Search

Çeviri süreçlerinde gerçekleştirilen revizyon eylemi, çok yönlü ve karmaşık bir eylem türüdür. Böyle bir durum, revizyon eyleminin tanımlanmasını ve bu eylemin sınırlarının belirlenmesini zorlaştırmaktadır. Erek kitleyle buluşturulacak erek metnin kalitesini arttırmak amacıyla gerçekleştirilen revizyon faaliyetlerini gerçekleştiren revizör pozisyonundaki katılımcının kişisel tasarruf ve tutumlarının göz ardı edilmemesi de gerekmektedir. Ayrıca günümüzdeki teknolojik gelişmelerin neticesinde, örneğin artan bilgisayar destekli çeviri faaliyetleri bağlamında, revizyon eyleminin amacına uygun işlevsel bir biçimde gerçekleştirilmesi ihtiyacı da artmaktadır. Çalışmamız çerçevesinde “Mesleğimiz Yayıncılık Projesi – AB’ye Uyum Sürecinde Avrupa ve Türkiye Yayıncılık Sektörlerinde Meslek Standartları ve Yeterlilikler” ile “TS EN ISO 17100:2015 ‘Çeviri Hizmetleri – Çeviri Hizmetleri İçin Gereklilikler’ Türk Standardı” örnekleri, revizyon eyleminin çeviribilim alanındaki teorik düzlemde ele alındığı biçimiyle irdelenmiştir. Çalışmamız çerçevesinde irdelediğimiz iki örnek, her ne kadar mesleki standart ve yeterliliklerin belirlenmesi amacıyla oluşturulmuş olsalar da çeviri süreçlerinde revizyon faaliyeti görevini üstlenecek revizör katılımcısının kişisel tasarruf ve tutumları göz ardı edilmektedir. Ayrıca irdelediğimiz örnekler, revizyon faaliyetlerini, genel olarak yalnızca erek metin üzerinden gerçekleştirilebilecek bir eylem türü olarak ele almaktadırlar. Böyle bir bakış açısı, revizyon faaliyetinin yüzeysel ve terminolojik bir biçimde uygulanmasına yol açmaktadır. Çalışmamız çerçevesinde tespit edilen bu ve benzeri sorunlar neticesinde, söz konusu örneklerin çeviribilim alanında yönelik çalışmalarda ele alınan revizyon faaliyetlerine tam anlamıyla odaklanmadığını söyleyebiliriz. Bu sebeple her iki örnek içeriğinin, çeviribilim alanındaki revizyon faaliyetine yönelik ortaya konulan literatür çerçevesinde değerlendirilip yeniden ele alınması gerekmektedir. The act of revision in translation processes is a multifaceted and complex type of action. Such a situation makes it difficult to define the revision act and determine its boundaries. It is also necessary not to ignore the personal decisions and attitudes of the participant in the position of the reviser who performs revision activities to improve the quality of the target text to be delivered to the target audience. Moreover, due to today's technological developments, for example, in the context of increasing computer-assisted translation activities, the need for revision to be performed functionally in accordance with its purpose is also increasing. The starting point of this study is to examine the problems and uncertainties in revision activities, which have been theorized in the field of translation studies from a theoretical perspective, through examples that have not been evaluated within the framework of revision before, and thus to put forward the theoretical background on the subject in a practical way. Such a study is intended to contribute to the translation studies literature on the act of revision, which constitutes an important part of the translation process. Within the framework of our study, the examples of “Professions in Publishing” Project - Professional Qualifications for Publishing on the Way to EU Accession” and "TS EN ISO 17100:2015 ‘Translation Services - Requirements for Translation Services’ Turkish Standard” are examined in the way in which the act of revision is dealt with on the theoretical level in the field of translation studies. Although the two examples we analysed in our research framework were created to determine professional standards and competencies, the personal decisions and attitudes of the reviser participant who will undertake the revision activity in translation processes are ignored. Moreover, the examples we have examined generally treat revision as a type of action that can only be performed on the target text. Such a perspective leads to a simple and terminological implementation of the revision activity. As a result of these and similar problems identified in the framework of our study, we can say that these instances do not entirely focus on the revision activities addressed in translation studies. For this reason, the content of both examples needs to be evaluated and reconsidered within the framework of the literature on the revision activity in the field of translation studies.

Ovim radom su prikazane vrste revizije, temeljna načela i revizijski standardi. Eksternu reviziju obavljaju neovisni, vanjski revizori, a obveznici su poduzeća. Interna revizija nastaje kao odjel unutar poduzeća i predstavlja sastavni dio poduzeća te ju provode zaposlenici poduzeća odnosno interni revizori. Revizor je odgovoran za izražavanje mišljenja i formiranje financijskih izvještaja dok za sastavljanje financijskih izvještaja odgovara poslovni subjekt. Cilj rada je prikazati razlike između vrsta revizije i njihovu važnost za poslovanje poduzeća. U radu su analizirana revizijska izvješća tvrtke X u razdoblju od 2019. do 2021. godine. Reviziju svake godine provodi neovisni eksterni revizori koji na temelju transparentnosti financijskih izvještaja ukazuje na eventualne nepravilnosti nastale pri poslovanju. Mišljenje revizora može biti pozitivno, negativno, mišljene s rezervom i suzdržano.

