Search

Ülkeler açısından doğrudan yabancı yatırımları ve portföy yatırımlarını çekmek büyük önem taşımaktadır. Bunun sebebi; yabancı yatırımların büyüme, istihdam, ihracat, milli gelir, faiz oranları, döviz kuru gibi birçok makroekonomik unsur üzerinde yaratacağı olumlu etkilerdir. Ancak kıt olan bu yatırımları çekerken diğer ülkelerle rekabet halindedirler. Bu rekabette ülkeleri öne çıkaracak çeşitli unsurlar bulunmaktadır. Dolayısıyla yabancı yatırımcılar ülke seçiminde bu unsurları dikkate almaktadırlar. Kâr maksimizasyonu ilkesi ile hareket eden gerek doğrudan yatırımların, gerekse portföy yatırımlarının hangi ülkelere yöneleceğini belirleyen unsurlar; itici ve çekici faktörler olarak iki gruba ayrılmıştır. Bu çalışmanın amacı; doğrudan yatırımda ve portföy yatırımında bulunacak yatırımcıların yatırım yapacakları ülkeyi seçerken etkilendikleri itici ve çekici faktörleri ortaya koyarak, belirlenen yıllar kapsamında gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde söz konusu yatırımların değişimini bu kapsamda nedenleriyle birlikte incelemek, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere yönelen sermayenin karşılaştırmasını yaparak farklı sebeplerini ortaya koymaktır. Ayrıca bu yatırımları ülkelerine çekmek isteyen ülkelere bir perspektif sunmaktır. Sonuç olarak gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere giren yabancı sermayenin sadece ucuz emek yada faiz oranı gibi faktörleri dikkate almadığı bunların yanında birçok faktörü dikkate aldığı normal zamanlarda bu ülke gruplarına yönelen yatırımların farklı faktörleri öncelerken kriz dönemlerinde ise benzer şekilde hareket ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Ülkeler açısından doğrudan yabancı yatırımları ve portföy yatırımlarını çekmek büyük önem taşımaktadır. Bunun sebebi; yabancı yatırımların büyüme, istihdam, ihracat, milli gelir, faiz oranları, döviz kuru gibi birçok makroekonomik unsur üzerinde yaratacağı olumlu etkilerdir. Ancak kıt olan bu yatırımları çekerken diğer ülkelerle rekabet halindedirler. Bu rekabette ülkeleri öne çıkaracak çeşitli unsurlar bulunmaktadır. Dolayısıyla yabancı yatırımcılar ülke seçiminde bu unsurları dikkate almaktadırlar. Kâr maksimizasyonu ilkesi ile hareket eden gerek doğrudan yatırımların, gerekse portföy yatırımlarının hangi ülkelere yöneleceğini belirleyen unsurlar; itici ve çekici faktörler olarak iki gruba ayrılmıştır. Bu çalışmanın amacı; doğrudan yatırımda ve portföy yatırımında bulunacak yatırımcıların yatırım yapacakları ülkeyi seçerken etkilendikleri itici ve çekici faktörleri ortaya koyarak, belirlenen yıllar kapsamında gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde söz konusu yatırımların değişimini bu kapsamda nedenleriyle birlikte incelemek, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere yönelen sermayenin karşılaştırmasını yaparak farklı sebeplerini ortaya koymaktır. Ayrıca bu yatırımları ülkelerine çekmek isteyen ülkelere bir perspektif sunmaktır. Sonuç olarak gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere giren yabancı sermayenin sadece ucuz emek yada faiz oranı gibi faktörleri dikkate almadığı bunların yanında birçok faktörü dikkate aldığı normal zamanlarda bu ülke gruplarına yönelen yatırımların farklı faktörleri öncelerken kriz dönemlerinde ise benzer şekilde hareket ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Çalışmada 23 ülke için net portföy yatırımlarıyla ülkelerin ulusal ekonomik politika belirsizlikleri ve global ekonomik politika belirsizliği arasındaki kısa ve uzun dönem ilişkileri 2005–2019 dönemi yıllık verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada öncelikle ülkeler arasında kesit bağımlılığı test edilmiştir. Kesit bağımlılığı bulunduğu için ikinci nesil panel birim kök testi olan CIPS yardımıyla değişkenlerin bütünleşme dereceleri belirlenmiştir. Panel ARDL sonuçları değişkenler arasında bir eşbütünleşme ilişkisini gösterirken, aynı zamanda ülkelerin ekonomik politika belirsizliklerinin hem cari fiyatlarla hem de satın alma gücü paritesi temelli ölçülen global ekonomik politika belirsizliklerinin net portföy yatırımları üzerinde farklılaşan etkilerini göstermiştir. Kısa dönem anlamlı etkiler yanında panel için anlamlı ama nispeten düşük uyum hızı bulunmuştur. Kısa dönem sonuçlarına göre portföy yatırımlarına konu olmayan ülkeler için bir eşbütünleşme ilişkisi bulunamazken uyum hızları da ülkelere göre ciddi farklılıklar göstermiştir. Bu sonuçlar bize uluslararası portföy yatırımcılarının, politika yapıcılarının ve piyasa profesyonellerinin portföy yatırımlarıyla ilgili kararlarında politika belirsizliklerinin de dikkate alması gerektiğini göstermektedir.

