Search

Opeenvolgende kabinetten gaven particulieren een steeds prominentere rol bij de realisatie van de ecologische hoofdstructuur. Ook het kabinet Rutte legde de nadruk op particulier natuurbeheer. Wat is er van deze steeds grotere verwachtingen terecht gekomen?

In Nederland bestaat 11% van het oppervlak uit bossen. Deze bossen vervullen belangrijke functies, zoals recreatie, bron van biodiversiteit en leverancier van grondstoffen voor bioenergie en de bioeconomie. Daarnaast passen bossen in de cultuur en tradities van Nederland. De houtoogst in Nederland is laag – ongeveer de helft van de jaarlijkse bijgroei – en redelijk constant. Diverse (overheids)acties in de afgelopen 20 jaar hebben hier geen verandering in gebracht. Het is belangrijk om de houtoogst te verhogen vanwege de positieve effecten op de staat van het Nederlandse bos en vanwege de toekomstige grotere vraag naar hout. Uit een recente enquête onder particuliere boseigenaren in Twente is gebleken dat de helft van deze eigenaren – goed voor 2/5 van het bos in Twente – niet oogst. Daarnaast is ook gebleken dat een belangrijk deel van deze eigenaren bereid is te oogsten als de omstandigheden zouden verbeteren. In dit Plan van Aanpak zijn een aantal acties opgesteld met als doel de houtmobilisatie onder particuliere eigenaren te verhogen.

In Nederland bestaat 11% van het oppervlak uit bossen. Deze bossen vervullen belangrijke functies, zoals recreatie, bron van biodiversiteit en leverancier van grondstoffen voor bioenergie en de bioeconomie. Daarnaast passen bossen in de cultuur en tradities van Nederland. De houtoogst in Nederland is laag – ongeveer de helft van de jaarlijkse bijgroei – en redelijk constant. Diverse (overheids)acties in de afgelopen 20 jaar hebben hier geen verandering in gebracht. Het is belangrijk om de houtoogst te verhogen vanwege de positieve effecten op de staat van het Nederlandse bos en vanwege de toekomstige grotere vraag naar hout. Uit een recente enquête onder particuliere boseigenaren in Twente is gebleken dat de helft van deze eigenaren – goed voor 2/5 van het bos in Twente – niet oogst. Daarnaast is ook gebleken dat een belangrijk deel van deze eigenaren bereid is te oogsten als de omstandigheden zouden verbeteren. In dit Plan van Aanpak zijn een aantal acties opgesteld met als doel de houtmobilisatie onder particuliere eigenaren te verhogen.

De daling van het aantal agrarische bedrijven roept de vraag op, wie het cultuurlandschap in de toekomst zal beheren. Want ruim tachtig procent van de vrijkomende agrarische bebouwing verandert van boerderij in woonhuis. In de praktijk vernadert daarmee ook het uiterlijk van het gebouw, van het erf en het landschap. De twaalf provinciale organisaties Landschapsbeheer willen deze nieuwe buitenlui gaan inforemeren en van advies dienen. Met financiële steun van LNV is een project opgestart om de nieuwe doelgroep te leren kennen. Dit artikel geeft gegevens vanuit het Kadaster, gebruik makend van het gegeven: de oppervlakte ligt tussen 0,5 en 5 ha in, erf en huiskavel liggen buiten de bebouwde kom; de percelen zijn in eigendom van particulieren

Twintig procent van het Nederlandse bosoppervlak is in handen van particulieren met minder dan vijf hectare. Een onderzoek onder kleine boseigenaren in de gemeente Beekbergen (gemiddeld bosbezit 0,74 hectare) laat zien dat de leefstijl van de boseigenaren heel erg verschillend kan zijn en van invloed is op de manier waarop ze met hun bos omgaan. Het leefstijlenconcept biedt mogelijkheden om de kleine boseigenaren beter in beeld te brengen. Dan kunnen ze benaderd, geholpen en voorgelicht worden

Recent studies tend to indicate that no longer all presently agricultural land in The Netherlands is required for sustainable agricultural production. Apart from various urban uses and some projects turning agricultural land into nature reserves or giving it a secondary function, like national landscape parks or drinking water supply area, it is not easy to find alternative users for the land presently managed by farmers. At the same time, many urban companies or families are vainly looking for building lots away from our ‘compact urban areas’. This paper explores a way to bring this supply and demand together in a landscape-wise more than acceptable manner: the planning concept and experiment of ‘new rural lifestyle estates’.