Revizija je jedna od ključnih profesija današnjice. Revizijska profesija je regulirana profesija, a kvaliteta obavljenih revizorskih usluga ovisi upravo o načinu i stupnju regulacije u nekoj zemlji. Iako se sve zemlje pridržavaju određenih međunarodnih revizijskih standarda, organizirane su na različite načine i formiraju vlastite nacionalne standarde u području revizijske profesije. Problematika cjelokupnog rada ogleda se u komparativnoj analizi u koju je uključeno šest zemalja: Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Srbija, Crna Gora, Sjeverna Makedonija i Slovenija. Svaka zemlja određuje nadležno tijelo koje je odgovorno za nadzor, izdavanje odobrenja za rad ovlaštenim revizorima i revizorskim društvima, nadzor nad radom ovlaštenih revizora i ostalo. Iako postoje parametri i sličnosti koji povezuju navedene zemlje kroz revizijsku profesiju, utvrđeno je dosta različitosti. U ovom radu je analizan stupanj usklađenosti licenciranja ovlaštenih revizora i stupanj usklađenosti naknadnog profesionalnog usavršavanja ovlaštenih revizora, te donesen zaključak i preporuke za veću standardizaciju revizijske profesije i poboljšanje kvalitete revizorskih usluga na sveukupnoj razini. Auditing is one of the key professions today. The audit profession is a regulated profession, and the quality of audit services performed depends precisely on the method and degree of regulation in a country. Although all countries adhere to certain international auditing standards, they are organized in different ways and form their own national standards in the field of auditing profession. The problems of the entire work are reflected in the comparative analysis, which includes six countries: Croatia, Bosnia and Herzegovina, Serbia, Montenegro, North Macedonia and Slovenia. Each country determines the competent authority that is responsible for supervision, issuing authorizations for the work of authorized auditors and audit companies, supervision of the work of authorized auditors and other things. Although there are parameters and similarities that connect the mentioned countries through the auditing profession, a lot of differences were found. In this paper, the degree of compliance with the licensing of authorized auditors and the degree of compliance with the subsequent professional training of authorized auditors were analyzed, and conclusions and recommendations were made for greater standardization of the audit profession and improvement of the quality of audit services at the overall level.

Činiti moralna, odnosno etična djela nešto je s čime bi se svaka osoba trebala suočiti svaki dan. Bilo da je riječ o privatnom životu ili pak poslovnom svijetu. Etika je nešto što čovjek poznaje stoljećima pa čak i tisućljećima. Godinama se oblik primjene etike mijenjao, no srž značenja je ostala poprilično slična, a to je da osoba treba donositi ispravne, odnosno moralne odluke. Biti iskren, pravedan i dobar čovjek bitne su osobine koje treba imati svaka osoba, ali posebice poslovni čovjek. On se svaki dan susreće sa različitim izazovima te je na njemu da primijenjuje takozvanu profesionalnu etiku. Pravilna primjena profesionalne etike, pravila, normi, zakona, načela i etičkih kodeksa itekako pozitivno pridonosi poslovnome svijetu, točnije računovodstvu. U računovodstvo pripradaju računovođe i revizori čija je uloga pravilno usmjeriti poslovnu organizaciju, a to čine svojim znanjem, stručnošću, vještinama i naravno, primjenom svih etičkih načela i kodeksa. Naravno postoje i oni koji iz razno raznih razloga ne žele primjenjivati profesionalnu etiku u svom poduzeću, no ta brojika ipak postaje sve niža kako godine prolaze. U današnjem modernom svijetu gotovo je nezamislivo raditi u većem poduzeću, sa mnogo zaposlenika, a ne poštovati etički kodeks poduzeća. Nepoštovanje kodeksa, ili nepostojanje istog, može samo dovesti do negativnih rezultata. Nezadovoljni radnici, dobavljači, potencijalni kupci i potrošači, loši međuljudski odnosi pa čak i u ekstremnim slučajevima i propast poduzeća. Mito, krađa, korupcija i mnogo sličnih aktivnosti dovest će upravo do već spomenutog. Kao i svi, računovođe i revizori ipak rade sa financijskim podacima stoga moraju posebno paziti na svoj rad jer upravo oni odlučuju o sudbini poduzeća.

Revidiranje je oblika nadzora. Zaradi vse večje kompleksnosti delovanja pravnih oseb, naraščajočega pomena informacijske tehnologije in informacij je potrebno razvijati nove in primerne metode nadzora, da bi lahko zadovoljili zahteve tehnološkega razvoja in uporabnikov. Mednje sodi način, orodje, prostor ter znanje za revidiranje 21. stoletja. Napredne tehnološke rešitve omogočajo poglobljeno znanje o delovanju podjetij ter oceno stanja oz. dejanj. S tem se spreminja vloga revizorja v digitalnem svetu prihodnosti. Na podlagi spoznanj smo ugotovili, da so v preteklosti obstajali pozivi, kako razviti revidiranje za izzive prihodnosti, a o(b)staja bistven časovni razkorak med sprejetjem novih idej oz. znanja ter njihovo implementacijo v praksi. Stopnja inovacije je v panogi revizije nižja kot v drugih panogah, zaradi česar ostajajo sistemske napake v obliki koncentracije trga revizijskih storitev, kakovosti revidiranja, strukture revizijskega postopka, vloge ter vrednosti revidiranja nerešene. Revidiranje je namreč pod velikim vplivom zunanjih dejavnikov, ki usmerjajo razvoj glede na trenutno gospodarsko, socialno in pravno politiko. V delu smo proučili smernice razvoja revidiranja v prihodnosti na osnovi analize sedanjega stanja. Prikazali smo stanje panoge revidiranja glede na vrste revidiranja po revizijskem organu. Ugotovili smo, da je t. i. gospodarsko revidiranje vrsto let imelo primat na področju revidiranja ter bilo bistven dejavnik v delovanju kapitalskih trgov, a se ni spremenilo od začetka 20. stoletja. Z napredkom informacijske, telekomunikacijske in računalniške tehnologije, se spreminja usmerjenost revizorjev iz preteklosti v prihodnost. Napredna tehnologija bo prevzela del funkcije, ki jo je imela revizija v preteklosti, s čimer se bo spremenila tudi vloga revizorja. IT bo zaznamovala delovanje organizacij ter vpeljala novo obdobje digitalne ekonomije, ki zahteva prilagoditev revidiranja. Prilagoditev bo celovita in bo potekalo od izobraževanja revizorjev, ki bo vedno bolj osredotočeno na pridobivanje znanj s področij informacijske tehnologije ter mehkih veščin, preko spremembe načina dela do izkoriščanja novih naprednih tehnologij kot so: tehnologija verižnih blokov podatkov, veliki