Uluslararası sermaye hareketleri özellikle birçok ülkenin ekonomik anlamda liberalleşmeye başladığı 1980'li yıllardan itibaren ülke ekonomileri için oldukça önemli bir olgu haline gelmiştir. Özellikle gelişmekte olan ve az gelişmiş ekonomilere yönelik sermaye hareketleri bu ülkelerin birçok makroekonomik göstergesini olumlu ya da olumsuz anlamda etkilemiştir. Gerçekleşen bu sermaye hareketleri sayesinde gelişimini tamamlayamamış ülkeler kalkınmada ihtiyaç duydukları fonları elde etmiş, gelir seviyelerini yükseltmiş ve dünya ekonomisinde kendilerine yer edinmeye başlamışlardır.Uluslararası sermaye hareketlerinin bir türü olan portföy yatırımları sermaye sahiplerinin başka bir ülkenin sermaye piyasası araçlarına yapmış oldukları yatırımlardır. Finansal serbestleşmesini tamamlamış ülkelerde gerçekleşen yabancı portföy yatırımları büyüme, enflasyon, dış ticaret, faiz oranları ve ödemeler dengesi gibi birçok ekonomik göstergeyi etkilemektedir. Bu tez çalışmasında portföy yatırımlarının bir ülkenin makroekonomik göstergelerine olan etkileri incelenmiştir. Çalışmada portföy yatırımlarının milli gelir, enflasyon, yatırım, kişi başı milli gelir, ithalat ve ihracat üzerindeki etkileri panel veri seti kullanılarak ekonomik olarak analiz edilmiştir. International capital movements have become an important phenomenon for economies, especially since the 1980s when financial liberalization took place in many countries. Especially capital inflows to the least developed and developing countries have affected the macroeconomic indicators in these economies. By means of these capital flows, undeveloped countries have obtained the funds they need for their development, raised domestic income levels and started to attain a place in the world economy. Portfolio investments, a type of capital flows, are investments of foreing investors in capital market instruments. Portfolio investments affect many economic indicators such as national income, inflation, foreign trade, interest rates, and balance of payments etc. in financially liberalized countries. This dissertation investigates the impact of portfolio investments on macroeconomic variables in a country. Particularly, the study analyzes, using a panel data, the effect of portfolio investments on national income, inflation, invesment, national income per capita, imports and exports. 129

Çalışmada, 1992-2015 yılları için Türkiye örnekleminde ülke kredi notlarının değişiminin, ülkeye giren ve çıkan sermaye üzerindeki etkisi ekonometrik yöntemler ile araştırılmaktadır. Alfanümerik tarzda olan ratingler, not görünümlerini de dâhil sayısallaştırılarak endekse (KÜDİ-Karşılaştırmalı Ülke Derecelendirme İndeksi) dönüştürülmüştür. Çalışmada, rating indeksleri ve toplam sermaye hareketinin GSYH’ya oranı (capital/gdp) olmak üzere iki seri kullanılmıştır. Serilerin birim kök içerip içermedikleri ADF, PP, KPSS ve Ng-Perron birim kök testleri ile test edilmiştir. Seriler arasındaki eşbütünleşmenin varlığı, Pesaran vd. (2001) tarafından geliştirilen sınır testi yaklaşımı ile test edilmiştir. Seriler arasındaki uzun ve kısa dönem ilişkileri sınır testi yaklaşımına dayalı ARDL yöntemiyle irdelenmiştir. Analiz sonuçlarında göre, seriler arasında nedensellik ve eşbütünleşme ilişkisi tespit edilmiş olup, uzun dönemde KÜDİ indeksinin 1 puan artması, net sermaye hareketinin GSYH içindeki payını yaklaşık % 1.75 oranında artmasına neden olmaktadır. Kısa dönemde ise hata düzeltme mekanizması çalışmaktadır. In this study, the effects of changes in sovereign ratings on the capital income and outcome the country are researched by econometric methods on the case of Turkey in the period between 1992 and 2015. Alphanumeric ratings (included rating outlook) were adapted by converting to digitization