Search

Achtergrond: Recent deed een nieuwe communicatiemethode zijn intrede in de intramurale dementiezorg. Deze zogenoemde Veder Methode, ontwikkeld door acteurs met ervaring in de zorg, combineert bestaande bewezen effectieve communicatiemethoden, zoals reminiscentie, met theatrale prikkels, zoals zang en poëzie. De methode wordt toegepast in theatervoorstellingen en huiskamervoorstellingen. In dit exploratieve onderzoek werd de meerwaarde van een huiskamervoorstelling volgens de Veder Methode ten opzichte van een gewone reminiscentiegroepsactiviteit onderzocht. Methode: In een quasi-experimentele onderzoeksopzet werden drie groepen verpleeghuisbewoners met dementie vergeleken: experimentele groep 1 (E1; N=64) nam deel aan een huiskamervoorstelling uitgevoerd door getrainde zorgverleners; experimentele groep 2 (E2; N=31) bezocht een ‘huiskamervoorstelling’ door professionele acteurs; een controlegroep (C1; N=52) ontving een reminiscentiegroepsactiviteit. Gedrag, stemming en aspecten van kwaliteit van leven werden voor (T1), tijdens (T2) en na de interventie (T3) gemeten met gestandaardiseerde observatielijsten. Resultaten: Tijdens en na de interventie werden positieve effecten op gedrag (o.m. lachen, herinneringen ophalen), stemming (o.m. vrolijk/ tevreden) en kwaliteit van leven (o.m. sociale betrokkenheid en zich thuisvoelen) gevonden bij groep E2. Conclusie: Een huiskamervoorstelling volgens de Veder Methode heeft, indien zij wordt uitgevoerd door professionele acteurs, een positievere uitwerking op verpleeghuisbewoners met dementie dan een gewone reminiscentie-groepsactiviteit.

De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de functies van reminiscentie bij ouderen in relatie tot geestelijke gezondheid. In dit artikel wordt allereerst een overzicht gegeven van dit onderzoek. Er worden acht functies onderscheiden: herbeleving van bitterheid, opheffen van verveling, vorming van identiteit, oplossen van problemen, behoud van intimiteit, voorbereiding op de dood, onderwijzen/ informeren en conversatie. Sommige functies zoals het herleven van bitterheid worden vaker gebruikt door mensen met depressieve of angstklachten. Andere functies zoals identiteitsvorming worden juist minder gebruikt door mensen met psychische klachten. Op basis van deze empirische gegevens wordt een model voor reminiscentie-interventies gepresenteerd. Reminiscentie, life-review en life-reviewtherapie worden onderscheiden. Lifereviewtherapie behoort met cognitieve gedragstherapie tot de meest effectieve behandelingen van depressie bij ouderen. Tot slot worden drie effectieve interventies die in Nederland zijn ontwikkeld en onderzocht besproken. Dit zijn Op zoek naar zin, Dierbare Herinneringen en De verhalen die we leven.

Cappeliez P, Guindon M, Robitaille A. Functions of reminiscence and emotional regulation among older adults. Journal of Aging Studies, 2008; 22: 266-272. Onderzoeksvraag Reminiscentie of herinneringen ophalen is een gekend fenomeen. Wat is er de functie van in het dagelijks leven van ouderen? De auteurs onderscheiden drie brede functies in het licht waarvan een aantal reminiscentiesoorten gedefinieerd kunnen worden. De positieve zelffuncties markeren de (op het ontdekken van zin en creëren van continuïteit gerichte) integratieve reminiscentie, de (op probleemoplossing gerichte) instrumentele reminiscentie en de “death preparation” reminiscentie. De negatieve zelffuncties kenmerken de (piekerend bij onverwerkte ervaringen verwijlende) obsessieve reminiscentie, de (om aan het heden te ontsnappen, op herbeleven van de goede oude tijd gerichte) escapistische reminiscentie en de “intimacy maintenance” reminiscentie (om de band met een overleden geliefde te bestendigen). Sociaal gericht zijn de (op een onderhoudend verhaal gerichte) narratieve en (op instructie en overdracht van kennis gerichte) transmissieve reminiscentie. Leveren deze verschillende vormen van reminiscentie een bijdrage tot het evenwicht in het gevoelsleven? Wat is de emotionele context van de verschillende soorten van reminiscentie? Wat is de kwaliteit (positief of negatief) van de gevoelens die aan een natuurlijke reminiscentie-episode voorafgaan, respectievelijk, er op volgen?