podatki, rudarjenje podatkov ter sistemi umetne inteligence. Prihajajoča sprememba bo preobrazila panogo revizije za vedno. Auditing is a form of oversight. In an increasingly compley business surrounding and with growing importance of information technology, one has to develop new and adequate methods of control. Demands from technological development and users are growing at a very high rate. Methods, tools, space and knowledge of how to process and audit has to change and adapt to modern times. Advanced technological solutions allow deeper understanding of solutions and assesment of processes. With this an auditor sets and accepts new role in the digital world of the future. On the basis of insights, we have realized, that there have been calls and guidances how to develop the function of audit, in the past. This did not change over time, but there is a significant time lapse between accepting new ideas and knowledge and implementing them in practice. We have realized that the rate of innovation and progress is rather slower in comparison with other industries. As a result of this, there are systematic failures in the form of market concentration, quality of audit, structure of audit process, role and value of auditing that remain unsolved. Auditing is under a huge influence from outside factors, which align development of auditing with the basics of temporary economic, social and legal climate. In this work we have studied guidelines of auditing development in the future on the basis of present developments. We have shown the condition of audit market and industry on the basis of type of auditing. We have also shown that external audit has led the way in auditing and was one of the more important factors in equity markets. With the advancement of information, telecommunication and computer technology the auditing also changes and strives to complete the transformation of its role. Advanced technology will take over a part of audit function and change it from the way it has been done in the past. Information technology will determin the way organisations operate and start a new era of digital economy, which will demand that the industry of auditing aligns itself with it. Alignement will be comprehensive and will start with the education of future auditors, who will have a much more advanced knowledge of information technology and a set of soft skills, through the way auditing is done to the way of utilizing new advanced technology such as blockchain, big data, data mining and systems of artificial intelligence. Future carries with it changes of present understanding of auditing. Inforamtion technology will leave a deep mark in auditing and change the field for ever.

Diplomsko delo se nanaša na raziskave, ki so bile v preteklosti narejene na temo zaupanja v revizorje računovodskih izkazov. V delu povzemam rezultate štirih raziskav in en komentar na to temo. Vseh pet člankov je delo avtorjev, ki delujejo v Združenih državah Amerike in preverjajo zaupanje v revizorje računovodskih izkazov v njihovi državi This graduation thesis concerns on researches made in the past in the field of confidence in the auditors of financial statements. In this thesis, I summarize results of four researches and one comment in this field. All five articles are written by authors who work in the United states of America and verify the trust in auditors of their country.

Акционарска друштва данас представљају најмоћнији и најдинамичнији покретач светске економије. Регулисани принципи управљања, добро постављена организациона структура, способност да се у кратком временском периоду обезбеде велика финансијска средства за учешће великог броја грађана, правичан карактер расподеле добити, као и велика прилагодљивост тржишним променама учинили су акционарска друштва најпопуларнијим и најважнијим субјектом светског тржишта робе, капитала и радне снаге, те се стога може рећи да је истраживање које за тему има акционарска друштва у потпуности оправдано, како са научног тако и са друштвеног аспекта. Предмет истраживања докторске дисертације представља нормативноправна анализа регулативе у области управљања јавним и нејавним акционарским друштвима, односно органа управљања овим друштвима, док је ужи предмет истраживања фокусиран на анализу појединачних органа управљања у акционарским друштвима (скупштина, надзорни одбор, директор и одбор директора, и други обавезни и факултативни органи). Циљ истраживања докторске дисертације јесте нормативна анализа позитивноправних прописа Републике Србије којима се дефинишу органи управљања у акционарским друштвима. Наиме, општи циљ докторске дисертације јесте нормативна анализа актуелног Закона о привредним друштвима, док су посебни циљеви дисертације: генеза настанка акционарских друштава ради адекватнијег и свеобухватнијег схватања ове форме привредних друштава; детерминисање разлике у модалитетима управљања акционарским друштвима (једнодомно и дводомно); указивање на разлике у управљању код јавних и нејавних акционарских друштава; указивање на законодавне измене у претходном периоду које су утицале на престанак постојања управних одбора; расподела овлашћења из домена управног одбора на друге органе акционарског друштва. Методе истраживања које ће бити спроведене у дисертацији у директној су корелацији са предметом и циљем истраживања. Основне методе које ће бити коришћене у дисертацији јесу: аналитички и синтетички метод, индуктивни метод, дедуктивни метод, нормативни метод, историјски метод и компаративни метод. У другој глави истраживање је усмерено на дефинисање појма акционарског друштва и то кроз законску легислативу, као и на детерминисање општих обележја акционарских друштава. Након тога дат је кратак историјски осврт на развој акционарских друштава кроз различите временске епохе, односно – од средњег века па све до модерног доба, са посебним нагласком на развој акционарских друштава у југословенској привреди. У оквиру ове главе анализиран је позитивноправни оквир регулисања акционарских друштава у Републици Србији, са посебним акцентом на поступак оснивања акционарских друштава. Затим су анализиране релевантне одредбе Закона о привредним друштвима које регулишу облик управљања у акционарским друштвима. Апострофиране су разлике које су присутне између једнодомног и дводомног управљања у акционарским друштвима и указано је на корелацију између једнодомног и дводомног управљања у односу на форму акционарског друштва, јавног или нејавног. У трећој глави се приступило анализи релевантних одредаба