In dicht bevolkte stadsdelen is een groot deel van de daken privaat eigendom, en hebben stadsbesturen de vergroening van de daken niet in eigen hand. Groene daken leveren echter diensten die juist voor de stad als geheel gewenst zijn. Voor de particuliere eigenaar wegen de aanlegkosten niet op tegen de te verwachten private baten. Het stadsbestuur zal er dus voor moeten zorgen dat het voor eigenaren de moeite waard wordt om een groen dak aan te leggen, wil de stad van de voordelen kunnen profiteren. In de literatuurstudie is daarom ook gekeken naar de oplossingsrichtingen die worden genoemd, om de aanleg van dak- en gevelgroen te stimuleren. Daarnaast is uitgezocht of de oplossingsrichtingen alle bezwaren kunnen wegnemen. In Nederland zijn 12 gemeentes die een subsidieregeling voor groene daken hebben of hadden. Als onderdeel van de hier beschreven studie is daarom in vraaggesprekken met een deel van deze gemeentes nagegaan hoe deze regelingen in de praktijk functioneren.

In dicht bevolkte stadsdelen is een groot deel van de daken privaat eigendom, en hebben stadsbesturen de vergroening van de daken niet in eigen hand. Groene daken leveren echter diensten die juist voor de stad als geheel gewenst zijn. Voor de particuliere eigenaar wegen de aanlegkosten niet op tegen de te verwachten private baten. Het stadsbestuur zal er dus voor moeten zorgen dat het voor eigenaren de moeite waard wordt om een groen dak aan te leggen, wil de stad van de voordelen kunnen profiteren. In de literatuurstudie is daarom ook gekeken naar de oplossingsrichtingen die worden genoemd, om de aanleg van dak- en gevelgroen te stimuleren. Daarnaast is uitgezocht of de oplossingsrichtingen alle bezwaren kunnen wegnemen. In Nederland zijn 12 gemeentes die een subsidieregeling voor groene daken hebben of hadden. Als onderdeel van de hier beschreven studie is daarom in vraaggesprekken met een deel van deze gemeentes nagegaan hoe deze regelingen in de praktijk functioneren.

Met de oprichting van de Stichting Marke Mallem (2010), de overdracht van de zeggenschap over het waterschapseigendom in de vorm van een erfpachtconstructie (2010) en de formele overdracht van de verantwoordelijkheid voor het dagelijks onderhoud op basis van overeenstemming over een beheerplan Marke Mallem (2014) is een initiatief concreet geworden. Op basis van interviews en documentenanalyse en confrontatie van de bevindingen ten opzichte van andere burgerinitiatieven en theoretische inzichten over de veranderende (samenwerkings)relatie tussen burgers en overheid in het publieke domein, komt de studie tot aanbevelingen. Bestemd voor de stichting en het waterschap voor het vervolg van het initiatief Marke Mallem.

Met de oprichting van de Stichting Marke Mallem (2010), de overdracht van de zeggenschap over het waterschapseigendom in de vorm van een erfpachtconstructie (2010) en de formele overdracht van de verantwoordelijkheid voor het dagelijks onderhoud op basis van overeenstemming over een beheerplan Marke Mallem (2014) is een initiatief concreet geworden. Op basis van interviews en documentenanalyse en confrontatie van de bevindingen ten opzichte van andere burgerinitiatieven en theoretische inzichten over de veranderende (samenwerkings)relatie tussen burgers en overheid in het publieke domein, komt de studie tot aanbevelingen. Bestemd voor de stichting en het waterschap voor het vervolg van het initiatief Marke Mallem.

