Search

W artykule podjęta została próba symptomatycznego czytania jednego z najważniejszych tekstów w literaturze łemkowskiej ostatnich dekad - autobiografii literackiej Petra Murianki "A Wisła dalej płynie". Ukazana została wielka machina tekstualna pracująca na rzecz mitu reinwencyjnego, który po dyslokacjach ma stworzyć nową narrację wspólnoty. Łemkowski mit działa na przekór płynącej "Wisły", czyli ocalając symbolicznie porządek świata z ojczyzną ciągle pozostającą w Górach i obczyzną, jaką są miejsca powysiedleńczego życia Łemków. Autobiografia powstałą 60 lat po mającej cel unicestwiający dyslokacji i jest świadectwem uporczywego przeciwstawienia się zdeterminowanej w najwyższym stopniu przesiedleniami polonizacji. Dedykowana sąsiadom Polakom, napisana w polszczyźnie Łemka, zawiera szereg strategicznych elementów działających mittwórczo, a jednocześnie performatywnie. Charakterystyczne dla autobiografii paktowanie z czytelnikiem odnosi się do swoich (pakt mitotwórczy) i do sąsiadów (pakt zrozumienia i porozumienia). To, co opublikowane zostało pod hasłem: "opisać życie" jako autobiografia sześćdziesięciolatka jest przede wszystkim (auto)biografią wspólnoty zatapianej od sześćdziesięciu lat nurtem dominacyjnej odczarowanej historii. The article attempts to symptomatically read one of the most important texts in Lemko literature of the last decades - the literary autobiography of Petr Murianka entitled "And the Vistula flowes on" A large textual machine working for reinvented myth has been presented, which after the resettlement is to create a new narrative of the community. The Lemko myth works in defiance of the flowing Vistual River, that is, symbolically saving the order of the world with the homeland still remaining in the mountains and foreign lands where Lemkos were resettled. The autobiography was created 60 years after the deostructive dislocation of Lemko population and is a testimony of persistent opposition to Polonisation highly determined by displacement. Dedicated to Polish neighbours and written in Lemko Polish, it contains a number of strategic elements acting in a myth-making way and at the same time performatively. What is characteristic for the autobiography - when establishibng a pact with the reader it refers to his own people (the myth making pact) and to the neighbours (the pact of understanding). What was published with the aim of "describing life" as an autobiography of a sixty-year-old is, first and foremost, an (auto)biography of community which for sixty years has been drowning in the dominant trend of disenchanted history.

W rozmowie z Magdą Rodak Philippe Lejeune opowiada o tym, na czym polega praca badacza autobiografii i dzienników osobistych. Opisuje, jak pod wpływem lektury Wyznań Rousseau zainteresował się autobiografią i napisał pierwszą we Francji monografię tego gatunku, a także jak stworzył kategorię „paktu autobiograficznego”, oznaczającego obietnicę mówienia prawdy o swoim życiu. Wspomina także, jak odkryta we własnym domu autobiografia pradziadka sprawiła, że zainteresował się autobiografiami zwykłych ludzi. To z kolei doprowadziło go do odkrycia dzienników osobistych (sam również jest autorem dziennika), badanych przez niego przy użyciu apeli o świadectwa diarystów, ankiet i poszukiwań rękopisów dzienników. Lejeune mówi także o funkcjach dzienników osobistych, o dziennikach kobiet z XIX wieku, o mało znanej historii dziennika Anne Frank i jego różnych wersjach, a także o działalności założonego przez siebie francuskiego Stowarzyszenia na Rzecz Autobiografii i Dziedzictwa Autobiograficznego. In this interview with Magda Rodak Philippe Lejeune talks about the work of a researcher on autobiography and personal diaries. He recalls how Rousseau’s Confessions inspired him to write the first monograph on autobiography in France and to propose the notion of the “autobiographical pact” – the promise of telling the truth about one’s life. Lejeune also talks about how a manuscript by his great-grandfather, discovered in his house, drew his attention to autobiographies by ordinary people. This led him to study personal diaries (and to keep a journal). Lejeune appeals to the public to submit testimonies about how and why they keep journals; he conducts surveys and actively searches for diary manuscripts. He also talks about the functions of personal diaries, nineteenth-century women’s diaries, the multiple versions of Anne Frank’s diary and the activities of the French Association pour l’autobiographie et le patrimoine autobiographique [Association for Autobiography and Autobiographical Heritage], which he founded.