Закона о привредним друштвима, које ближе дефинишу скупштину као орган акционарског друштва. У овој глави, фокус истраживања је на дефинисању надлежности скупштине акционарског друштва, делокругу њених овлашћења, начину функционисања, на индивидуалним правима чланова скупштине – акционара, те на односу са другим органима акционарског друштва. Директори су законски заступници акционарског друштва и представљају веома важан сегмент управљања у акционарским друштвима, те се стога у четвртој глави дисертације анализирају питања која су од значаја, а у вези су са поступком именовања директора, условима за њихов избор, као и за разрешење. Посебно су анализиране разлике између извршних и неизвршних директора, као и правног положаја генералног директора. Циљ истраживања у петој глави јесте анализа делокруга овлашћења надзорног одбора, поступак именовања надзорног одбора, права и овлашћења чланова одбора, као и његов однос са другим органима акционарског друштва. Нарочито је указано на поверена, односно пренета овлашћења из домена управног одбора на надзорни одбор. Предвиђен је и механизам надзора над управљањем у акционарским друштвима, што управо представља делокруг анализе шесте главе. Прецизније, ова глава има за циљ да анализира ко, када и на који начин обавља послове унутрашњег и спољног надзора. Предмет посебне анализе у оквиру овог поглавља јесте и контрола усклађености пословања друштва са законом, другим прописима и актима друштва, као и праћење усклађености организације и деловања друштва са кодексом корпоративног управљања. Друштвена оправданост предмета овог истраживања огледа се у веома значајној улози акционарског друштва у Републици Србији, с обзиром на чињеницу да оно представља инструмент за приватизацију и организациону трансформацију. Наиме, акционарско друштво представља и инструмент привлачења страног капитала путем директног улагања, при чему је улагач заинтересован за пословање друштва и стога учествује у његовом управљању, контроли токова средстава, у добити друштва итд. На основу наведеног може се претпоставити да ће у будућности акционарска друштва бити најпогоднији облик улагања капитала, те је од значаја законска регулатива која уређује проучавану материју. Доношењем новог Закона о привредним друштвима, као и других прописа из области акционарства, у Републици Србији је створена веома добра база за оснивање и функционисање акционарских друштава. У складу са наведеним, постоји јасна потреба која подразумева научни приступ овим законским прописима што представља научни допринос у изучавању феномена акционарског друштва. Резултати истраживања у овој дисертацији ће допринети научној, али и широј друштвеној заједници, у вези са свим релевантним аспектима начина управљања акционарским друштвима. Може се рећи да се научни допринос огледа кроз што боље упознавање акционарских друштава кроз призму правне регулативе. Akcionarska društva danas predstavljaju najmoćniji i najdinamičniji pokretač svetske ekonomije. Regulisani principi upravljanja, dobro postavljena organizaciona struktura, sposobnost da se u kratkom vremenskom periodu obezbede velika finansijska sredstva za učešće velikog broja građana, pravičan karakter raspodele dobiti, kao i velika prilagodljivost tržišnim promenama učinili su akcionarska društva najpopularnijim i najvažnijim subjektom svetskog tržišta robe, kapitala i radne snage, te se stoga može reći da je istraživanje koje za temu ima akcionarska društva u potpunosti opravdano, kako sa naučnog tako i sa društvenog aspekta. Predmet istraživanja doktorske disertacije predstavlja normativnopravna analiza regulative u oblasti upravljanja javnim i nejavnim akcionarskim društvima, odnosno organa upravljanja ovim društvima, dok je uži predmet istraživanja fokusiran na analizu pojedinačnih organa upravljanja u akcionarskim društvima (skupština, nadzorni odbor, direktor i odbor direktora, i drugi obavezni i fakultativni organi). Cilj istraživanja doktorske disertacije jeste normativna analiza pozitivnopravnih propisa Republike Srbije kojima se definišu organi upravljanja u akcionarskim društvima. Naime, opšti cilj doktorske disertacije jeste normativna analiza aktuelnog Zakona o privrednim društvima, dok su posebni ciljevi disertacije: geneza nastanka akcionarskih društava radi adekvatnijeg i sveobuhvatnijeg shvatanja ove forme privrednih društava; determinisanje razlike u modalitetima upravljanja akcionarskim društvima (jednodomno i dvodomno); ukazivanje na razlike u upravljanju kod javnih i nejavnih akcionarskih društava; ukazivanje na zakonodavne izmene u prethodnom periodu koje su uticale na prestanak postojanja upravnih odbora; raspodela ovlašćenja iz domena upravnog odbora na druge organe akcionarskog društva. Metode istraživanja koje će biti sprovedene u disertaciji u direktnoj su korelaciji sa predmetom i ciljem istraživanja. Osnovne metode koje će biti korišćene u disertaciji jesu: analitički i sintetički metod, induktivni metod, deduktivni metod, normativni metod, istorijski metod i komparativni metod. U drugoj glavi istraživanje je usmereno na definisanje pojma akcionarskog društva i to kroz zakonsku legislativu, kao i na determinisanje opštih obeležja akcionarskih društava. Nakon toga dat je kratak istorijski osvrt na razvoj akcionarskih društava kroz različite vremenske epohe, odnosno – od srednjeg veka pa sve do modernog doba, sa posebnim naglaskom na razvoj akcionarskih društava u jugoslovenskoj privredi. U okviru ove glave analiziran je pozitivnopravni okvir regulisanja akcionarskih društava u Republici Srbiji, sa posebnim akcentom na postupak osnivanja akcionarskih društava. Zatim su analizirane relevantne odredbe Zakona o privrednim društvima koje regulišu oblik upravljanja u akcionarskim društvima. Apostrofirane su razlike koje su prisutne između jednodomnog i dvodomnog upravljanja u akcionarskim društvima i ukazano je na korelaciju između jednodomnog i dvodomnog upravljanja u odnosu na formu akcionarskog društva, javnog ili nejavnog. U trećoj glavi se pristupilo analizi relevantnih odredaba Zakona o privrednim društvima, koje bliže definišu skupštinu kao organ akcionarskog društva. U ovoj glavi, fokus istraživanja je na definisanju nadležnosti skupštine akcionarskog društva, delokrugu njenih ovlašćenja, načinu funkcionisanja, na individualnim pravima članova skupštine – akcionara, te na odnosu sa drugim organima akcionarskog društva. Direktori su zakonski zastupnici akcionarskog društva i predstavljaju veoma važan segment upravljanja u akcionarskim