De bijdragen in dit themanummer laten zien dat particulier natuurbeheer, qua omvang en verscheidenheid, als een volwaardige beheervorm kan bijdragen aan het behoud en herstel van de natuur in Nederland. Een landelijk meetnet waarmee kan worden vastgesteld of de gewenste kwaliteit wordt bereikt is nog niet beschikbaar, maar wel in ontwikkeling

Het particulier natuurbeheer in Nederland is bezig met een come back. Sinds de start van het Nationale Natuurbeleidsplan in 1990 waren het vooral de terreinbeherende organisaties - Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de provinciale landschappen - die de trends in het natuurbeheer bepaalden. Sinds 2000, toen nieuwe subsidiemogelijkheden van het Programma Beheer kwamen, houden particuliere grondeigenaren, veelal op landgoederen, zich steeds meer met natuurbeheer bezig. In dit themanummer komen de volgende gebieden ter sprake: Groot Eiland, De Hoevens, Kolland, Lankheet, Middachten, Polder Oukoop, Prattenburg, Reiderwolde, Rozephoeve, Schuttenwolde, Twickel, Welna en Westersche Veld

Opeenvolgende kabinetten gaven particulieren een steeds prominentere rol bij de realisatie van de ecologische hoofdstructuur. Ook het kabinet Rutte legde de nadruk op particulier natuurbeheer. Wat is er van deze steeds grotere verwachtingen terecht gekomen?

Keywords: analytical modelling; Associated Private Nature Reserves; consumptive use; elephants; Kruger National Park; land productivity; non-consumptive use; waterpoints; Savanna ecosystem model; South Africa. Wildlife as part of biodiversity is a global natural resource. However, landowners have some control over the future of wildlife on their land. Wildlife could be managed by the state or private landowners. The survival of the wildlife and their habitats is determined by how these landowners decide to use the land and the renewable resources on it. Some complication come into place given that wildlife usually roam on land held over by more than one owner providing more challenge to its management. In addition, wildlife as a natural resource has multiple uses that generate revenues for the betterment of the landowners. The uses could be consumptive or non-consumptive. Each landowner has multiple objectives which might be conflicting which poses even a greater challenge to the sustainable wildlife management. To meet their objectives wildlife managers use management tools. Some of the tools used include constructing or closing of artificial waterpoints, fire management, fencing, and population manipulation through culling/hunting or translocation of animals. However, use of these management tools can lead to unintended or opposite effects if they are not well understood. There are direct and indirect effects of the tools on biodiversity. Landowners could be tempted to excessively use some of the tools in order to achieve their objectives. In addition, most studies have concentrated on either the ecological or economic effects of the wildlife management tools. For the landowner, it is essential that he comprehends both the ecological and economic effects of the wildlife management tools for the sustainable management of wildlife, a contribution of this study. The main objective of this study is to assess the ecological and economic implications of some wildlife management tools on the landowners’ welfare. I use simple ecological economic analytical models based on the Pontryagin’s maximum principle to perform the analyses. The Savanna ecosystem model which is a spatially explicit, process-oriented model is also used to further explore the effects of one of the wildlife management tools on landowner’s multiple objectives. One of the tools that is analyzed in this thesis is the improvement of land productivity through increasing of vegetation quality. Given that, it is usually not easy to increase the land size in response to increased incentives, some landowners might consider increasing the land productivity. The results show that utilization of wildlife can contribute to wildlife conservation and enhancement of welfare as a result of investment by landowners into habitat quality improvement. However, the use of a wildlife management tool has direct and indirect effects as demonstrated by another framework presented in this thesis on waterpoints. Waterpoints are used by wildlife managers to supplement natural water supplies which in turn support herbivore populations, like elephants. A private oriented landowner may be interested only in maximization of profits or personal benefits either from elephant offtake and/or tourism revenue, thus might ignore the negative effects that could be brought about by elephants to biodiversity. In such case, the game reserve management as the authority entrusted with sustainable management of the game reserve should use economic instruments such as subsidies or payments for the compliant landowners and/or taxes or charges for the non-compliant landowners to encourage compliance with sustainable wildlife management practices. The Savanna ecosystem model is used to explore the effects of waterpoints on elephant density (representing an economic objective) and biodiversity (representing an ecological objective). The model is used to analyze the differential impact of waterpoints on the Kruger National Park’s regions under 26 waterpoints manipulation scenarios. The model is also used to analyze elephant impact on vegetation biomass diversity in four regions of Kruger National Park. The results showed that constructing (or closing) extra waterpoints in one region does not necessarily translate into higher (or lower) elephant densities in that region, but the effect depends on the vegetation and other conditions of the region in comparison to neighbouring regions. In one of the regions, the model showed that there is a trade-off between elephant density and vegetation biomass diversity. In another region, elephants’ effect on vegetation biomass diversity follows the intermediate disturbance hypothesis, whilst in other regions the relationship is positive. The intermediate disturbance hypothesis postulates that there would be a higher diversity of vegetation structure at intermediate elephant densities whilst at extreme levels of both low and high disturbance the diversity would be reduced. The model thus suggests that different strategies should be adopted for different regions, e.g., an adaptive management strategy could be used for one of the regions where waterpoints are switched on and off depending on the elephant density. Another wildlife management tool that is analyzed is the use of physical barriers like fences. Physical barriers could be utilised by landowners to separate different wildlife uses which might be conflicting. Landowners or game reserve management are often faced with the decision whether to undertake consumptive (hunting) and/or non-consumptive (tourism) use on their properties. A theoretical model is constructed to examine these cases. The results show that that the two uses can be undertaken in the same contiguous area if the consumptive use is not dominating. In conclusion, what emerges from this work is that given that the landowner’s welfare is not only affected by his own actions but also his neighbours’ modi operandi, then the landowner should consider all levels of cooperation with his neighbours in order to fully maximize his welfare. This includes cooperation in terms of which management tool(s) he and/or his neighbour should use. The frameworks presented in this thesis could be used by landowners (both state and private) to analyze the effects of their management actions on their welfare.

