, how to make a meaning to this principle, and to make an assessment of the concept of secularism. In making this assessment, important decisions regarding the issue were examined day by day, and tried to put forward the understanding of the secularism of the Court. Our work consists of three parts. In the first chapter; the definition of secularism has been made and the historical development in the world has been mentioned. Later, after briefly addressing the discussion in Political Science, the secularist arrangements in some countries were examined more closely and the constitutional arrangements were briefly examined. Finally, the historical development of secularism in Turkey is emphasized. In the second chapter; The issue of secularism in the Turkish legal system has been examined extensively. Here, freedom of religion was explained from the elements of secularism, and the elements of freedom of religion and freedom of worship contained in it were tried to be explained. Another element of secularism, the separation of religion and state affairs, was explained and its subordinate elements were examined. In the third chapter; Law, State of Law, Constitution, Constitutional Court, History of Turkish Constitution. 1876 Constitution, the 1921 Constitution, the 1924 Constitution, the 1961 Constitution and the 1982 Constitution were discussed briefly. Various judgments of the Court on secularism have been examined. From these resolutions, the Court tried to put forward the concept of secularism that the Court adopted from the past to the present day. These; Decision to Closure of the Milli Nizam Party (MNP), Decision on the Presidency of the Presidency of Religious Affairs in the State Organization, Revocation of the "semavi dinler" İbaresin Instead of the "staterecognized religions" in Articles 175 and 176 of the Old Turkish Penal Code, Decision to close the Refah Party (RP), Fazilet Party (FP) Closure Case, Cancellation Decision Toward the Amendment of the Constitution to Introduce Freedom to the Headscarf, Adalet ve Kalkınma Party(AKP) Closure Case The Decision (Decision dated 30.07.2008 and E.2008 / 1, Decision No.2008 / 2) has been examined. Afterwards, the case-law of the Constitutional Court was examined and tried to put forward the opinions of the Court on secularism. Thus, we hope to contribute to the clarification of secularism, the state of religion and religion-politics in a broader sense, which continue to shape Turkish Political Life. Our work has been completed in the result section. Primary and secondary sources were used as references in the creation of our work. The legal texts of the Constitution, especially the Constitutional Court's decisions on the issue, are examined. As a secondary source, a broad literature search was conducted and partly exploited in the part concerned with our position on political science and constitutional law disciplines., İÇİNDEKİLER ÖZET -- iv ABSTRACT -- vi İÇİNDEKİLER -- viii KISALTMALAR -- xi GİRİŞ -- 1 BİRİNCİ BÖLÜM LAİKLİK OLGUSUNUN KAVRAMSAL-KURAMSAL ÇERÇEVESİ, TARİHSEL GELİŞİMİ VE TÜRKİYE’DE-DÜNYADA UYGULANIŞI 1.1. TANIMI -- 4 1.1.1. Demokrasi Kavramı -- 7 1.1.2. Laiklik ve Demokrasi İlişkisi -- 8 1.2. DÜNYADA LAİKLİĞİN GELİŞİMİ -- 10 1.3. SİYASET BİLİMİNDE LAİKLİĞİN ELE ALINIŞI -- 15 1.4. DÜNYADA BAZI ÜLKELERDEKİ LAİKLİK ANLAYIŞI -- 17 1.4.1. İngiltere -- 17 1.4.2. Almanya -- 19 