društvima, te se stoga u četvrtoj glavi disertacije analiziraju pitanja koja su od značaja, a u vezi su sa postupkom imenovanja direktora, uslovima za njihov izbor, kao i za razrešenje. Posebno su analizirane razlike između izvršnih i neizvršnih direktora, kao i pravnog položaja generalnog direktora. Cilj istraživanja u petoj glavi jeste analiza delokruga ovlašćenja nadzornog odbora, postupak imenovanja nadzornog odbora, prava i ovlašćenja članova odbora, kao i njegov odnos sa drugim organima akcionarskog društva. Naročito je ukazano na poverena, odnosno preneta ovlašćenja iz domena upravnog odbora na nadzorni odbor. Predviđen je i mehanizam nadzora nad upravljanjem u akcionarskim društvima, što upravo predstavlja delokrug analize šeste glave. Preciznije, ova glava ima za cilj da analizira ko, kada i na koji način obavlja poslove unutrašnjeg i spoljnog nadzora. Predmet posebne analize u okviru ovog poglavlja jeste i kontrola usklađenosti poslovanja društva sa zakonom, drugim propisima i aktima društva, kao i praćenje usklađenosti organizacije i delovanja društva sa kodeksom korporativnog upravljanja. Društvena opravdanost predmeta ovog istraživanja ogleda se u veoma značajnoj ulozi akcionarskog društva u Republici Srbiji, s obzirom na činjenicu da ono predstavlja instrument za privatizaciju i organizacionu transformaciju. Naime, akcionarsko društvo predstavlja i instrument privlačenja stranog kapitala putem direktnog ulaganja, pri čemu je ulagač zainteresovan za poslovanje društva i stoga učestvuje u njegovom upravljanju, kontroli tokova sredstava, u dobiti društva itd. Na osnovu navedenog može se pretpostaviti da će u budućnosti akcionarska društva biti najpogodniji oblik ulaganja kapitala, te je od značaja zakonska regulativa koja uređuje proučavanu materiju. Donošenjem novog Zakona o privrednim društvima, kao i drugih propisa iz oblasti akcionarstva, u Republici Srbiji je stvorena veoma dobra baza za osnivanje i funkcionisanje akcionarskih društava. U skladu sa navedenim, postoji jasna potreba koja podrazumeva naučni pristup ovim zakonskim propisima što predstavlja naučni doprinos u izučavanju fenomena akcionarskog društva. Rezultati istraživanja u ovoj disertaciji će doprineti naučnoj, ali i široj društvenoj zajednici, u vezi sa svim relevantnim aspektima načina upravljanja akcionarskim društvima. Može se reći da se naučni doprinos ogleda kroz što bolje upoznavanje akcionarskih društava kroz prizmu pravne regulative. Joint stock companies today are the most powerful and dynamic driver of the world economy. Regulated principles of governance, wellestablished organizational structure, the ability to provide large financial resources for the participation of a large number of citizens in a short period of time, a fair character of the distribution of profits, as well as great flexibility to market changes, made joint stock companies the most popular and the most important entity in the world market of goods, capital and labor, and therefore it can be said that the research on joint stock companies is fully justified, both from a scientific and from a social point of view. The subject of doctoral dissertation research is a normative legal analysis of regulations in the field of management of public and nonpublic joint stock companies, that is, managing bodies of these companies, while the narrower subject of research focuses on the analysis of individual management bodies in joint stock companies (assembly, supervisory board, director and board of directors, compulsory and optional bodies). The goal of the doctoral dissertation research is to carry out a normative analysis of the positive legislation of the Republic of Serbia defining the governing bodies in joint stock companies. Namely, the general goal of the doctoral dissertation is a normative analysis of the current Law on Business Companies, while the special goals are: the genesis of the formation of joint stock companies for an adequate and more comprehensive understanding of this form of companies; determining the difference in management models of joint stock companies (one and two-tier corporate governance model); pointing to differences in governing public and non-public joint stock companies; pointing to the legislative changes in the previous period that have affected the termination of the existence of the Management Board; allocation of powers from the domain of the Management Board to other bodies of the joint stock company. Research methods that will be conducted in the dissertation are in a direct correlation with the subject and purpose of research. Basic methods that will be used in the dissertation are: analytical and synthetic method, inductive method, deductive method, normative method, historical method and comparative method. In the second chapter, the research is focused on defining the notion of a joint stock company, through legislation, as well as determining the general characteristics of joint stock companies. Afterwards, a brief historical overview of the development of joint stock companies through different time periods was given, from the Middle Ages to the modern era, with a special emphasis on the development of joint stock companies in the Yugoslav economy. Within this chapter, a positive legal framework for the regulation of joint stock companies in the Republic of Serbia was analyzed, with special accent on the procedure of forming joint stock companies. Subsequently, relevant provisions of the Law on Business Companies regulating the form of management in joint stock companies were analyzed. The differences that are present between one-tier and two-tier corporate governance model in jointstock companies are apostrophized, and it is pointed out the correlation between one-tier and two-tier management with regard to the form of a joint-stock company, public or non-public. In the third chapter, an analysis of relevant provisions of the Law on Business Companies, which define the Assembly as a body of a joint stock company, was made. In this chapter, the focus of the research is on defining the competencies of the assembly of the joint stock company, the scope of its powers, the way of its functioning, the individual rights of the members of the General Assembly - shareholders, and the relationship with other bodies of the joint stock company. Directors are legal representatives of a joint stock company and represent a very important segment of management in joint stock companies, and therefore, in the fourth chapter