In een onderzoek, uitgevoerd bij de Leerstoelgroep Rurale Sociologie van Wageningen UR, is gezocht naar de wederzijdse voordelen van de samenwerking tussen biologische landbouw en natuurbeschermingsorganisaties of landgoedeigenaren voor wat betreft het gebruik van natuurgrond door biologische boeren

Dit rapport schetst de methoden, resultaten en implicaties voor beleid van een onderzoek onder grondeigenaren naar hun belangstelling, motieven en knelpunten bij natuuraanleg volgens de functieverandering van de Subsidieregeling Natuurbeheer. Het onderzoek omvatte drie delen: een gericht op grondeigenaren, een gericht op deelnemers aan de functieverandering en een gericht op grondeigenaren die geprobeerd hebben functieverandering te realiseren, maar waarvan de pogingen gestrand zijn. Het onderzoek onder grondeigenaren heeft gegevens over de belangstelling, motieven en knelpunten opgeleverd voor het merendeel van de grondeigenaren die in aanmerking komen voor een functieverandering. Inzicht in de belangstelling van alle grondeigenaren gezamenlijk ontbreekt op dit moment. De gesignaleerde knelpunten van de regeling functieverandering komen overeen met andere onderzoeken. Deze overeenkomst is ook bij de motieven aanwezig. Het onderzoek onder grondeigenaren die tevergeefs hebben geprobeerd in aanmerking te komen voor functieverandering toont aan dat beleidswijzigingen direct van invloed kunnen zijn op deelname en deelnamebereidheid. Trefwoorden: natuurbeleid, particulier natuurbeheer, grondeigenaren.

Voor dit onderzoek zijn 772 grondeigenaren geïnterviewd die landbouwgrond in of om de Ecologische Hoofdstructuur bezitten. Doel van het onderzoek is: het nagaan van de interesse bij landbouwers om hun landbouwgrond om te zetten in blijvende natuur, tussen nu en 10 jaar, binnen de EHS volgens de PSN regeling

Dit rapport bevat een evaluatie van de rol van provincies bij de functiewijziging van landbouwgronden naar gronden met een functie natuur, als onderdeel van de omslag in het Natuurbeleid. Hierbij worden minder gronden voor natuur verworven voor beheer door terreinbeherende organisaties, en meer gronden door particulieren in beheer genomen. Via documentanalyse en interviews met provincies is geanalyseerd hoe ze deze omslag vormgeven en zijn conclusies getrokken over de kansrijkheid van de omslag. De verwerving van gronden door provincies is via gesprekken met Natuurmonumenten nader bestudeerd. De beleidsprestaties voor de functiewijziging van landbouw naar natuur blijven landelijk gezien achter bij de verwachting; dit kan mogelijk verklaard worden door een afwachtende houding van provincies voor particulier natuurbeheer met functiewijziging. Ook kan het aan een gering aanbod van grond te wijten zijn. Bij het vormgeven van de omslag hanteert elke provincie een eigen realisatiestrategie en ervaart andere knelpunten. Hieruit kan het verschil in beleidsprestaties echter niet worden verklaard. Trefwoorden: Provincies, Natuurbeleid, particulier natuurbeheer, evaluatie