index (CRIS - Comparative Rating Index of Sovereigns). Two series involving the GDP ratio of total capital flows (capital/GDP) and rating indexes were used in this study. Whether the series include unit roots or not was tested by ADF, PP, KPSS and Ng-Perron unit root tests. The presence of co-integration between the series was tested by bounds test approach which was developed by Pesaran et al. (2001). Short and long-term relationships between series were investigated by ARDL approach that is based on limit test approach. According to the analysis results, causality and co-integration relationship between the series were detected. While 1 point increase of CRIS rating index results in 1.75% net capital flow increase in its share of GDP in the long-term, error correction mechanism works in the short term.

Ülke ekonomilerinin istikrarlı bir kalkınma düzeyine erişmek için ihtiyaç duydukları yatırımların kaynağı tasarruflardır. Gelişmekte olan ülkelerde ise tasarruf oranları düşüktür. Bu nedenle ekonomik kalkınmalarını sağlayabilmek için yabancı sermaye'ye başvurmaktadırlar.Türkiye'de Ekonomik kalkınmasını gerçekleştirebilmek için 1989 yılında 32 sayılı kararname ile yabancı sermaye hareketlerini serbestleştirmiş, fakat buna rağmen yeterince yabancı sermaye çekememiştir. Giriş yapan yabancı sermaye içinde de doğrudan yatırımlara ait payın düşük kaldığı, sermaye girişlerinin büyük bir bölümünün spekülatif nitelikli sıcak para ve borç yaratan öğelerden oluştuğu görülmektedir. Bu tür sermaye girişleri ise ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir.Bu yüksek lisans tezinde amaç, Ülkemize giren farklı yapıdaki yabancı sermaye hareketlerinin ekonomik büyümeye etkilerini ADF birim kök testi ve Granger nedensellik testini kullanarak test etmektir. Yapılan Granger nedensellik testlerine göre Portföy yatırımları (PYSA)'dan, gayri safi sabit sermaye yatırımlarına (SSSA), cari işlem dengesi (NXSA), toplan yurtiçi tasarruflar (SSA), ithalat (MSA), ihracat(XSA) ve ara malı ithalatı (MRSA) arasında tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Fakat en güçlü ilişki (PYSA)'dan, (SSSA)'ya doğrudur. Bu testlerde hem GSYİH'ya oranlanmış, hem de GSYİH'ya oranlanmamış serilerde PYSA'dan, SSSA'ya doğru % 95 olasılıklı nedensellik vardır. Bu sonuç SSSA yatırımlarının, PYSA'ya (özelikle spekülatif nitelikli kısa vadeli sıcak para) bağımlı hale geldiğini göstermektedir. Nitekim yetersiz yurtiçi tasarruflara rağmen, yatırımlar PYSA'nın giriş yaptığı dönemlerde artmış, çıkış yaptığı dönemlerde ise azalmıştır. Fakat yüksek reel faiz ve düşük döviz kuru kullanılarak, yoğun bir şekilde girişi sağlanan bu sermaye türü, faizlerinin geri ödeme dönemlerinde ekonomiye büyük yük getirmekte, spekülatif nitelikli olması nedeniyle de herhangi bir olumsuzluk durumunda çıkış yaparak ekonomik krizlere neden olmaktadır. Spekülatif nitelikli sermayenin ulusal ekonomiye yoğun şekilde girmesi, yüksek reel faiz, siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklarla birleşerek, doğrudan yatırımları dışlamıştır. Spekülatif nitelikli sermaye girişleri ile açıkların finanse edilmesi, ekonomik sorunlar için geçici bir çözümdür.Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Tasarruf, Sabit Sermaye Yatırımı, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Portföy Yatırımları, Cari Açık Domestic savings is the main source for financing the necessary investment for economic development goals of the countries. In developing countries savings rates are low. Therefore, foreign capital made possible an increase in domestic investment over domestic saving.Turkey initiated a long lasting structural adjustment programme in the 1980?s. The liberalizing process intensified by dismantling the restrictions on the movements of foreign