of the dissertation, important issues are analyzed related to the appointment procedure of directors, conditions for their selection, as well as for dismissal. The differences between executive and non-executive directors, as well as the legal position of the CEO, were analyzed in particular. The aim of the research in the fifth chapter is the analysis of the scope of powers of the Supervisory Board, the procedure for appointing the Supervisory Board, the rights and powers of the members of the Board, as well as its relationship with other bodies of the joint stock company. In particular, it was pointed out that the powers conferred from the domain of the Management Board are now entrusted to the Supervisory Board. A mechanism for supervising management in joint stock companies is also envisaged, which is precisely the scope of analysis of the sixth chapter. More precisely, this chapter aims to analyze who, when and in what way performs internal and external control tasks. The subject of special analysis within this chapter is also controlling the compliance of the company's operations with the legislations, other regulations and company’s acts, as well as monitoring the compliance of the organization and activities of the company with the corporate governance code. The social justification of the subject of this research is reflected through a very significant role of joint stock company in the Republic of Serbia, considering the fact that it represents an instrument for privatization and organizational transformation. Namely, the joint stock company is also an instrument of attracting foreign capital through direct investment, whereby the investor is interested in company’s business and therefore participates in its management, control of flows of funds, company’s profit, etc. Based on the aforementioned, it can be assumed that in the future joint stock companies will be the most suitable form of capital investment, therefore it is important to study legal regulations governing this subject matter. The adoption of the new Law on Business Companies, as well as other regulations in the field of shares, created a greater basis for the establishment and functioning of joint stock companies in the Republic of Serbia. In accordance with what we have previously defined, there is a clear need that implies scientific actions towards these legal regulations that represent scientific contributions in learning the phenomenon of a joint stock company. The results of the research in this dissertation will contribute to the scientific, but also to the broad social community world wide, regarding all relevant aspects in managing joint stock companies. It can be said that the scientific contribution is observed through a better knowledge and understanding of joint stock companies and their accordance with legal regulations.

Da bi revizor sestavil kakovostno revizijsko poročilo, mora biti pri svojem delu neodvisen in nepristranski. Na neodvisnost in nepristranskost revizorjevega mnenja pa lahko vpliva več dejavnikov, kot so spol, starost, izkušnje, revizorjev honorar in podobno. Znano je, da se ženske in moški karakterno precej razlikujejo. Te razlike so opazne predvsem pri soočanju s problemi, nagnjenosti k tveganju in sprejemanju neetičnega ravnanja. Ženske na splošno manj tvegajo in ne sprejemajo neetičnega ravnanja. Zato je pričakovati, da se tudi delo revizork razlikuje od dela revizorjev. Revizorji, ki so bolj nagnjenji k tveganju, pogosteje spremenijo svoje revizijsko mnenje, kar bi lahko vplivalo na samo kakovost revizije. Revizorke so tiste, ki stremijo k bolj etičnemu ravnanju in pogosteje izdajo modificirano revizijsko poročilo. Na samo kakovost revizije pa vpliva tudi zaznavanje napačnih navedb v računovodskih izkazih in sposobnost reševanja problemov. Moški bi naj bolje zaznavali probleme in se soočali z njimi. Pojavlja pa se vprašanje, ali je potemtakem revizija, ki jo opravi moški, boljša od tiste, ki jo opravi ženska, kljub dejstvu, da moški revizorji pogosteje spremenijo svoje revizijsko mnenje. V magistrskem delu smo raziskali, ali spol revizorja vpliva na kakovost revizije, delno pa smo se posvetili tudi vprašanju, ali spol revizorja vpliva na revizorjev honorar. Ugotovili smo, da revizorji pogosteje spremenijo svoje mnenje kot revizorke. Prav tako smo ugotovili, da spol revizorja ne vpliva na velikost revizijskega honorarja. Za odgovor na vprašanje, ali spol revizorja vpliva na kakovost revizije, pa bi bilo treba opraviti še več dodatnih preiskav z večjim vzorcem, ki bi zajel revizorje na različnih koncih sveta. An auditor has to be independent and impartial during his work in order to compose a quality audit report. The independence and impartiality of the auditor’s opinion may be affected by several factors like gender, age, experience, auditor’s fee, etc. It is known that female character is quite different from that of a male. These differences are particularly noticeable in dealing with problems, proneness to taking risks and adoption of unethical behaviour. Women are generally less risk-prone and do not accept unethical behaviour. Therefore, it is expected that the work of female auditors is also different from the work of male auditors. Male auditors, who are more inclined to take risks, often change their audit opinion, which may affect the quality of the audit. Female auditors are the ones who strive for a more ethical behaviour and more frequently issue a modified audit report. The quality of the audit is also affected by the ability to detect misstatements in the financial statements and the ability to solve problems. Men are supposedly better in detecting and facing problems, but there is a question whether the audit made by a male auditor is therefore better than the one made by a female auditor, despite the fact that male auditors more frequently change their audit opinion. In this thesis we researched if an auditor’s gender affects the audit quality, and partially devoted our time to the question if the auditor’s gender affects the auditor’s fee. We came to a conclusion that male auditors change their opinion more frequently than female auditors do. We also concluded that the auditor’s gender does not affect the size of the audit fee. In order to answer the latter question, does the auditor’s gender affect the quality of the audit, it would be necessary to carry out additional research with a larger sample size, which would include auditors from different parts of the world.