1.4.3. Fransa -- 22 1.4.4. Amerika Birleşik Devletleri (A.B.D) -- 23 1.5. DİĞER BAZI BATI ÜLKELERİNDE LAİKLİK -- 25 1.5.1. Hollanda -- 25 1.5.2. Yunanistan -- 26 1.5.3. İspanya -- 28 1.5.4. Belçika -- 29 1.5.5. İtalya -- 31 1.6. TÜRKİYE’DE LAİKLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ -- 32 1.6.1. Osmanlı İmparatorluğunda Laiklik Eğilimleri Hususu -- 33 1.6.2. Cumhuriyet Dönemi Laikliğin Gelişimi ( 1980’e kadar) -- 34 İKİNCİ BÖLÜM TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE LAİKLİK ANLAYIŞI 2.1. GENEL OLARAK -- 38 2.2. DİN HÜRRİYETİ -- 42 2.2.1 İnanç Hürriyeti -- 43 2.2.2. İbadet Hürriyeti -- 44 2.3. DİN VE DEVLET İŞLERİNİN BİRBİRİNDEN AYRILMASI -- 45 2.3.1. Devletin Resmi Bir Dininin Olmaması -- 45 2.3.2. Devletin Bütün Dinlere Karşı Tarafsız Olması -- 47 2.3.3. Devletin Tüm Mensuplarına Eşit Davranması -- 48 2.3.4.Din Kurumları İle Devlet Kurumlarının Birbirinden Ayrılmış Olması -- 49 2.3.5. Devlet Yönetiminin Din Kurallarından Etkilenmemesi -- 51 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA LAİKLİK 3.1. HUKUK, ANAYASA VE ANAYASACILIK KAVRAMLARI -- 53 3.1.1. Hukuk Kavramı -- 53 3.1.2. Anayasa Kavramı -- 53 3.1.3. Anayasacılık Kavramı -- 54 3.2. DÜNDEN BUGÜNE TÜRK ANAYASALARI -- 54 3.2.1. 1876 Kanuni Esasi -- 54 3.2.2. 1921 Anayasası -- 56 3.2.3. 1924 Anayasası -- 57 3.2.4. 1961 Anayasası -- 60 3.3. ANAYASA MAHKEMESİ -- 63 3.3.1. Anayasa Mahkemesi’nin Laiklikle İlgili Verdiği Bazı Kararlar -- 66 3.3.1.1. Milli Nizam Partisi(MNP) Kapatma Davası -- 66 3.3.1.2. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Devlet Teşkilatında Bulunması ile İlgili Karar -- 70 3.3.1.3. Eski Türk Ceza Kanunu 175 ve 176. Maddesinde Yer Alan “devletçe tanınan dinler” İbaresinin Yerine “semavi dinler” İbaresinin İptali Davası -- 72 3.3.1.4. Anayasa Mahkemesinin Türban Kararları -- 73 a) 1989 Tarihli Birinci Türban Kararı -- 73 b) 1991 Tarihli İkinci Türban Kararı -- 78 3.3.1.5. Refah Partisi(RP) Kapatma Davası -- 81 3.3.1.6. Fazilet Partisi (FP) Kapatma Davası -- 85 3.3.1.7. Başörtüsüne Üniversitelerde Serbestlik Getirmek Amacıyla Yapılan Anayasa Değişikliğine Yönelik İptal Kararı -- 87 3.3.1.8. Adalet ve Kalkınma Partisi(AKP) Kapatma Davasına ilişkin Karar (30.07.2008 Tarih ve E.2008/1, K.2008/2 Sayılı Karar) -- 88 3.3.2. Anayasa Mahkemesi İçtihatlarına Göre Lâiklik: Değerlendirme -- 90 SONUÇ -- 93 KAYNAKÇA -- 97 İnternet Kaynakları -- 108 ÖZGEÇMİŞ -- 110

According to modern social theory political science belongs to secular domains of social sciences, it is scientific and it immunes from theology. However, in political theory and political philosophy this view is outmoded and one sided today. In this paper I will examine the transformation of modern political theory after German political philosopher Carl Schmitt’s understanding of modern political theory as “political theology”. With this aim, I will evaulate theologicopolitical leitmotives of modernity and modern political theory such as reason and revelation distinction in philosophy, immanentize the Christian Eschaton, millenarianism (belief that an ideal world will be achieved in the near future), worldly or immanent salvation and particular attention is paid to political messianism and religiosity after secularism. Modern sosyal teoride entellektüeller arasındaki genel eğilim, politikayı bir “bilim” olarak teoloji, tarih gibi diğer sosyal bilim disiplinlerinden