capital in 1989. But this capital account liberalization did not magnetize much foreign capital inflows to the Turkish economy. The share of the foreign direct investment in total capital inflows remained low and the lions share in capital flows was the short run speculative capital or ?hot money?. This type of speculative capital inflows would had adversely affect the economic growth of the country.The basic aim of this dissertation is to assess the effects of capital inflows of different structure on economic growth for the Turkish economy. In doing so, the Granger non-causality tests are used to empirically examine the effects of foreign capital movements on economic growth. The results suggest a one way causality, from portfolio investments (PYSA) to gross fixed capital investments (SSSA); form current account balance (NXSA), to total domestic savings (SSA); from import (MSA) to export (XSA) and from intermediate goods import ( MRSA) to ? .However, there exists a stronger relationship from portfolio investments (PYSA) to gross fixed capital investments (SSSA). This finding is points out to some sorts of dependency between short run portfolio investments and fixed investments. For example the fixed investment rises when short run capital inflows accelerated, and decreases when speculative capital inflow fell down. Domestic interest rates stay high in order to attract more capital inflows. High interest rates combined with economic and political instability crowds out foreign direct investment. Financing deficits via speculative foreign capital inflows is a temporary solution to economic problems.Keywords: Economic Growth, Saving, Fixed Capital Investment, Foreign Direct Investment, Portfolio Investment and Current Account Deficit 140

ÖZETTÜRKİYE’DE PORTFÖY YATIRIMLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ1980 sonrası dönemde, Türkiye ekonomisine yönelen sermaye hareketlerinin toplam miktarında önemli artışlar yaşanmıştır. Söz konusu sermaye hareketleri içinde, arbitraj özelliğine dayanan, spekülatif nitelikte ve yüksek getiri elde etme amacındaki portföy yatırımlarının payı da giderek artmıştır. Bu tez çalışmanın amacı, Türkiye’ye yönelen portföy yatırımları ve olası belirleyicileri arasındaki etkileşimin ortaya çıkarılmasıdır.Çalışmada 1992:1 – 2008:12 döneminde, Türkiye’ye yönelen portföy sermaye hareketlerinin, İMKB-100 Bileşik Endeks getirisi, cari işlemler açığı, sanayi üretim endeksi ve ABD tahvil faiz oranları ile etkileşimi, Vektör Otoregresyon (VAR) modeli ile incelenmiştir. VAR modeli değişkenleri arasında, nedensellik ilişkisinin belirlenmesi amacıyla Granger nedensellik testi yapılmıştır. Değişkenler arasındaki kısa dönemli etkileşimlerin ortaya konulması için etki-tepki fonksiyonları ve varyans ayrıştırması teknikleri uygulanmıştır.Çalışmanın sonunda, Türkiye’deki portföy yatırımlarının İMKB-100 Bileşik Endeks getirilerinden incelenen dönemde etkilenmediği, cari işlemler açığındaki artma ya da azalmaların portföy yatırımlarının oynaklığını artıran bir etkisi olduğu, ABD tahvil faiz oranı getirisinin düşmesinin Türkiye’ye yönelen portföy yatırımlarının miktarında bir dönem gecikmeyle artışa neden olduğu ve portföy yatırımlarının üretim endeksi üzerinde belirli bir dönemin sonuna kadar artırıcı veya azaltıcı etkisi olduğu bulunmuştur.Keywords : Portfolio Investments, Vector Auto Regression (VAR)ABSTRACTANALYSIS OF FACTORS WHICH AFFECT PORTFOLIO INVESTMENTS IN TURKEYIn the period after 1980, a significant increase in the total amount of capital movements toward Turkey's economy has experienced. Portfolio investments - which based on arbitrage facilities, speculative nature and the purpose of obtaining a high return - have increased up.The aim of this study is to reveal the