Insolventnost gospodarske družbe je stanje, za katerega pravo zahteva sprejem ustreznih ukrepov, kot so finančna reorganizacija, prisilna poravnava ali stečaj. Organi vodenja in nadzora so dolžni stanje insolventnosti zaznati dovolj zgodaj, nato pa brez nepotrebnega odlašanja nadaljevati z ukrepi, s katerimi zagotovijo stabilno finančno poslovanje gospodarske družbe. Namen hitrega delovanja je v varstvu interesov upnikov, saj lahko prav ti zaradi zavlačevanja sprejema prepotrebnih ukrepov izgubijo največ. Stanje insolventnosti gospodarske družbe, kot ga določa 14. člen Zakona o finančnem poslovanju, postopkih zaradi insolventnosti in prisilnem prenehanju (v nadaljevanju: ZFPPIPP) se zazna najkasneje ob sestavi letnega poročila, kot enega najpomembnejših korporacijskopravnih aktov vsake gospodarske družbe in podjetnika. Na podlagi tega se lahko ugotovi zadolženost (prezadolženost) gospodarske družbe, strukturo dolgov, zavarovanja, kot tudi realno vrednost premoženja gospodarske družbe. Generalna klavzula v prvem odstavku 61. člena Zakona o gospodarskih družbah (v nadaljevanju: ZGD-1) zahteva, da je letno poročilo sestavljeno jasno in pregledno ter da izkazuje resničen in pošten prikaz premoženja in obveznosti gospodarske družbe, njenega finančnega položaja ter poslovnega izida. Če so podatki v letnem poročilu ponarejeni tako, da izkazujejo boljše premoženjsko stanje od dejanskega, se stanje insolventnosti ne zazna. Posledično to pomeni, da do pravočasnega sprejema ustreznih ukrepov, kot jih za primer insolventnosti gospodarske družbe določa ZFPPIPP ne pride, kar prinese odgovornost članov organov vodenja in nadzora. Zavlačevanje s predlaganjem stečaja je predvsem v interesu lastnikov gospodarske družbe, ki z odlaganjem pridobijo možnost, da iz gospodarske družbe umaknejo lastna sredstva in ustanovijo novo gospodarsko družbo, s čimer oškodujejo predvsem svoje upnike. The insolvency of a company is a state for which it is required by law to adopt appropriate measures, such as financial restructuring, compulsory composition or bankruptcy proceedings. The management and supervisory bodies are obliged to detect the state of insolvency in sufficient time and, without undue delay, continue with the measures that ensure stable financial operations of a company. The aim of taking prompt action is to protect the interests of creditors, since they can suffer the greatest losses due to delay in adopting the much-needed measures. The state of insolvency of a company, as defined in Article 14 of the Financial Operations, Insolvency Proceedings and Compulsory Dissolution Act (hereinafter: ZFPPIPP), should be detected at least during the preparation of the annual report, which is one of the most important corporate-legal instruments of every company and sole trader. Given that, the indebtedness (over-indebtedness) of a company can be determined, as well as its structure of debt, insurance and the real value of assets of the company. The general clause in the first paragraph of Article 61 of the Companies Act (hereinafter: ZGD-1) specifies that the annual report is prepared in a clear and transparent manner and that it gives a true ad fair view of the assets and liabilities of a company, its financial position and income statement. If the data reported in the annual report are falsified so as to give a better view of financial circumstances than the actual ones, the state of insolvency is not detected. Consequently, this means that the appropriate measures laid down by the ZFPPIPP in the event of insolvency are not taken on time, which is the responsibility of members of the management and supervisory bodies. Delay in proposing bankruptcy proceedings is primarily in the interest of company owners, who by delaying gain an opportunity to remove own assets from the company and establish a new company, thereby causing damage mostly to their creditors.

V delu diplomskega seminarja so teoretične opredelitve materialnih statusnih preoblikovanj in vplivov revizorja na njih. Cilj tega dela je natančno opredeliti materialna statusna preoblikovanja s pravnega in revizijskega vidika. Za začetek smo opredelili gospodarsko družbo in njeno vlogo v statusnih preoblikovanjih. Statusna preoblikovanja se delijo na formalna in materialna, na katera smo se posebej osredotočili. V delu najdemo vse tri oblike materialnih statusnih preoblikovanj, in sicer združitve, delitve in prenos premoženja. Združitve smo še posebej razdelili na pripojitve in spojitve in navedli razlike med njimi. Delitve delimo na razdelitve in oddelitve, ki pa se v nadaljevanju še razčlenijo. Za konec smo navedli še zadnjo obliko, ki je prenos premoženja. Pri vseh teh pa smo se še posebej posvetili reviziji in njeni vlogi na preoblikovanja. Tema, ki jo obravnavamo, velja za območje naše države, saj se opiramo na našo zakonodajo. Thesis consists of theoretical definitions of material status changes and an auditor's influence on them. The goal of this thesis is to thoroughly define material status changes from legal and audit point of view. At the beginning, corporate entity and its role in status changes were defined. Status changes can be divided to formal and material, where we specifically focused on the latter. Our work includes all three forms of material status changes, therefore mergers, divisions, and property transfers. Mergers were further divided into aquisitions and fusions and the differences between the two were explained. Divisions are divided to distributions and detaches which can be subdivided even further. We finished our paper with explaining the last form – property transfers. With defining all of those forms, we especially focused on audit and its influence on the changes. The discussed topic applies for the area of our country since we based our thesis on our legislation.