bağımsız, ayrı ve sosyal bilimlerin seküler alanına dahil olarak görme eğilimidir. Bu bildik yaklaşımın aksine günümüzde politika biliminde ve özellikle de politika felsefesinde ortaya çıkan yeni entellektüel gelişmeler ile birlikte yukarıda ifade edilen bakışın oldukça tek taraflı olduğu ve bir tür dinselliği içinde barındırdığı düşünürler tarafından ifade edilmeye başlandı. Bilhassa Alman politika filozofu Carl Schmitt’in Politik Teoloji: Egemenlik Tasarımı Üzerine Dört Bölüm adlı çok önemli eseri yayınlandıktan hemen sonra modern devlet teorisinde kullanılan teolojik kavramlar ve Batı ideolojilerinin apokaliptik (tarihi bir aşamada durduran ve kıyametçi) yaklaşımları politik bilimcilerin ilgisini çok daha fazla çekmeye başladı. Schmitt’in eseri kendisinden kaçınılmaya çalışılan dinsel dilin modern teorilerde devam edip etmediği meselesini ele alıyordu ve Schmitt tarafından modernitedeki sekülerizm iddiasına rağmen dinsel dilin modern teoride varlığını devam ettirdiği ileri sürülüyordu. Schmitt’in söylediği üzere söz gelimi modern devlet teorisinde kadim “kadir-i mutlak Tanrı” kavramı “egemen devlet” kavramına, teolojik bir kavram olan “mucize” kavramı ise, “istisna hali” gibi modern ve politik bir kavrama dönüşüyordu. Schmitt’in “modern teorinin bütün önemli kavramlarının sekülerleşmiş teolojik kavramlar olduğu” iddiası ile birlikte bu türden ifadeler sosyal bilimler ve bilhassa da politika bilimi için meydan okuyucuydu çünkü Schmitt’in iddia ettiği üzere eğer modern devlet teorisinin bütün önemli kavramları kökeninde teolojik ise ve dinselliği barındırıyorsa bilimi dinden, felsefeyi dinden, bilgiyi inançtan, ya da bilmeyi inanmadan vb. nasıl ayırabiliriz? sorusu sosyal bilimcinin cevaplamak zorunda olduğu ve kendisinden kaçınılamayacak bir soru olacaktı. Bir diğer önemli soru da şudur: Sosyal bilimlerde objektiflik kriterimiz bu noktadan sonra ne olabilir?

In this article, Turkey's modernization in the adventure of a protracted discussion, some time can not become a problem, into the regime and center-periphery in terms of sociological, political science in terms of republican-democratic secularism led to the conflict will be problems. Moreover, Turkey's, as different from the Western world, why the religious field itself, and it makes the state institutional care community on the sovereignty of the state of the quest for a tool-building and nation-applied as a driving force trying to answer the question is looked at. This quest for answers in the first of secularism in the West will look at applications, then the Ottoman Empire and the Republic of religion and state relations in the period will be addressed., Bu makalede, Türkiye'nin modernleşme serüveni içinde müzmin bir tartışma konusu olmaktan çıkamayıp kimi zaman bir rejim sorunu haline dönüşen ve sosyolojik açıdan merkez-çevre, siyaset bilimi açısından da cumhuriyetçi-demokrat çatışmasına yol açan laiklik sorununa değinilecektir. Ayrıca Türkiye'nin, Batı dünyasından farklı olarak, neden dini alanı bizzat devlet eliyle kurumsallaştırmaya ve bunu devletin toplum üzerinde egemenlik kurma arayışının bir aracı ve uluslaştırmanın itici bir gücü olarak kullanmaya çalıştığı sorusuna da cevap aranacaktır. Bu cevap arayışında öncelikle, laikliğin Batı'daki uygulamalarına bakılacak, ardından Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde din ve devlet ilişkilerine değinilecektir.