interaction between portfolio investments against Turkey and possible determiners of portfolio investments in Turkey. For the study period of 1992:1–2008:12, the portfolio capital flows against Turkey and Istanbul Stock Exchange(ISE)-100 Composite Index returns, the current account deficit, industrial production index and U.S. Bill interest rates interactions, were examined with a Vector Auto Regression(VAR) model. Between variables in VAR model, the Granger Causality test to determine causality relationship has been made. Also, to demonstrate short-term interactions between variables Impulse-Response Functions and Variance Decomposition techniques were applied.In conclusion of this study, for the review period portfolio investments in Turkey has not been affected by the ISE-100 Composite Index returns, the current account deficit increased and reduced volatility of portfolio investments, a decrease of U.S. Bill interest rate returns caused an increase in the amount of the portfolio investments with a time delay and an increasing or reducing effect of the industry production index on portfolio investments was found until the end of a certain period.

ÖZET Anahtar Kelimeler : Portföy, Portföy Yönetimi ve Portföy Yatırımları Günümüzde tasarruf sahipleri, çeşitli yatırım araçlarına yatırım yapma imkanı bulabilmektedir. Ancak piyasalardaki dalgalanmalar sebebiyle her bir yatırım aracı farklı oranlarda riske sahiptir. Bu sebeple, yatırımların tek bir finansal varlık yerine birden fazla finansal varlık kullanılarak oluşturulan portföylerin tercih edilmesi yatırımın riskini azaltacaktır. Bu çalışmada da portföy yatırımları ve yönetimi incelenmiştir. Birinci bölümde, yatırım çeşitleri hakkında bilgi verilerek, yatırım tercihlerinde karşılaşılacak risk çeşitleri belirtilmiştir. İkinci bölümde geleneksel portföy yaklaşımı ve modern portföy yaklaşımı anlatılarak portföy yatırım süreçleri açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise, portföy analiz yöntemleri ve menkul kıymet getirileri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Dördüncü bölümde de, portföy yönetiminde kullanılan basan değerleme yöntemleri ve banka performanslarının değerlemesinde kullanılan yöntemlerden bankalar için risk indeksleri anlatılmıştır. Uygulamada ülkemizde faaliyet göstermekte olan yerli, yabancı, özel ve kamu bankalarının geçmiş yıllardaki mali tablalarından faydalanarak bu bankaların risk indeksleri hesaplanmıştır. Bankaların bu risk durumları yatırımcıların banka tercihi sırasında yol göstermektedir. vı SUMMARY PORTFOLIO INVESTMENTS AND MANAGEMENT KEYWORDS : Portfolio, portfolio management and portfolio investments Nowadays, investors have lots of alternatives for investment, But, because of fluctuations in the financal markets, each of investment instruments have different risk levels. Therefore, If investors prefer portfolio which consist of more thanan investment instruments, to an investment instrument. They decrease the risk level of investment. In this study, portfolio investments and portfolio management are explained. In the first part, the alternatives of investment are expressed and the type of risk in the investments are explained. The second part consist of conventional and modern portfolio approaches and the duration of portfolio management. In the third part, the analysis methots of portfolio and relations between profits of investment instruments are expressed. Risk index for banks which use in succes control methots on portfolio management and bank succes control are explained in fourth part. In the application, the risk indexes all the banks in our country are calculated using with their 2001-2002 and 2003 data. This risk indexes help the investors in the select the investment bank. Vll 103