Revizijska dejavnost in dejavnost ocenjevanja vrednosti sta relativno mladi dejavnosti, ki sta se v zadnjem času bolj razširili in uveljavili. Revidiranje računovodskih izkazov je preizkušanje in ocenjevanje računovodskih izkazov in metod, uporabljenih pri njihovem sestavljanju. Ocenjevanje vrednosti je dejavnost, ki jo izvaja pooblaščeni ocenjevalec vrednosti v skladu s pravili ocenjevanja vrednosti, da bi določil oceno vrednosti podjetja, nepremičnine oziroma strojev in opreme za računovodsko poročanje ter druge namene ocenjevanja vrednosti. Razgibano poslovno okolje in težave, s katerimi se srečujejo in spopadajo podjetja od nastopa gospodarske krize, so pripeljali do potrebe, da se vsi, ki sodelujejo v postopkih revidiranja, tako ocenjevalci in revizorji kot tudi računovodje, pri svojem delu medsebojno usklajujejo in si izmenjujejo informacije ter s tem sodelovanjem omogočajo nemoten potek dela in kakovostnejše storitve. Auditing and valuation are two relatively young activities, which have recently spread and gained in force. Auditing of accounts is testing and evaluating of accounts and methods, used for their preparation. Valuation is an activity, carried out by a certified valuator in accordance with the rules of valuation, in order to determine the value of a company, real estate or machines and equipment for financial reporting or other valuation means. A dynamic business environment and problems, faced and fought with by companies since the emerge of the economic crisis, have led to the need that all those engaged in auditing – valuators, auditors as well as accountants – are coordinated with each other and exchange information, which ensures a flawless workflow and quality services.

Rotacija revizora i revizorskih društava bitna je kako bi se unaprijedila neovisnost revizora. U ovom radu istražili smo prednosti i nedostatke uvođenja obvezne rotacije i proučili već provedena istraživanja koja su se bavila problematikom rotacije revizora. Istražili smo i na koje načine je revizijska profesija regulirana u Hrvatskoj i drugim državama članicama Europske unije. Na temelju provedenog istraživanja zaključili smo da su rotacije revizorskih društava u Republici Hrvatskoj još uvijek rijetke što dovodi do izgradnje bližih odnosa između revizora i menadžmenta i može negativno utjecati na neovisnost revizora. Nije utvrđena korelacija između revizorskog mišljenja i rotacije revizorskog društva, odnosno utvrđeno je da mišljenje različito od pozitivnoga nije razlog rotacije revizorskih društava. Na revizijskom tržištu Republike Hrvatske ne postoji razlika u rotaciji revizorskih društava kada rotaciju obavljaju društva Velike četvorke ili ostala manja revizorska društva. Iako je posljednjih godina došlo do dinamičnog razvoja revizijske profesije i revizijskih tržišta u Hrvatskoj ipak postoje brojni nedostatci koje je potrebno popraviti. Rotation of auditors and audit firms is important to enchance the independence of auditors. In this study we investigate advantages and disadvantages of introducing the mandatory rotation and studied already conducted research that deal with the issue of rotation of auditors. We researched in which ways the auditing profession is regulated in Croatia and other European Union member states. Based on the research we have concluded that the rotation of audit firms in Croatia still rare which leads to building closer relations between the auditor and management and may adversely affect the independence of the auditor. There was no correlation between the audit opinion and the rotation of the audit firm, and it was found that an opinion different from the positive is not a cause rotation of audit firms. On the audit Croatian market there is no difference in the rotation when the rotation of audit firms performing companies Big Four or the other smaller audit firms. Although in recent years there has been a dynamic development of the audit profession and the audit market in the country though there are numerous disadvantages that need to be repaired.

Cilj ovog rada je prikazati na koji način revizor prikuplja i oblikuje radnu dokumentaciju, te koja je uloga radne dokumentacije revizora. Revizija se usmjerava na računovodstvene izvještaje, bilancu stanja, račun dobiti i gubitka. Bez kvalitetnih revizijskih dokaza i radne dokumentacije nema ispravnog i utemeljenog mišljenja o financijskim izvještajima klijenta. Kvaliteta podrazumijeva razumljivost, važnost i pouzdanost informacija sadržanih u radnoj dokumentaciji. Radna dokumentacija dokaz je da je provedena revizija u nekom poduzeću. Revizija mora biti provedena u skladu sa zakonom. Radna dokumentacija vlasništvo je revizora. Informacije sadržane u radnoj dokumentaciji povjerljive su prirode, pa ih revizor ne smije objaviti bez pristanka klijenta. Radna dokumentacija jedini je dokaz da je revizija obavljena korektno, jer što nije dokumentirano nije niti učinjeno.

Diplomski seminar opisuje delovanje in revidiranje notranjih kontrol na področju prodaje v podjetju X. Bistvene stvari, ki jih mora revizor opraviti pri revidiranju prodaje je preizkušanje in delovanje notranjih kontrol, ki vplivajo na učinkovitost in zanesljivost v delovanju podjetja. V teoretičnem delu diplomskega seminarja sem predstavila teoretične vidike notranjega revidiranja prodaje in se osredotočila na prodajno področje podjetja, na revidiranje notranjih kontrol v procesu prodaje v podjetju X ter na njihovo načrtovanje. V praktičnem delu diplomskega seminarja pa sem prikazala proces izvajanja notranjerevizijskega posla. Sistem notranjih kontrol sem ovrednotila na osnovi COSO-metode, v sklopu katere sem uporabila pet sestavin (kontrolno okolje, ocenjevanje tveganja, kontrolne aktivnosti, informiranje in komuniciranje ter nadziranje), s katerimi sem podala mnenje o vzpostavljenosti in delovanju notranjih kontrol v procesu prodaje Diploma seminar describes the operation and auditing of internal controls in the field of sale in the company X. The essential things which the auditor must perform in sale auditing, is testing and operation of internal controls which affect the performance and reliability of the company operation. In the theoretical part of the diploma seminar, I have presented the theoretical aspects of internal sales auditing and focused on the sales area of the company, on the audit of internal controls in the sales process in the company X and lastly, on their planning. In the practical part of the diploma seminar, I have shown the process of implementing internal audit to business. The internal control system was evaluated based on the COSO-method, within which I used five components (control environment, risk assessment, control activities, informing and communicating, and monitoring), with which I delivered an opinion on establishing and functioning of internal controls in the sales process.