Dit rapport bevat een evaluatie van de rol van provincies bij de functiewijziging van landbouwgronden naar gronden met een functie natuur, als onderdeel van de omslag in het Natuurbeleid. Hierbij worden minder gronden voor natuur verworven voor beheer door terreinbeherende organisaties, en meer gronden door particulieren in beheer genomen. Via documentanalyse en interviews met provincies is geanalyseerd hoe ze deze omslag vormgeven en zijn conclusies getrokken over de kansrijkheid van de omslag. De verwerving van gronden door provincies is via gesprekken met Natuurmonumenten nader bestudeerd. De beleidsprestaties voor de functiewijziging van landbouw naar natuur blijven landelijk gezien achter bij de verwachting; dit kan mogelijk verklaard worden door een afwachtende houding van provincies voor particulier natuurbeheer met functiewijziging. Ook kan het aan een gering aanbod van grond te wijten zijn. Bij het vormgeven van de omslag hanteert elke provincie een eigen realisatiestrategie en ervaart andere knelpunten. Hieruit kan het verschil in beleidsprestaties echter niet worden verklaard. Trefwoorden: Provincies, Natuurbeleid, particulier natuurbeheer, evaluatie

Dit rapport schetst de methoden, resultaten en implicaties voor beleid van een onderzoek onder grondeigenaren naar hun belangstelling, motieven en knelpunten bij natuuraanleg volgens de functieverandering van de Subsidieregeling Natuurbeheer. Het onderzoek omvatte drie delen: een gericht op grondeigenaren, een gericht op deelnemers aan de functieverandering en een gericht op grondeigenaren die geprobeerd hebben functieverandering te realiseren, maar waarvan de pogingen gestrand zijn. Het onderzoek onder grondeigenaren heeft gegevens over de belangstelling, motieven en knelpunten opgeleverd voor het merendeel van de grondeigenaren die in aanmerking komen voor een functieverandering. Inzicht in de belangstelling van alle grondeigenaren gezamenlijk ontbreekt op dit moment. De gesignaleerde knelpunten van de regeling functieverandering komen overeen met andere onderzoeken. Deze overeenkomst is ook bij de motieven aanwezig. Het onderzoek onder grondeigenaren die tevergeefs hebben geprobeerd in aanmerking te komen voor functieverandering toont aan dat beleidswijzigingen direct van invloed kunnen zijn op deelname en deelnamebereidheid. Trefwoorden: natuurbeleid, particulier natuurbeheer, grondeigenaren.

Voor dit onderzoek zijn 772 grondeigenaren geïnterviewd die landbouwgrond in of om de Ecologische Hoofdstructuur bezitten. Doel van het onderzoek is: het nagaan van de interesse bij landbouwers om hun landbouwgrond om te zetten in blijvende natuur, tussen nu en 10 jaar, binnen de EHS volgens de PSN regeling

Resultaten van een enquete onder provincies over grondverwerving voor natuur en particulier natuurbeheer. De verschillen tussen provincies blijken groot te zijn

Hoe we de inrichting en het beheer van onze landjes natuurvriendelijker kunnen maken, hoe we de stilte die de vogels nodig hebben minder verstoren. Die vraag speelde bij NatuurVereniging Eigenaren Oude Land, eigenaren van de recreatielandjes in het Veluwemeer tussen Nunspeet en Elburg. Ze houden van het gebied, willen er blijvend natuurkamperen. En werken dan ook graag mee aan het verbeteren van de natuurwaarden in dit gebied, maar wel met de landeigenaren erbij

Hoe we de inrichting en het beheer van onze landjes natuurvriendelijker kunnen maken, hoe we de stilte die de vogels nodig hebben minder verstoren. Die vraag speelde bij NatuurVereniging Eigenaren Oude Land, eigenaren van de recreatielandjes in het Veluwemeer tussen Nunspeet en Elburg. Ze houden van het gebied, willen er blijvend natuurkamperen. En werken dan ook graag mee aan het verbeteren van de natuurwaarden in dit gebied, maar wel met de landeigenaren erbij